R O J E L Ö K Ü R Ö
QƏRİBƏ XƏSTƏLİK
(
lıekaya
)
Gözal Mcşirad şəhari qəribə əhvalatlar görmomişdi, onu da
gördü. Ən qoribosi indi sizə damşacağımız əhvalatdır.
Ə m ir həzratlori İsmaya Mcşcd öz ölkosində hökmranlıq cdirdi.
Ömrünün axırlarında qoribo və çarəsiz bir xəstəliyin qurbanı oldu.
Buxaradan, Somərqonddon, Bağdaddan, İsfahandan, hətta dəniz
sahillorində ycrləşən şohorlordən do hokim lər və cindarlar axışıb
dəsto-dosto golirdilər. Onların on moşhurları bclə axırda ctiraf
cdirdilər ki, həzrət İsmaya M cşcdə ozab vcron bu xostəlikdən baş
çıxara bilmirlər. Hotla Som ərqəndin m oşhur münəccim i hiyləgər
Hüscyn Mocid do xəlvotdə "qızıl a z a n ” adlandırdığı bu xəstoliyin
olində aciz qalmışdı.
Bolko o, golocokdə sakit Mcşirad şohorini lərzoyə salacaq ohva-
latları ovvolcodon görürdü? Uzun fıkirdon sonra m ünəccim şə lə -
külosini yığışdırıb tolosik şəhordon çıxdı. Hcç zəhm ət haqqı da
almağa imkanı olmadı. Bunun da monası o idi ki, kişi kanxıb, işlər
əngəldir.
Elə ki bütün clm adamları onun kimi ctdilor, az sonra bütün
şəhor qızıl azarına tutuldu...
Moşhur xəstoliyin yoluxucu olması haqqında sözü yayıldı. Çünki
Mcşiradda yalnız əm ir İsmaya M cşcdin azarı haqqmda söhbət
gedirdi. Xostoliyin osas olam ətləri sadə cam aat arasında az yayılsa
da, əm irin özündo bütün qüvvosi ilo aşkara çıxmalı idi. Dəğrudan
da bclo idi. Özü də bunun ncco şiddotli azar olduğunu sizə söylo-
moyin vaxtı çoxdan çatıb...
Ə hvalat omirin gəzm oyə çıxdığı günlərin birindo başlamışdı.
Yaşıl kölgolikdəki həzin m cydən ləzzot ala-ala qoca Əmir, yaşına
uyğun istirahoti vo sakitliyi orada tapırdı... Amma homin gün yaşıl
kollara, yarpaqlara baxa-baxa gozdiyi vaxt xəstoliyi ilk d əfə üzə
çıxdı. EIo bil m urdar bir şeydən iyrondi. O, narahatlıqla gözlərini
328
yumdu. Qoribo idi. Gözlərini yuman kimi xostəliyi yox oldu. Qoca
fıkirloşdi: “Dcyosən yorulmuşam. Qayıdım saraya...”
Lakin ayaqlan bayaqkından da yaxşı işloyirdi, ozololori o w ə l-
kindən çox-çox oynaq idi. Bununla bclə, hor gün baxıb ləzzət aldığı
yaşıllıq indi zohləsini tökür, əna iyrənc görünür, onu boğurdu. Qoca
get-gedə daha bərk boğulmağa başladı. O, saraya tə rə f qaçdı.
Hovuzun yanından keçorkon günəşə tə rə f açılmış su zanbaqla-
rını gördükdə ürəyi elə bil böyüdü. Onların yaşıl yarpaqları əmirin
gözlərini qamaşdırdı.
Sonrakı günlər onun xəstəliyi daha da ağırlaşdı. Çaro qılmaq
lazım idi. İsmaya Mcşcd daha yaşıl rəngə baxa bilmirdi. H ətta dorin
hovuzun mavi suyu da onu haldan çıxarırdı. H ər dəfə gözünə yaşıl
rəng dəyondə az qalırdı özündon getsin. Tczliklə onun səhhotini
qorum aq üçün lazımi todbirlor görmoli əldular...
