Seçilmiş əsərləri
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
415
QIRT TOYUQ
Qırt toyuq birinci dəfə idi ki, hindən çıxmışdı və dünyanı cücələrinə göstərirdi. Cücələr civildəşə-civildəşə, yüyürə-yüyürə analarının dalınca qaçışırdı və anaları da qırt yatdığı günlərdə qartlaşmış səsiylə qırt-qırt salıb o tərəf-bu tərəfə dimdik atır, gözaltı böyürtkən kollarının dibinə, hündür otların arasına baxırdı, hərdən başını çəpəki tutub zəndlə göyü gözdən keçirirdi. Qırt toyuq pişikdən, qurd-quşdan, qartaldan ehtiyat edirdi və hərdən də tərs-tərs mənə baxırdı. Qırt toyuq heç kimi cücələrinə yaxın buraxmırdı. Həyətdə uşaq çox idi, hərə əlinə bir parça çörək alıb didişdirə-didişdirə cücələrə vermək istəyirdi, amma qırt toyuq o saat boğazının tüklərini qabardıb, qanadlarını açıb, qart qaqqıltı ilə hücum edirdi, ən axırıncı cücənin də ötüb keçməyini gözləyirdi, sonra yanpörtü acıqlı nəzərlərlə uşaqlara baxa-baxa və yoğun budlarını basa-basa gedirdi. Qırt toyuq fındıq ağacının altına gəlib torpağı eşələməyə başladı və cücələr də civildəşə-civildəşə analarını əhatəyə aldı. Qırt toyuq torpağın arasında yeməli bir şey görən kimi, dimdiyini həmin cücüyə, həşərata, toxuma vururdu, cücələrinə göstərirdi və cücələr də bir-birini itələyə-itələyə, aləmə civilti sala-sala həmin balaca cücünün, həşəratın, toxumun üstünə cumurdu. Qırt toyuq arabir xırda çörək qırıntısı da tapırdı, dimdiyini vurub göstərirdi, cücələr də acgözlüklə bu qırıntıları təpişdirirdi, amma qırt toyuq əllərində parça- parça çörək tutmuş uşaqların heç birini cücələrə yaxın buraxmırdı. Qırt toyuq təkcə bu həyətin sahibəsi Validə ananı cücələrə yaxın buraxırdı, hətta Validə anaya icazə verirdi ki, əyləşib cücələrdən birini əlinə götürsün və uşaqlara göstərsin. Həyətdə təkcə Validə ana cücələrin yanından ötəndə qırt toyuq haray-həşir salmırdı. Qırt toyuq Validə anaya tam etibar edirdi və bu, görünür, təbiətdən gəlirdi: elə bil ki, qırt toyuq bilirdi ki, Validə ananın də dörd balası var.
ÜÇÜNCÜ SƏRÇƏ
Bəzən təbiətdə elə hadisələrə rast gəlirsən ki, onların dolayısı yox, tamam müstəqim, birbaşa mənası səni tutur, sənə ləzzət edir. Misal üçün, mən, ədəbiyyatda müstəqim surətdə əxlaq dərsi verməyin, mənası tamam üzdə olan hadisələrin təsvirinin həmişə əleyhinə olmuşam. Bəs nə üçün bu gün şahidi olduğum kiçicik bir hadisə mənim kefimi bu qədər açdı?
416
Yazıçılar Ittifaqı ilə üzbəüz bağda gəzəndə kolluqda sərçələrin haray-həşirini eşitdim: bir sərçə dimdiyində sarı bir yarpaq tutmuşdu (bəlkə də yarpaq deyildi, nəsə başqa şey idi, mən qorxurdum ki, sərçələr hürküb uçar, yaxınlaşıb baxmırdım), ikinci sərçə isə yarpağın o biri ucundan tutub dartışdırırdı, birinci sərçənin dimdiyindən qoparmaq istəyirdi. Sərçələr həmin sarı yarpaq üstündə beləcə «mənim-sənin» mübarizəsi aparırdı. Birdən sərçələr lap hirsləndi, bir-birinin üstünə atıldı. Sarı yarpaq yüngülcə yerə düşdü və elə bil ki, bunu gözləyirmiş kimi, səhərdən bəri çiçəkləmiş ağ akasiya ağacının budağına qonub didişən sərçələrə baxan üçüncü sərçə pırıltı ilə budaqdan qopub, yerə düşmüş o sarı yarpağı dimdiyi ilə qapdı və eləcə pırıltı ilə də qalxıb ağacların arxasında yox oldu. Didişən sərçələr bu gözlənilməz hadisədən elə bil ki, özlərini itirdi, sonra bir-iki dəfə yerlərində hoppanıb düşdü və sonra da hərəsi bir tərəfə uçub getdi. Məni gülmək tutdu. Bağdan ötüb-keçənlər yəqin fikirləşdi ki, bu niyə kolluğa baxa-baxa öz-özünə gülür?
