- Bağışlayın, olahozrot, dcyoson bu qozobdondir. Hirsiniz başı-
nıza vurub.
Lakin İsmaya Mcşcd hcyran-hcyran öz sifotino baxmaqda
davam cdirdi. Onun üzü gct-gcdo daha da al-qırm ızı rong alırdı.
- Mon xoşboxtom, - dcyo o pıçıldadı. - Mon xoşboxtom... Mon
xoşbəxtom...
Mcşiradın doli omiri İsmaya Mcşcd bu sözlori dcyo-deyo can
vcrdi. Onun bcynino qan sızmışdı.
Əmirin qobri üzorindo heç vaxt çiçok bitmodi. Çünki onun
vofalı adamları orada bitocek çiçoklorin ronglori barəde razılığa gələ
bilmirdilor. Homin ronglərin Allahın hüzurunda İsmaya M eşedin
xoşuna goləcoyi, yaxud zohlosini aparacağı m əlum dcyildi...
332
J A N S A N İ T A S
S A K İ T L İ K
(hekaya)
Reymon Pakc kəndi çox sevir. H ər yay Parisdon çıxıb Yuxarı
A vcm deki bir kəndə gedir. Kond, m ərkəzi yoldaıı da, bizim əsrdon
də aralı düşüb. Burada yarım düjün yöndomsiz, alçaq cv var. Evlo-
rin kiçik pəncorələrindon süzülon zoif işıq adamı sciırloyir. Hor
cvin isti nəfəsli bir peyosi də var. Kondin bir bulağı var, lap çoxdan
axır. Kəndin üstünü nəhong şabalıd ağaclarının don düşmüş saçları,
sarm aşıq qotazları, budaqlarda gözəl naxışlara oxşayan mamırlar,
bir do səm a - aydın, mavi, ozəmotli bir soma örtüb. Qoyun
sürüsünə oxşayan təpəlor kəndi araya alıb onu yaşıl dolanbaclı bir
vadiyə döndərib. A ra-sıra otlaqlar, tarlalar vo göllorin otrafında
topəciklər üzərində küknar, şam vo toz ağacı mcşolori görünür.
Holo süpürgə güllorini görəsən! Onlar ə w o l qırmızı olur, yavaş-
yavaş saralır, payızda isə ağanrlar.
Rcymon Pakc bir qarı ilo qocanın qonağı olur. Qocaların üzlori,
olləri clo bil şümşad ağacından yonulub. Somimi vo mchriban adam-
lardı. Reymon onları nonə v ə baba çağırırdı. Rcymonun orta osr
qalası kimi qalm divarlı otağında sorinlik vo sakitlik hökm sürür.
Otaq yanm qaranlıqdır. Burada illordon bori işlənib üzülmüş mcbcl
- çarpayı, paltar şkafı, masa var. Mücrünün üstüno qoyulmuş mis
şam danlar otağa titrək, z ə if işıq səpoləyir.
Rcymon Pakc burada gördüklərinin hamısma kond deyir. G ün-
düzün günəşi də kond dcməkdir, gcconin ulduzları da. N ə yağış, no
do külək haqqında fıkirləşmoyo dəymoz.
Günoş kəndi qızdırdığı, qızılı dalğalarla aləm i döyəclodiyi vaxtı
Rcymon çox scvirdi. Gcconin qarasına boyanmış, üzərindo yuxulu
somanm mirvariləri borq vuran kənd gccəsi do onu moftun cdirdi.
Bclo gecəlori ncco sevm oyəsən axı; otlaqlann, mcşolorin,
qayalann, çaylann, göllorin üzorindo mülayim bir sükut hökm
süriir.
333
Reymon Pakc sükutu sevir. Amma hor cür sükutu yox. Elo bir
sükutu ki, onun nə ycrdo, no do göydo hüdudu olsun. Ə bədilik və
sonsuzluqla yoğurulmuş bir sükut. Kəndin qızm ar çağlanna və gcco
qaranlığına məhobbəti də sükuta, sakitliyə olan m ohəbbətindən
yaranıb. “Sal daşın özünün kamil bir osor olduğu kimi sükut da güc-
lüdür, düşünco və şüurla doludur” deyən fılosofun sözləri burada
sübuta yctir. Sakitlik Rcymon üçün içorisində böyük işlor görülən
bir aləmdir.
Bu sakitlik sevimli nəğm ələri yada salır, m əşhur m üğənnilərin
qəmgin misralarım zümzüm oyə çcvirir.
Hor gün günortaçağı Rcymon iri hosir şlyapasını başına qoyub
cvdən çıxırdı. Şlyapa onu mcksikalıya oxşadırdı. Reymon ot basmış
cığırlarla bir-iki saat fikirli-fıkirli dolanır, yctişmiş, iri dənli sün-
büllorə, zoğlu şcytan qanqallarına h ələ tamam qurumamış voləm irə
tamaşa cdirdi. Günün ən qızm ar çağı sakitlik olur, bu sakitlikdə
təbiət lap qədim lərdəki kimi hökm ranhq edir.
