SeyfəDDĠn qəNĠyev
Yüklə 1,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Azərbaycan” qəzeti, 1918, №13, təşv. 13 “Şamaxılıların halı”
- “Azərbaycan” qəzeti, 1919, 31 mart.
- “Hümmət” qəzeti, 1918, 10 iyun, № 86
- “Hümmət” 1918, 8 iyul, № 105. Teleqraf xəbərləri Hacıqabuldan
114 yekidigərini təqibə yerdə yatan şühədamız əzvalımı da şad edər surətdə üst-üstə iki bayram yandı. Bu məsrətlər içində ey Bakı və bütün Qafqaz Türkü, ey zəngin müsəlmanlar! Şamaxı və Göyçay zülmzadə qardaşlarımızın göz yaşlarını təcfifə könüllərini təmir etməliyiz. Millətimizin bir qismi ağlarkən, əqsam sairəsinin bilatəsir gülməsi xeyli bir istiqbalə dəlalət edəməz. Bina aliyə, əgər, həyat və istiqlala talib və müstəhəq isəniz Şamaxı və Göyçay zülmzadələrinə və Ermənistandan qismən öldürələrək, qismə də fərar surətlə həyatlarını qurtara bilərək sayən-əxvatınıza iltica edən sair din, millət qardaşlarımıza kisə müavinəti açınız, onlara lazımı dərəcədə inayələr veriniz, çünki siz onlara versəniz Allah da sizə verir. İştə, haydı, qardaşlar verin zavallılara Əlmücahid fi səbiillah”. “Azərbaycan” qəzeti, 1918, №13, təşv. 13 “Şamaxılıların halı” “Bakı quberniyasında bolşeviklərin Şamaxı uyezdinə vurduqları zərbə heç bir yerdə verilmədiyi hər kəsə məlumdur. Şamaxı əhalisi əsrlərdən bəri yaşamaqda olduqları ata-baba yurdlarını buraxıb neçə aylar ərzində çöllərdə, biyabanlarda aclıqdan, xəstəlikdən məhv və tələf olmuşlardır. Şamaxı şəhəri və ətraf kəndləri rəhmsiz daşnaksütun və bolşevik dəstələrinin atəşinə düçar olmuşdur. Hal-hazırda gündəlik ruziyə möhtac qalan Şamaxı əhalisi öz dağılmış və bərbad yurdlarına qayıdıb əmur xeyriyyə və nəfə vəzarətinin qaçqınlara yardımedici şöbəsi tərəfindən buraxılan çörək payları ilə gün keçirməkdədirlər. Hər bir ev əşyasını evində buraxıb qaçmağa məcbur olan Şamaxı əhalisi hal- hazırda cırıq əlbisədə qalmışlardır. Şamaxının şiddətli soyuqları yaxınlaşdığındar məzkur qaçqınlara vaxtlı-vaxtında isti paltar ilə müavinəl olunmazsa, biçarə əhalinin halı xeyli təhlükəli olacağına şübhə yoxdur. Şamaxı qaçqınları şimdilikdə uçulmuş və dağılmış şikəst evlərdə yaşamaqdadırlar. Əhalinin hər bir şeyə böyük ehtiyacı vardır. Xülasə, bütün Şamaxı nahiyəsi fəlakət ərəfəsindədir. Şamaxı qaçqınlarının təmin halı üçün hökumət tərəfindən mümkün qədəri tədbirlər ətxaz edilib əhvalın yüngülləşməsinə çalışılacaqdır. Hər yerdə hərc-mərclik qurbanları olan əhaliyə müavinət etmək işini ictimai təşkilatları öz öhdələrinə aldıqları vəzifəni unutmamalıdır. Azərbaycan hökumətinin ictimai təşkilatlarının müavinət üçün çalışmaları zamanı çatmışdır. Bütün əhalini Şamaxı qaçqınlarına müavinət əllərini uzatmağa dəvət edirik və idarəmiz tərəfindən Şamaxı qaçqınlarının nəfinə ianə dəftərçəsi açılır. Bu barədə camaatımızm hər dəfəki gibi yenə də hümmətli olacaqları ümid olunur”. 115 “Azərbaycan” qəzeti, 1918, № 24 “Sağalmaz yaralarımız” “1918-ci il martın 14-də Amirovun komandanlığı altında Şamaxıya bolşevik əsgərləri göndərildi”. “Azərbaycan” qəzeti, 1919, 31 mart. “Şamaxı mahalına dörd min nəfərdən ibarət bir qitə göndərilib əhali təqib edilir və dörd min əsgərin yüzdən səksəni erməni olur. Bunların cümləsindən Bakı faciəsi nə məram üzrə oynandığı və bu faciə əsnasında ermənilər nə vəzifəyə bulunduqları, məncə, aşkar olsa gərəkdir”. “Məhəmməd”. 