418
Fikrət bu iki misranın yanında belə bir qeyd yazmışdı:
Şerin oldu «nevajnı»,
Çıxarıldı kitabdan!
Rəsul müəllim ürəkdən güldü və bundan sonra hansı bir şer məclisindəsə,
yığıncaqdasa duzsuz bir şer oxunanda, yersiz bir söz deyiləndə, görürdüm ki, gözləri
ilə məni axtarır, əlini ağzına tutub yavaşdan: «–Alma əhvalatıdı!» – deyirdi və
gülürdü.
18 may 1982.
Bakı.
BƏDBƏXT ŞIR
Insan təbiətdən nə qədər uzaq düşüb...
Yazıçı Emil Ağayev, mən və altı yaşlı Humay Göygöl sanatoriyasının həyətində
gəzişə-gəzişə söhbət edirik. Emil hər gün göbələk yığmağa gedir, bu gün səhər də
getmişdi və mən ondan soruşuram:
– Meşədə göbələk çox idi?
– Hə.
Səhərdən bəri söhbətimizə fikir verməyən Humay «meşə» sözünü eşidəndə
başını qaldırıb bizə baxır.
M ə n (Emilə göz vururam). Canavar, pələng görmədin?
E m i l. Yox, canavar, pələng yox, şir gördüm.
Humay gülür.
E m i l. Niyə gülürsən, Humay, inanmırsan?
H u m a y. Yox.
M ə n. Niyə?
H u m a y. Çünki burda şir olmur.
E m i l. Bəs şir harda olur?
H u m a y. Heyvanxanada!
7 sentyabr 1982.
Göygöl.
YANDIRIR BU ÖLÜM...
Fikrət Əmirov vəfat etdi...
Düzdür, illər keçəcək, «Şur» da, «Kürd ovşarı» da, «Gülüstan Bayatı-Şiraz» da
dünən və bu gün olduğu kimi, ürəkləri ovsunlayacaq, həyatdan söz açacaq, hisslərin
saflığından, təmizliyindən deyəcək.
419
Düzdür, illər keçəcək, dünyanın böyüklü, kiçikli müxtəlif konsert zallarında,
radioda, televiziyada «Azərbaycan», «Azərbaycan qravürləri», «Azərbaycan
kapriççiosu» dünən və bu gün olduğu kimi, yenə də Fikrət Əmirovun doğma
xalqından, doğma torpağından söhbət açacaq.
Düzdür, illər keçəcək, Sevilin ariyası yenə də insan iradəsindən xəbər verəcək,
Balaşın ariyası dərdləri təzələyəcək, «Nəsimi» insan xislətinin böyüklüyündən,
«Nizami» insan dühasının ucalığından deyəcək, «Min bir gecə» bu gün olduğu kimi,
yenə də etibardan və xəyanətdən söz salacaq, şuxluq gətirəcək, yalnız müəllifin yox,
xalqın istedadından söyləyəcək...
Düzdür, bütün bunlar belədir, düzdür, Fikrət Əmirov sənəti heç vaxt ölməyəcək,
həmişə bizimlə bir yerdə olacaq, nəvələrimizlə, nəticələrimizlə bir yerdə olacaq,
əsrləri adlayacaq, amma yenə də... yenə də yandırır bu ölüm...
Insan getdi... Bütün ölümlər kimi, bu ölüm də vaxtsız oldu.
Xəstə Qasım hələ dörd əsr bundan əvvəl sazı sinəsinə sıxıb deyirdi:
Neçə qəhrəmanlar gəldi dünyaya,
Köç vaxtı yetişdi, tez oldu getdi...
Əlbəttə, Xəstə Qasım düz deyir, belədir, beyin bunu dərk edir, amma ürək dərk
etmir, ürək dərk etmək istəmir.
X ə s t ə Q a s ı m: «Dünya dediyin bir fanidir, fani, əzəl Nuh gəlmişdi,
görünmür, hanı?» – soruşurdu və əlbəttə, bu sual cavabsızdır, bunu bilirik, dərk
edirik, amma hər dəfə də bu dünyadan bir insan köçəndə sarsılırıq, bütün
hisslərimizi, həyəcanlarımızı matəm toranı bürüyür.
Həmin insan yalnız özünə, yalnız öz ailəsinə, yaxınlarına, dostlarına yox, bütün
xalqa, vətənə məxsus olanda, o sarsıntı daha dözülməz olur, o toran işıq ucu
görünməyən bir zülmətə çevrilir.
Həmin insan sənətkar olanda, öz əzizləri ilə birgə, xalqı, vətəni ilə birgə, kitablar
da ağlayır, simfoniyalar, tablolar da ağlayır.
Ağlamaların ən müdhişidi bu.
