Seminar mashg`ulotlari uchun uslubiy ko`rsatma

A.Haqnazarov, Sirdaryo viloyati “Isoxonto'ra” jome masjidi imom-xatibi

Shaxsning rivojlanib tarkib topishda asosan uchta omil ahamiyatga molikdir:

1.Biologik omil.

2. Ijtimoiy shart-sharoit.

3. Muhit va tarbiyaZotan insonning xaqiqiy komil inson darajasida o'sib yetishishda mazkur uchta omilning roli birdek ahamiyat kasb etadi.

Muayyan sababga ko'ra bu omillardan birontasi marom darajasida bo'lmay shaxs faoliyatida turli miqyosda amal qilinmasligi salbiy koʻrinishlarni keltirib chiqaradi. Shaxs ma'naviy qiyofasida chekinishi yuz beradi - uning tarbiyasi buzila boshlaydi.Ma'lumki, ijtimoiy tarbiyaning dastlabki o'chog'i oila bo'lib, aynan ota va ona dastlabki ijtimoiy ko'nikmalarni bola ongiga singdiruvchi, uning irodasini charhlovchi insonlardir. Oilaviy munosabatlar bolani naqaqat shaxs sifatida o'zligini anglash, balki o'zini u yoyeki bu jins vakili sifatida idrok etish va shaxsiy fazilatlarini takomillashtirishga ham yordam beradi.
Instinkt genetik yo'l bilan yuqadigan va o'ziga xos javobni keltirib chiqaradigan tabiiy, tug'ma va ongsiz impuls sifatida ta'riflanadi.Ona yoki ota bo'lish istagi bir xil darajada tug'ma, universal va bizning DNKimizda kodlangan deb aytish mumkinmi? Javob yo'q kabi ko'rinadi.
Barcha ayollarda farzand ko'rish uchun instinktiv harakat mavjudligini tasdiqlovchi ilmiy dalillar yo'q. Biz tushunadigan narsa boshqacha onaning xatti-harakatlari, oksitotsin gormoni bilan bog'liq bo'lgan va yangi tug'ilgan chaqaloqning omon qolishini ta'minlashga qaratilgan. Shuning uchun, agar instinkt bo'lsa, bu hayotni yaratish uchun tug'ma istakdan ko'ra ko'proq yangi mavjudotga g'amxo'rlik qilish bilan bog'liq bo'ladi.Siz, albatta, siz erkaklar va ayollar bilan onalik yoki otalik instinkti haqida suhbatlashadigan ba'zi suhbatlarda qatnashdingiz. Ayollarga "onalik instinktimiz" ni yoshligidan rivojlantirishga o'rgatishadi, biz qo'g'irchoqlar bilan o'ynaymiz, ular bizga tanish instinktni nomlashadi va o'ttiz yoshga to'lganimizda biz biologik soatning og'irligini his qila boshlaymiz (yoki yo'q).
Ko'p ayollar  ona bo'lish uchun juda katta ijtimoiy bosim. Bu tabiiy instinkt ularning hayotida paydo bo'lmagani uchun o'zini aybdor va umidsiz his qiladiganlar bor.Marisa Dias, Klinik psixologiya mutaxassisi, seksopatolog va Oila va tizim terapiyasi bo'yicha magistr allaqachon inson ota sifatida qanday rol o'ynashi va uning qanday rivojlanishi haqida gapirib beradi. Bugungi kunda bu haqda g'amxo'rlik qiladigan yaxshi ota deb hisoblanadi ta'lim, avlodni parvarish qilish, ovqatlanish yoki sog'lig'i, bundan 40 yil oldin ayollar narsalari deb hisoblangan. Shunday qilib, onalik instinktini allaqachon inson bilan bog'laydigan mutaxassislar mavjud.