...Həmin gül-çiçokli bağlara bir dosto adam gotirdilor. Onlar
ağacları qırmağa, çomonlikləri bcllom əyə girişdilor. Kolluqları
qızıl tozu ilo boyadılar. Hovuzun suyu da başqa rongo boyandı.
K ökündən çıxarılmış çiçəklorin ycrinə yarpaqsız və açıq-qırm ızı
güllori olan kollar əkdilor.
Sarayın içində do əm irə tosir cdo bilocok hor şcyi dəyişdilor.
Yaşıl divarları kağızlarla örtdülor. Sarayın otaqlarını vo salonlarını
yenidon rənglədilər.
M ahir zorgərlor sarayın yüksok rütboli adam lannın boyunbağı-
larmdakı qiymətli daşların vo üzüklorin qaşındakı yaşıl panltıları
yox etm ok üçün gccə-gündüz işlodilor. Gözətçilərin yaşıl çalmaları
da yoxa çıxdı...
Xüsusi dəstəlor təşkil cdilmişdi. Qoca bağbanlar bağda yaşıl bir
cücərtini belo göz açmağa qoymurdular. Aşpazlar xörokləri dönə-
dönə yoxlayırdılar ki, içarisində yaşıl bir şcy görünməsin. A nıq
saray adamları özlərini xeyli arxayın hiss cdirdilər. Qofıldon
İsm aya M eşcdin xostoliyi daha da şiddətləndi.
Əm irin yaşıl rongo olan nifVəti göy rongə qarşı çevrildi. Sonra o
sanya, daha sonra ağ rongo nifrot ctdi. Növbo ilo qaranı da, boz
rəngi do görm əyə gözü olmadı. İsmaya M cşcd göyə də baxmırdı.
Hava açıq olanda da, buludlu olanda da, tutqun, yağışlı olanda da
gözlərini yuxarıya qaldıra bilmirdi. G ünəşin parlaq şüalan da, sıx
dum an da onu əsəbiləşdirirdi.
Bir neçə günün orzindo omirin xüsusi gözotçilori çoxlu horbi
geyim aldılar. Paltarların hamısı Buxaradan gotirilmiş on gözol p ar-
çalardan tikilmişdi. Lakin gözətçilor, hor dofo, yeni libasa öyroş-
momiş, başqasını geymoli olurdular. Saray adamları - oyanlar, rom -
mallar, vozirlor vo baş vozirlor İsmaya Meşedin naz-qom zosi olindo
başlarım itirmişdilor. Əgor sarı paltar geyib ona baş çokmoyo get-
soydiniz... özünüzü iki nohong gözotçinin ollori arasında göror-
diniz. Arxadan iso omirin qozobli bağırtıları eşidilordi. Elo homin
günü do sarı rong...
Sarayda hamı pıçıldaşırdı ki, om ir göy rongi görondo hay-küy
salmır. Tamam göy gcyinib mülayim-mülayim onun qulluğuna gedir-
siniz, hor şcy qaydasında olur. Yox! Yox! Ərizonizo qulaq asdığı
zaman görürsünüz ki, diqqotlo sizi nozordon keçirir. Üzünün ifadosi
doyişir. Qofıldon böyürmoyo başlayır: “Sarı rong! Mon hor yanda
sarı görmok istoyirom !”
Sarayda hoyat zohoro dönmüşdü. Elo ki İsmaya M cşcd indiyo
qodor zohlosi gedon ronglordon birini sevmoyo başladı, işlor xeyli
yaxşılaşdı. İsmaya Mcşed qızılı rongi özü üçün idcal scçmişdi. Gör
no tomiz, no gözol, ontiqo rongdir! Bu, onun üçün, gözü göro
bilocok vo özünün heyran olduğu ycgano rong idi...
Nozarotçilor tczliklo al-qırm ızı libas vo qırmızı m isdon zireh
aldılar. Əmir iso xozinonin bütün yaqutlarını saray adamlarına
paylayıb tapşırdı ki, bunlan homişo özlori ilo gozdirsinlor. Saray bir
dalıa öz görkomini doyişdi. Barılar, damlar, topoior, minarolor
soliqo ilo on parlaq rongo boyandı.
