Seçilmiş əsərləri
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
413
Bakıda keçirdiyimiz böyük ədəbi məclisdə bir nəfər nadan və cahil ayağa qalxıb, necə deyərlər, gözlərini yumub, ağzını açıb, böhtanlar söyləyirdi; bu böhtanları o qədər ürəkdən, o qədər həyəcanla deyirdi ki, xitabət kürsüsünə sığışmırdı, bütün ətrafa ağzından tüpürcək səpələnirdi, kinli gözləri, az qala, pırtlayıb hədəqəsindən çıxacaqdı. Mən yerimdə oturub ağzı köpüklənə-köpüklənə böhtanlar söyləyən, naqis, paxıl, acgöz hisslərdən ilham və qüvvət alan bu adama baxırdım və birdən-birə mən goreşənləri xatırladım. Goreşənlər, deyilənə görə, murdar heyvanlardı, çox pis iy verirlər, cəsəd yeməklə dolanırlar. Amma... amma goreşənlərin də bütün canlılar kimi yaşamaq istəyi var, onların da yəqin öz mehribanlıqları, öz əzizləmələri, ağrıları, problemləri var və goreşənlərin də balaları var. Ağzı-gözü zalda əyləşənlərin çoxunun nifrətinə, ikrahına bulaşmış bu adama mənim yazığım gəldi: o da yaşamaq istəyir, onun da arzuları var və onun da balaları, əzizləri var. Mənim indi də ona yazığım gəldi. Bu bürkülü Moskva gecəsinin havasızlığı, ürək sıxıntısı, nəfəssizliyi onu mənim yadıma salmışdı və dünyanın böhtanlarından, dünyanın əyri işlərindən, iyrənc hisslərindən xəbər verən sifəti yenə gözlərimin qabağına gəldi və mən bu gecə qaranlığında onun kinli, qəzəbli gözlərinə baxa-baxa: «–Yazıq sənə...» – fikirləşdim. Və qəribə idi, ürəyimdə o adamı yavaş-yavaş bağışlayırdım, onun sifətinin indiyə qədər mənim üçün iyrənc cizgiləri elə bil ki, gecənin qaranlığında əriyib yox olurdu, ömrümdə görmədiyim uşaqlarını yadıma salırdım («yadıma salırdım» ifadəsi burada yerinə düşürmü? o uşaqlar elə bil, gözəgörünməz varlıqlar idi və mən o varlıqları «görürdüm»...) və elə bil ki, o adama da o uşaqların gözü ilə baxırdım... Sonra isə daha qəribə bir hadisə baş verdi: mən onun gözləri ilə özümə baxdım... Sonra elə bil ki, tamam unutduğum, əlçatmaz, ünyetməz bir keçmişdə qalmış xatirələr baş qaldırdı və o xatirələrin o adamla heç bir əlaqəsi yox idi: o xatirələrdə mən yaxşı idim, mən pis idim, mən gülünc idim, mən qorxunc idim... Sonra o bürkülü Moskva gecəsinin o havasızlığı içində birdən-birə bir qəbiristanlıq soyuğu duydum, haqq dünyasına köçmüş qohumlar, dostlar, tanışlar bir-bir gəlib gözümün önündən keçdi və dünyasını dəyişmiş o rəhmətliklərlə birlikdə: «– Yazıq bizə...» – fikirləşdim. 30 iyun 1981. Moskva. QARATOYUQLAR
Həyətimizdə bir armud ağacı var idi. Meyvələri hələ kal idi, amma vaxtından əvvəl yetişmiş tək-tük armud hərdən yerə düşürdü. Mən həyətdə, böyük alma ağacının altında həmişəki yerimdə oturub gün çıxandan gün batana qədər «Mahmud və Məryəm» romanını yazırdım. Bir gün gördüm ki, bir ana qaratoyuq, iki də balası – uçub gəlib həmin armud ağacının dibində yerə qondu. Bala qaratoyuqlar böyümüşdü, amma hələ tamam qaralmamışdılar, lələkləri boz idi. 414
Ana qaratoyuq bayaq həyətin səssizliyi içində qəfil bir tappıltıyla yerə düşmüş armudu dimdikləyib yeməyə başladı və ana qaratoyuq hər dəfə armuda dimdik vuranda böyümüş balaları balaca cücə kimi ağızlarını geniş açırdılar, analarından yemək istəyirdilər. Ana qaratoyuq başını qaldırıb onlara baxırdı, sonra yenə armudu dimdikləyirdi. Bala qaratoyuqlar ağızlarını eləcə açıb civildəyə-civildəyə analarından yemək istəyirdi, anaları isə, onların ağzına heç nə qoymurdu. Mən başa düşdüm ki, ana qaratoyuq balalarına yemək dərsi verir, dimdikləmək öyrədirdi. Ana qaratoyuq bir armud yedi, sonra ikinci armudu yedi, sonra üçüncü armudu yedi, amma balaları armuda dimdik vurmurdu, ağızlarını açıb analarından yemək istəyirdi. Ana qaratoyuq armudu dimdikləyir, balalarına baxır, təzədən armudu dimdikləyir, təzədən balalarına baxırdı. Ananın cidd-cəhdindən, açıq-aşkar təhrikindən heç nə çıxmadı, balalar armuda dimdik vurmadı. Qaratoyuqlar uçub getdi və mən yazı makinasının arxasında yenidən Səfəvilər dövrünə qayıtdım. Sabahkı gün həmin ana qaratoyuq balaları ilə uçub yenə o armud ağacının dibinə qondu. Ana qaratoyuq yenə armud dimdikləyib yeməyə başladı, bala qaratoyuqlar isə yenə var gücləri ilə ağızlarını geniş açıb haray-həşirlə civildəyə- civildəyə analarından yemək istəyirdilər. Ana qaratoyuq yəqin ki, balalarını şirnikləndirməkdən ötrü hərəsinin ağzına dəymiş armuddan bir dimdik qoydu. Bundan sonra bala qaratoyuqlar az qalırdılar ağızlarını cırsınlar – o qədər yekə açırdılar və daha artıq civildəyə-civildəyə dünyadan şikayət edirdilər. Ana qaratoyuq daha onlara heç nə vermədi və hər dimdikdən sonra balalarına baxa-baxa bu gün də üç armud yedi. Dörd gün beləcə davam etdi. Nəhayət, beşinci gün bala qaratoyuqlardan biri yerdəki yetişmiş armuda bir dimdik vurdu. Bundan sonra o biri bala qaratoyuq da diqqətlə gah armuda, gah da ona baxıb armuda dimdik vurdu və ikisi də daha dayanmadı, acgözlüklə armudu dimdikləyə-dimdikləyə yeməyə başladı. Ana qaratoyuq uçub armud ağacının aşağı budağına qondu. Bala qaratoyuqlar yerdəki armudu dimdikləyir, tez-tez də başlarını qaldırıb budaqdakı analarına baxırdı. Ana qaratoyuq isə başını yana çevirirdi. Yəqin bu üç gündə o qədər armud yemişdi ki, indi armuda tərəf baxa da bilmirdi. Balalar əvvəlcə ikisi bir armud, sonra da hərəsi bir armud yedi. Sonra o qaratoyuqlar uçub getdi. Sonrakı günlər mən daha ana qaratoyuğu görmədim. Hərdənbir bala qaratoyuqlar uçub gəlib armud ağacının dibinə qonurdu və o armuddan doyunca yeyib təzədən uçub gedirdi.
Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|