Dəli könül, məndən sənə əmanət:
Demə bu dünyada qalım yaxşıdı.
Yox, aşıq baba, yox, Xəstə Qasım, qalım yaxşıdı, ölümdənsə qalım yaxşıdı və
sən dəli könlünün sözünü kəsmə, bu dünyada qalım yaxşıdı...
Nə təəssüf ki, nə acı ki, «ölüm»lə bağlı, «qalım»la bağlı insanın iqtidarı
daxilində bir şey yoxdur.
Və bu yerdə, əlbəttə, insanların ən xoşbəxti sənətkardır, əsl sənətkar.
Fikrət Əmirov kimi sənətkar.
Fikrət Əmirovun sənəti «qalım»lı sənətdir.
O sənətdə Fikrət Əmirovun duyğuları yaşayır, hissləri, həyəcanları yaşayır,
Fikrət Əmirovun ürəyi döyünür.
Bu, ömrün vəfasızlığı, sənətin isə, vəfası, ilqarıdı...
Həmin duyğular, hisslər və həyəcanlar, həmin ürək döyüntüsü həmişəlikdir,
daimidir...
...amma yenə də... yenə də yandırır bu ölüm...
420
24 fevral 1984.
Bakı.
IKI QIZ VƏ SƏRÇƏ
Maşınımda işdən evə qayıdırdım və tinlərdən birinin qabağında qırmızı işıq bizi
saxladı.
Qarşıdakı səki ilə bizə tərəf iki qız gəlirdi: ozündən razı, həddən artıq dəblə
geyinmiş, ding-ding dingildəyən və bütün görkəmləri ilə, yerişləri, gülüşləri ilə
aləmə meydan oxuyan iki qız.
Küçə ilə o tərəf-bu tərəfə gedib-gələn adamlar elə bil ki, bu qızlar üçün sıfır idi,
elə bil ki, bu qızlar dağın zirvəsində, adamlar isə dərənin dibində idi və dünya açıq-
aşkar bu qızların vecinə deyildi.
Bu vaxt qəribə bir hadisə baş verdi: bir sərçə hoppana-hoppana qızların cinsin
içində tarım sıxılmış dolu qıçlarına dolaşa-dolaşa küçənin ortasına qondu və yerə
düşmüş bir çörək qırıntısını acgözlüklə dimdikləməyə başladı.
Qızlar əvvəlcə gülümsədi, sonra səkidə ayaq saxlayıb təəccüblə əl-ayağa
dolaşan o sərçəyə baxdı.
Sarı işıq yandı və irəlidəki maşınlar yavaş-yavaş tərpənməyə başladı, sərçə isə
küçənin ortasından uçmurdu.
Mən aləmə meydan oxuyan bu qızların rəng çəkilmiş, uzun kirpik yapışdırılmış
gözlərində bir təlaş oxudum və əvvəlcə mənə elə gəldi ki, o uzun yalançı kirpiklərlə
o təlaş hissi bir-birinə heç cürə uyuşmur.
Ac sərçə yəqin xəstə idi, ya zədəli idi, uça bilmirdi.
Maşınlar yavaş-yavaş sürətini artırırdı.
Şaşırıb qalmış o iki qız küçənin ortasında çörək qırıntısını dimdikləyən o
sərçəyə baxa-baxa bir-birinə tələsik nəsə deyirdi və mən onların nə dediyini
eşitmirdim, amma bir şey tamam aydın idi ki, qızlar bərk həyəcanlanmışdı və o
həyəcan daha o uzun yalançı kirpiklər üçün yad, yabançı bir şey deyildi.
Onların həyəcanı mənə də sirayət etdi və mən də maşını pəncərəsindən boylanıb
ətrafında maşınlar ötüşən o sərçəyə baxdım.
Yaşıl işıq yanmışdı.
Qabaqdakı ağ maşın sərçənin lap yanından ötdü.
Qızlardan biri cəld səkidən düşüb küçənin ortasında çörək qırıntısını təpişdirən o
sərçəyə tərəf qaçdı və bir əlini maşınların qabağında yelləyə-yelləyə – yəni ki, bir
dəqiqə gözləyin! – o biri əlini aşağı uzadıb sərçəni götürmək istədi və bu zaman...
həmin ac sərçə «pır-r-r» eləyib qızın əlinin altından havaya qalxdı və sürətlə göyə
baş vurub gözdən itdi.
Qız əvvəlcə məəttəl qaldı, sonra gülə-gülə rəfiqəsinin yanına qayıtdı və ikisi də
yoluna davam etdi.
Bizim maşın da yerindən tərpəndi.
Mən geri çevrilib arxa şüşədən bu iki qızın ardınca baxdım.