Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 86 mağa keçmişdir. “İdeal” yalnız İsa Hüseynovun ya- radıcılığında deyil, geniş mənada Azərbaycan ədə- biyyatında özünəməxsus bir istiqamətdir" 51 İsa Hüseynovun birdən-birə isa Muğanna oldu- ğunu düşünən və yazanlar da az olmamışdır. Amma onun ta doğulandan Muğanna olub sivilizasiyanın yaradılışından xəbər verən Muğlardan olması nəsil- nəcabətinin keçdiyi həyat yolundan görünür. İsa Muğanna doğulduğu gündən İsa Əfəndi olmuşdur. Hər şeyi bilən ağa, üləma, sayğıdəyər, bilgiyə sahib anlamında işlənən "Əfəndi" kəlməsi İsa Muğanna doğulanda ona verilən ilk ad idi. İlahi bir səs bu adı İsa Muğannanın ata qohumu Hilal xalaya dedizdirib. Müəllif bunu özü belə qeyd edir: "Hilal xala sevinclə xeymədən eşiyə atılıb, deyib: – Gözün aydın, ay Omar ağa, İsa əfəndi gəldi!" İsa Əfəndi Muğannanın əmisi olmuşdur. Tarixi sirləri varisləri ilə gələn nəsil- lərə ötürən Muğlar, Muğannalar İsa Əfəndiyə "Nəs- lin Günəşi" deyərlərmişlər. Çünki o SafAğ elminin bilicisi və bu elmi gənclərə çatdırmaqda görəvlən- dirilən bir şəxs idi. O dövrü üçün "çox təhlükəli "İs- toriya İslama" kitabı"nı yazmışdır. Yaradılışın sir- lərini qəlbində daşıyan, amma bildiklərinin hamısını OdƏrlərə ötürə bilməyən bir SafAğ alimi idi. Çünki vaxtsız vəfat etmişdir. Bu şanlı və müqəddəs iş İsa Muğannanın çiyninə düşdü və o, bu şərəfli işi ləya- qətlə, yolundan dönmədən həyata keçirdi. Mehdi Hüseynə "Anadil ötəndə" oçerkinə görə "atamı daha 51 İsa Həbibəyli, İsa Hüseynovdan İsa Muğannaya: Axırıncı əlyazma və bütöv dünya. Bakı: Hədəf nəşrləri, s 3-5. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 87 yaxşı tanıyıram" deyib öz gördüklərindən yazan İsa Muğanna ömrünün sonuna qədər gördükləri və eşit- diklərindən başqa heç nə yazmadı. Gördükləri onun həyatına biçilən yaşam, eşitdikləri isə Bağ Atanın ona babaları, ataları və işıq vasitəsi ilə dedikləridir. İsa Muğannanın yazdıqlarını anlamayan, dərk edə bilməyən şəxs gərək ki, onun 81 yaşında yazdığı "Həyatımdan səhifələr" oçerkini oxusun. O bir OdƏr nəslinin şəcərəsini dərk etdiyi həqiqətlə bu əsərində yazmış, o əsərləri niyə və necə qələmə aldığını pafos- suz qeyd etmişdir. Bu oçerk İsa Muğannanın yaşa- dıqlarını və yazdıqlarını özündə əks etdirən bir tezis- dir sanki. İsa Muğanna möcüzəli bir şəxsiyyətdir. "Həya- tımdan səhifələr"i oxuyanda bir hadisə oxucunu mis- tika ilə tarixi gerçəkliyin vəhdətində vəcdə gətirir. Çünki "Həyatımdan səhifələr" nə qədər tarixə söykə- nən bir oçerk olsa da, bir o qədər də mistik inancı ehtiva edir. Əsərdən bir daha İsa Muğannanın təsa- düfən Hüseynovdan Muğannaya çevrilməsinin təsadüfi olmadığının şahidi oluruq. Müəllifin həya- tında baş verən həqiqətləri mistik bir yozumla təq- dim etməsi qeyr-adi düşüncə sahibi olduğunu ortaya çıxarır. "Postmodernist mətnlərdə məqsəd hadisəni danışmaq deyil, hadisənin yaratdığı duyğuları anlat- maqdır ki, bu da "yalnızlıq, gerçək həqiqət, dep- resiya" kimi duyğuların ifadəsidir". 52 Əsərdən məlum olur ki, İsa Muğannanın və 52 İsmayıl Şıxlının tanış etdiyi İsa və Firuzə Muğannalar.http://modern.az/articles/59560/1/ (2014.06.22) İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 88 ömür-gün yoldaşı Firuzə xanımın valideynləri rəh- mətə gedəndən sonra həm özünün 6 bacı-qardaşı, həm də Füruzə xanımın 6 bacı-qardaşını evləndirib köçürmək bu kişinin müqəddəs vəzifəsi olur. Onları evləndirib yola salandan sonra, yəni evləndikdən 20 il sonra həyatının sevinci – Sevinc adlı qızı dünyaya gəlib. Bu, doğrudan da, bir möcüzədir. İsa Muğan- nanın vəfatından sonra Firuzə xanım bu müəmmalı həyat tərzinə bu cür qiymət verir: “İsayla o qədər ağrılı-acılı günlər gördük ki... İsanın da, mənim də atam müharibəyə gedib qayıtmadılar. Davud Nəsib adında şair var idi, tanıyırdınızmı? Bax, o, kiçik qar- daşım idi. Atam elə onun ancaq üzünü görə bildi. Onların evində İsa böyük uşaq idi, bizim evdə də mən. Onların hamısını böyüdüb ali təhsil verdik, ailə sahibi elədik. Amma demək olar ki, indi onların böyük əksəriyyəti dünyadan köçüb. Mən bilmirəm nədir günahımız ki, onlar bizdən qabaq köçdülər, axıra qalan biz olduq" 53 Bundan sonra isə "Yanar ürək", "İdeal", "Doğma və yad adamlar" "İsahəq, Musahəq" yazılır, cəmiyyət İsa Hüseynovu İsa Muğanna olaraq tanıyır. Bu o zaman olur ki, İsa Muğanna şəcərənin layiqli yaşa- masını təmin edir. Seçilmiş olduğunu sübut edir. Beləcə gah silsilənin çağdaş nümayəndəsi Səmədi, gah da ən qədim nümayəndələri – ƏsƏlməni (Süley- man peyğəmbəri), ƏsƏlEyi (İsa peyğəmbəri) Bağ- həmOdu (Məhəmməd peyğəmbəri), ÜnƏsimi (Niza- mi Gəncəvini), Nəsimini yazdı. Yazdı və qəbiris- 53 Faciənin kökü, Xalq Qəzeti. 4 may 1997. Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|