Gccə düşəndon sonra da Reymon Pakc həm ən cığırlarla g əzi-
nirdi. Gccolor şlyapanın əvəzinə başına berct qoyur, ayağm a isə
həmişəki yumşaq ayaqqabılarım gcyirdi. O, əlləri cibində gəzinir,
yerlə göyün bir-birindon seçilmədiyi mchriban bir qaranlıqda uzaq
kondlorin sarışın işıqları ilə göydəki gümüşü ulduzların bir-birinə
qarışdığından Iəzzot alırdı. Ycrin sükutu göyün sükutuna bənzəyir.
Hər ikisi insanı valch edir.
Kənddoki bu sakitliklə Parisdo iş otağmdakı sakitlik arasmda
böyük forq var. Kabinetdəki sakitlik sünidir, cansızdır. Kənddoki
sakitlik isə canlıdır, təbiətin özündən yaranıb. Bu sakitlik günorta-
çağı milçəklərin vo arıların vızıltısından, quru vələm ir sünbülləri-
nin xışıltısından, gecələr isə cırcıram aların iliyə işləyən nəğm əsin-
dən vo ulduzların sehrli simfoniyasından yaranır. Bəli, bunlarsız
Reymonun sevdiyi sakitlik mövcud olmazdı. Sakitlik boşluğa dönərdi.
Kcçən yay xoş otirli, müiayim, gözəl gecolorin birində Reymon
Pakc xəyal dolu cığırların birində gəzindiyi vaxt qəfıldon dayandı;
elə bil üstünə qüssə çiskinlədi. Bu qüssənin hardan gəldiyini, yaxud
nədən doğduğunu ayırd cdə bilmirdi.
O, iri qol-budaqlı bir qoz ağacımn dibindo donub qalmışdı,
bütün bədəni həyəcan içində idi. Bu həyəcan nə q əd ər çəkdi? Bir
saniyo? İki? Üç? B əlkə on saniyə? Reymon özü bunu dcyə b il-
məzdi. H əm in an çox ağır, çox uzun görünmüşdü. Q əfildən o qüs-
334
sənin səbəbini duydu, tcz həyəcanlandığı kimi tcz do sakitləşdi.
Nəhayət, nəfos aldı.
Gecənin sükutunu yaradan səsloro — minlorlə gözəgörünməz
canlıların səslərinə güc-bəla ilə cşidilən təzə bir honirti qoşul-
muşdu.
Reymon Pake diqqətlə qulaq asdı. Eşidilən səs inilti idi, ahostə
bir inilti, zəm idəki yetişmiş sünbüllərin xışıltısından azacıq zil idi.
Səs yaxınlıqdakı kolun dibindon gəlirdi. Reymon Pakc yaxınlaşıb
aşağı əyildi, üroyi hoyəcanla döyünmoyə başladı. Ayağı tələnin iti
dişlori arasmda qalmış balaca qırmızımtıl bir tülkü qalın otların ara-
smda uzanıb qalmışdı. Tülkü, daha osiri olduğu polad tolədon yaxa
qurtarm ağa çalışmırdı. Yorulub, ümidini üzüb, böyrü üsto uzanıb
ölüm ünü gözləyirdi. Z ingildəm osi isə ağrının gücündon idi.
Rcymon aşağı əyiləndə hcyvancığaz ölüm gətirəcək zərboni
qarşılamaq üçün titrədi və dişlərini azacıq göstərdi.
Reymon Pakc onun əzilmiş pəncosini tələnin polad çənələri
arasından çıxarmaq üçün var gücünü sə rf etməli oldu.
Bir neço gün sonra, eyni vaxtda Rcymon Pake homon ycrdə
dayandı. Əsaslı bir m əqsədi yox idi. Özü elo-bclə dayandı, azad
ctdiyi, həyata qaytardığı hcyvancığazı yadına saldı.
Ona elə gəldi ki, yaxmlıqda, hündür otların arasından kiçik bir
heyvanın tövşüyo-tövşüyə nəfos aldığım duyur. Hcç təəccüb-
lənm ədi də. Bu tülküdür! Reymon tülkünün yaxınlıqda olduğuna
əm in idi. Heç yoxlamağına doymozdi. Tülkü bir az aralıda çöm -
bəlib ona tamaşa edirdi.
Reymon Pakc addımlamağa başlayanda otlar arasından yüngül
bir xışıltıdan hiss ctdi ki, tülkü qaçıb uzaqlaşdı.
Yay boyu tülkü dəfəlorlo görüşə gəldi. Reymon Pakc ona
yaxıniaşmaq fikrinə düşmürdü. Axı noyə gərək? O, bir anlıq hcy-
vancığazın nəfəs çəkm əsinə qulaq asır, balaca tülkü isə yarpaqların
arasm dan ona tamaşa cdirdi. Bu mchribanlıq mərasim i başa \aırulan
kimi hərəsi öz alom inə qayıdırdı.
İndi istirahət günləri başa çatıb. Reymon Pakc süni sakitliyə
qərq olmuş kabinetində olub-kcçənləri yadına salır. Otaqdakı yalançı
sakitlik də, həyatın karikaturası olan avtom atlar da onu cana gətirir.
O, sakitliyo, osil sakitliyə qovuşmaq üçün yayın gəlm əsini göz-
ləyir. Xoyal dolu cığırın kənarm da isə, yoqin ki, ilıq nofosli, qırm ı-
zımtıl tülkü onu gözləyəcək.
335
Dostları ilə paylaş: |