123 * * * “Hümmət” qəzeti, 1918, 10 iyun, № 86 “Hümmət” qəzeti “Şamaxı uyezdində” adlı yazını “Znamya trud” qəzetindən götürüb çap etmişdir: “Şamaxı uyezdindəki şura hökumətinin qoşunları bircə gün əqdəm İsmayıllı kəndində qaçaq-quldur dəstəsinin olduğu haqqında məlumat olaraq məzkur İsmayıllı kəndinə yürüş etmişlər. Əksinqilabçıları taparaq qovmuşdular. Həmin gündən də (Tikiş evi) orada küllü surətdə Türkiyə əsgərləri libasları və s. çinləri hazırlanmış imiş. Məlum olur ki, “Müsavat” böylə işlərlə istəyir ki, yalandan öylə göstərsinlər ki, Şura qoşunları ilə müharibə edən dəstənin arasında Türkiyə qoşunları da var idi”. Haşiyə: Şübhəsiz ki, bolşeviklərin orqanından olan “Hümmət” qəzeti bu dövrlərdə həqiqəti ört-basdır etməli idi. Əslində İsmayıllıda Şaumyan ordusuna (“Şura” ordusu deyildi) qarşı vuruşam “qaçaq quldur” deyil, Müsavat ordusu və ya könüllülər idi. “Dörd min əsgərin yüzdən səksəni erməni” olan ordunun törətdiyi faciəli ancaq belə yalanlarla ört-basdır edilə bilərdi. O dövrün bolşevik əqidəli qəzetlərində gedən məqalə, məlumatlar təsdiq edir ki, S.Şaumyanın törətdiyi faciə Moskva tərəfindən açıqca dəstəklənir. “Hümmət” 1918, 8 iyul, № 105. Teleqraf xəbərləri Hacıqabuldan “Bakıda Şuraya - Şaumyana, Şebeldayevə, Hərbi İnqilab Komitəsinə, bolşevik kommunistlər firqəsinə, «İzvestiə və Bakinskiy raboçiy» qəzetinə: 123 Şamaxı soyqırımı ilə bağlı “Azərbaycan” qəzetində (eləcə də “Азербайджан” da) əllidən artıq məlumat və məqalə vardır. Biz onlara ancaq bir qismini kitaba daxil edirik. 116 Zəhmət çəkib, arxada olan bütün xainlərə, qorxaqlara, küçələrdə durub, ingilis cəlladlarının gəlməsi üçün şura hökumətinin səs verməsini gözləyənlərə və öz ayaqlarını qırmızı ordu və fəhlələrin boyunlarına qoymaq istəyənlərə bizim nifrətimizi yetiriniz! Biz böylə bir xainanə fikrin ziddinə olaraq, Rusiya şura hökumətinə bütün qövmümüzlə imperialistlər və onların dəstpərvərdələri müqabilində mübarizə edəcəyik. Bütün kəndliləri, matrosları, qırmızı ordu əsgərlərini dəvət ediriz ki, burjuylara tabe olmasınlar”. Culfadan, Andranikə “Sizin 574 nömrəli teleqramınızı aldım. Eynilə haman teleqram Moskvaya - mərkəzi hökumətə xəbər verdi”. Öz tərəfimdən sizin qəhrəmanlığınızı təbrik edirəm. Əgər, cənab Qağaznoti və başqaları sizin kibi olsaydılar, erməni kəndlilərinin başlarına indi yeni fəlakətlər gəlməzdi. Türk və millətçilər süngüsü müqabilində mübarizə edən bütün qəhrəmanları təbrik ediniz! Hər bir zəhməti qəbul etməklə bərabər hüriyyət bayrağını yıxmamağa sizi dəvət edirəm. Baku füqerayi kasıbanəsi Rusiya hökumətinin köməyi ilə Kürdəmir və Ağsu cəbhəsində türk və bəglər dəstəsinə mərdanə müharibə etməkdədirlər. Vəqtilə biz türk, bəg, gürcü knyazları və erməni millətçilərini məğlub etdik, o vaxt bütün Qafqaz kəndli və fəhlələri ümumi “hınqaqda” Şura Hökuməti təsis edib böyük Rusiya ilə əlaqəyə girmişirlər. Biz sizə kömək edə bilsəydik, çox şad olardıq. Ola bilər ki, siz bizimlə əlaqəyə birləşdirmək üçün bir tədbir arayasınız. Qafqazın Fövqalədə Komissarı və Baku Şura hökumətinin sədri: S.Şaumyan. Mərəzədən Bakuyyə “Voronsovkaya yetişəndən sonra, bizləri əksinqilabçı müsəlmanların üç günlük hücumları nəhayət buldu. Voronsovka kəndinin əhalisi - kişiləri və həmçinin arvadları çox qoçaqlıqla mübarizə edirdilər. Arvadlar iki sıra səngər bağlamışdılar. Düşmənin qüvvəsi üç min beş yüzə qədər olaraq üç türk zabiti onlara komanda ediyordu”. 124 Mənbələrdən: Fövqaladə İstintaq Komissiyası faciənin səbəbini araşdırarkən 1918-ci il noyabr ayının 9-10-da Şamaxı şəhər sakini Əfəndiyev Siracəddin adlı bir zərərçəkəndən də izahat alınmışdı. İzahatda faciə törədənlər 124 Bu məzmunlu teleqramlar bolşevik əqidəli qəzetlərdə çoxdur. Yüklə 1,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|