Qara Qarayev vəfat edib... Bizim böyük müasirimiz əbədi yuxuya gedib və bir də heç vaxt oyanmayacaq. Onun işıqlı və ağıllı gözləri bundan sonra yalnız televiziya və kino ekranlarından bizə baxacaq, o qaraşın, sərt və eyni zamanda mehriban sifəti bundan sonra biz yalnız qəzet və jurnal səhifələrində, kitablarda görəcəyik, dostların, yaxınların, sənətsevərlərin evlərindəki fotolarda, muzey zallarındakı portretlərdə görəcəyik. Qara Qarayev vəfat edib... Külək bir də heç zaman o qıvrım, gümüşü saçları qaldırmayacaq. Qarayev bir də heç vaxt paltosunun boyunluğunu qaldırıb, başını da bir balaca çiyninə qısıb, siqaret dalınca siqaret çəkə-çəkə Bakının küçələri ilə addımlamayacaq. Bu ağır, bu qəmli dəqiqələrdə bizim təskinliyimiz nə ola bilər? Qoca Dədə Qorqudun əlacsız və müdrik misraları bir daha yüzüncü dəfə, mininci dəfə mənim beynimdə səslənir:
Gəlimli, gedimli dünya... Son ucu ölümlü dünya...
Və fikir məni qədimlərə aparır. Bizim ulu babalarımız Zərdüştü «böyük səadət və sərvət» sahibi hesab edirdi və bu böyük səadət, mənəvi sərvət «şən həyat, sevinc və əbədi şöhrət»dən ibarət idi. Qarayev sənəti həyata çağıran, sevinc bəxş edən bir sənət idi. Həyatın mənası barədə düşündürən, yaşayışın fəlsəfəsini ehtiva edən bir sənət idi. Mən nə üçün bu sənət barədə keçmiş zamanda danışıram? Qarayev sənəti əbədi sənətdir. 417
Qarayev sənəti dünən də müasir sənət idi, bu gün də müasir sənətdir və sabah da müasir sənət olacaq. Illər keçəcək, bizim balalarımız, bizim nəvələrimiz, nəticələrimiz atalarının, babalarının Qarayevlə tanışlıqları ilə, Qarayevlə məktublaşmaları, şəkil çəkdirməkləri ilə, canlı Qarayevi görməkləri ilə fəxr edəcəklər. Bu gün olduğu kimi, sabah da xalqımız öz sənətkar oğlunun adını uca tutacaq. Bu gün olduğu kimi, sabah da Qarayev sənətinin ölümsüzlüyü dünyanın ən böyük konsert salonlarından, opera və balet teatrlarından ana Azərbaycanın ölümsüz dühasından xəbər verəcək. Bu gün olduğu kimi, sabah da Qarayev sənəti düşündürəcək və öyrədəcək, tərbiyə edəcək və yetişdirəcək. Qara Qarayev vəfat edib... Bu ağır, bu qəmli dəqiqələrdə elə bil ki, bir təskinlik kimi mən böyük Qarayevin böyük sələfi Sabirin misralarını eşidirəm:
Ölməyimlə sevinməsin əğyar, Aləm olduqca, mən dəxi duraram!
Və bu misraları ağır, əbədi Qarayev musiqisi müşayiət edir... 14 may 1982. Bakı.
ALMA ƏHVALATI
Vəfatından təxminən dörd-beş il əvvəl Rəsul Rza ilə Moskvadan Bakıya gəlirdik. Qatarla gəlirdik, ikimiz bir kupe götürmüşdük. Mən indi bu sətirləri yazanda, elə bil ki, gecənin içi ilə yol gedən o qatarın səsini eşidirəm və həmin qatar elə bil ki, Rəsul müəllimlə yol yoldaşı olduğumuz o uzaq iki günü daha da uzaqlara aparır... Təbii ki, yol boyu biz çox söhbət etdik. Rəsul müəllim şerində olduğu kimi, həyatda da ciddi adam idi, bəlkə də bir az sərt adam idi və mənə həmişə elə gəlirdi ki, onun bu sərtliyi əslində daxili kövrəkliyinin göstəricisi idi. Bu ciddilik və zahiri sərtliklə bərabər, Rəsul müəllim yumoru sevən, başa düşən və yumordan ləzzət almağı bacaran adam idi. Qatarda mən Rəsul müəllimə belə bir hadisə danışdım: dostlarımızdan biri – Fikrət Sadıq – altmışıncı illərdə «Gənclik» nəşriyyatında redaktor işləyirdi. Bir dəfə axşam onlara getmişdim, gördüm ki, mizin arxasında əyləşib bir şer kitabının əlyazmasını redaktə edir. Əlyazmasındakı bəzi şerlər dostumuzu o qədər əsəbiləşdirirdi ki, səhifələrin kənarında qeydlərini də oxuduğu misralara müvafiq misralarla yazırdı. Mənim gözüm sataşdı və Azərbaycan almalarının gözəlliyindən bəhs edən bir şerdə altından xətt çəkilmiş iki misranı oxudum:
Ləzzətlidi «bumajnı», Şirvan gözəli Şafran!
Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|