Seleksiyasi va navshunosligidan amaliy mashg

Meva shakli indeksi 
— meva uzunligining diametriga boMgan 
nisbati bilan aniqlanadi (H /D ). Bu yerda H — meva uzunligi, D — 
meva diametri.
Bu ko‘rsatkich meva shakli to ‘g‘risida tushuncha beradi. Meva 
massasi shoxning qaysi qismida joylashganligiga qarab har xil bo‘ladi. 
Meva shakli har xil omillar ta ’sirida juda kam o ‘zgaradi. Olma me- 
valarining asosiy shakllari: 
yarim dumaloq — H kengaygan konussimon — N /D = 0,85 dan kam; 
yalpoq-yumaloq — H = D yoki N /D = 0,86—0,95; 
uzunchoq (uzunchoq, uzun — dum aloq — oval) H /D =
0,96 dan ko‘p.
Bu belgilar nisbiy, ya’ni, novdaning qayerda joylashganligiga 
qarab, tashqi sharoit va boshqa ta ’sirlar bilan o ‘zgarishi mumkin. 
Meva diametri ham m a tom oni bir xil b o ‘Imay qolgan hollarda 
(R enet Simirenko) qiyalik hisobga olinadi.
1-rasm. Olma mevasining shakllari. (N — balandlik; D — diametr)
1. Y alpoq-yum aloq. 2. Yarim yumaloq. 3. Yalpoqroq yumaloq.
4. T o r konussim on. 5. Keng konussim on. 6. K onussim on.
7. Y um aloq konussimon. 8. Yumaloq-oval. 9. Yumaloq.
10. U zunchoq-oval. 11. Silindrsimon.
18

---

2-rasm . Nok mevasining shakllari.
1. Yalpoq yumaloq. 2. Yumaloq. 3. U zunchoq. 4. Oval. 5. Teskari tuxumsion.
6. K onussim on. 7. Q o ‘sh konussim on. 8. Kesilgan konussimon.
9. N oksim on. 10. A sim m etrik noksimon.
Nok: 
yalpoq-yum aloq 
H /D = 0 ,8 5
dan kam, yumaloq 
Н /
D =0,86—0,95 
uzunchoq, oval, teskari konussimon, ikki konus­
simon, noksimon.
Behi: 
yalpoq, yumaloq, yumaloq, konussimon, noksimon, 
yumaloq, oval, silindrsimon va h.k.
Mevaning tashqi qavati 
— silliq, notekis, qirrali. Qirra me­
vaning butun uzunligi bo ‘yicha yoki mevaning pastki tom onidan 
b o iish i mumkin.