Hovuzun suyu da qızılı rongo boyandı. X alçalar da, divar
kağızları da, saçlar da, saqqallar da, qatırlar vo pişiklor do ronglorini
doyişdilor...
Əm irin sarayını boyam ış qızılı rong günü-g ü n d o n bütün
Mcşirad şohorini bürüdü. Ə m ir öz sarayında, qırmızı bozodilm iş
otaqlarında xoş günlor keçirirdi.
Lakin sarayın və saray adam lannm rahatlığı uzun çəkm ədi. Bir
səhər İsmaya Mcşcd baş voziri tocili yanına çağırdı:
- Bir bax! - dcyo o iizünü göstordi. - Bir bax!
- B əlko bir az istirahot cdəsiniz? - vəzir dilləndi.
- İstirahət! - əm ir bağırdı. - EIo bircə istirahətim çatmır!
Görm ürson rongim ağarıb?! Tamam ağarmışam! M onim bu m urdar
və üroksıxan rongdon zohlom gedir! Eşidirsənmi?!
330
Baş vozir tcz həkim çağırtdırdı. Hokim Somorqond m ünəccim i-
nin adamı idi.
- Ə lahəzrət gərək havasını bir az doyişsin, - deyə clm xadimi
m üalicə müoyyon ctdi.
...Homin sohər İsmaya Meşcd çox tez qalxdı. Onsuz da axır
vaxtlar sarayı yalnız gün çıxanda və batanda tork cdirdi. Bu qısa
vaxtlarda soma qızılı, buludlar iso qırmızımtıl olurdu.
Çox dohşətli bir ohvalat baş vcrdi...
Q ırm ızı fayton şəhərin böyük, qaynar m cydanına tozoco
çatmışdı ki, bərk hay-küy qopdu... yüzlərlə adam üz-üzo durub
qışqırır, bağırır, əl-qolunu ölçür, cin kimi atılıb-düşürdü. “ Bizim
əm ir göy rəngi xoşlayır” , “Yalansa Allah sənin o zohərli dilini
qurutsun” , “Onun sevdiyi rəng yaşıldır!” , “ Yox! Qırmızıdır!”
Yaşıl rongin torəfdarları göy rongi müdafıo cdonloro hücum
çəkir, qara rəngin adam lan ağ rongi boyənonlərlo dcyişirdilər. Hcç
kos inadından dönmür, fikrini yumruqla, çığırmaqla sübut ctmok
istoyirdi. Bir dostə bıırada söyüşür, bir dosto o yanda döyüşürdü,
aləm bir-birino qanşm ışdı. “ Sarı”, “ Yox, boz!”
İsmaya Meşed görünmürdü. Onun otrafında misilsiz bir rong
qanşıqlığı yaranmışdı. Paltarlardakı vo ommaməlordoki qızıl və
yaqut qaşlar parıldayırdı. Açılm ış əm m am olor qodim qoşun
bayraqları kimi rongborong şəkildə ycllonirdilər.
İsmaya Meşedo elə goldi ki, üroyi partlayacaq.
- Bu rənglor... Yox! Dalıa dözmürom, üroyim partlayır, ölürom.
Ə m ir qollarım göyə uzadıb Allahdan könıək dilodi. Elə ki,
Allahdan köm ək golib çıxmadı, o, gözünün qabağında qaynayan btı
n əhəng rənglor donizindən qaçıb yaxa qurtarmaq istodi.
X ınltılı səslo omr ctdi:
- Tez, saraya!
Toləsik saraya qayıtdılar. Burada omir lıər şcyi qınnızı göriib
çox sevindi.
Lakin bayaqkı qozəbini qızartısı holə də sifətində idi.
Baş vozir dcdi:
- Ə lahəzrət indi yaxşıdır!
Əmir, güzgünün qabağına kcçib özüno baxdı. Onun yanaqları
v ə alm qızarmışdı. Əm ir xcyli xoşhal oldu.
- Görün, no gözəl rəngdir!
Baş vəzir cürot cdib dillondi:
331
Dostları ilə paylaş: |