Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Namunalar tarkibidagi BaC1₂∙2H₂O miqdorini aniqlash

Tarkibida BaC1₂∙2H₂O bo`lgan tuzdan namuna olinadi va u suvda eritiladi.

So`ngra Ba<sup>2</sup>+ ioni BaSO<sub>4</sub> holida cho`kmaga tushiriladi:

BaC1₂∙2H₂O + H₂SO₄ →BaSO₄↓ + 2H₂O + 2HC1

Hosil bo`lgan bariy sulfat cho`kmasi tortma tahlilda cho`kmalarga qo`yiladigan

talablarga to`liq javob beradi, ya`ni u havoda barqaror va eng kam eruvchan, tuzning tarkibi kimyoviy formulasiga to`la mos keladi.Shuning uchun tahlil jarayonida yirik kristallar olishga qaratilgan tadbirlar ko`riladi.

a) Tortim olish va uni eritish. Bariy sulfatning kristall holatdagi cho`kmasi massasi taxminan 0,5 gr bo`lgani ma`qul. Cho`ktirish jarayonida 1 mol BaC1₂∙2H₂O (244,3 gr) dan 1 mol BaSO₄ (233,4 gr) hosil bo`ladi. Ikkala tuzning molekulyar massasi deyarli bir xil bo`lgani sababli 0,5 gr BaSO₄ hosil qilish uchuntaxminan shuncha BaC1₂∙2H₂O olish kerak.

Texno-kimyoviy tarozida taxminan 0,5 gr namuna olib soat oynasiga solinadi va oyna bilan birgalikda analitik tarozida tor­tiladi. Tortim 200 — 300 ml sig`imli kimyoviy stakanga solinadi, soat oynasi esa analitik tarozida qayta tortiladi. Tortish natijalarining farqi tortim massasi miqdorini ko`rsatadi.

Olingan namuna 90— 110 ml distillangan suvda shisha tayoqcha bilan aralashtirib turgan holda eritiladi. So`ngra kolloid eritma hosil bo`lishining oldini olish maqsadida eritmaga 2 — 3 ml 2 N HC1 eritmasidan qo`shiladi.

b)Cho`ktirish. Bu jarayonda sulfat kislotaning 2 N konsentratsiyali eritmasi ishlatiladi. Ba<sup>2</sup>+ ionlarining to`liq cho`kishi uchun kerakli H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> miqdori hisoblab topiladi.
Cho`ktiruvchi reaktiv hisoblab topilganidan ko`ra taxminan 1,5 — 2 marta ko`proq olinadi. Tahlil qilinadigan eritma deyarli qaynaguncha qizdiriladi(qaynamasligi kerak). Boshqa stakanda taxminan 30 ml distillangan suv olinadi va unga 5 ml 2N H₂SO₄ eritmasidan qo`shib qaynaguncha qizdiriladi. Keyin tahlil qilinadigan bariy xloridning qaynoq eritmasiga shisha tayoqcha bilan aralashtirib turgan holda tomchilatib isitilgan sulfat kislota eritmasidan qo`shiladi. Aralashtirish paytida shisha tayoqcha stakan tubiga va devorlariga tegmasligi kerak, aks holda stakan devorlarida kristallanish markazlari hosil bo`lib, devorlarga cho`kma qattiq yopishib qolishi mumkin. So`ngra eritmali stakan isitilgan suv hammomida qoldiriladi.

Cho`kma ustidagi eritma tingach, Ba<sup>2</sup>+ ionlari to`liq cho`kkanligi tekshirib ko`riladi. Buning uchun stakan devori bo`ylab erit­maga 2—3 tomchi sulfat kislota tomiziladi. Kislota tomchisi tushgan joyda loyqalanish hosil bo`lmasa cho`kish jarayonii nihoyasiga yetgan bo`ladi.

Tayoqchani stakandan olmagan holda chang tushmasligi uchun ustiga bir varaq qog`oz yopiladi va cho`kmani «yetiltirish» uchun keyingi mashg`ulotgacha qoldiriladi.