Uran, radium, torium va kalium elementlarinin radioaktiv xüsusiyyatlari va asas filizlari
Nüva geofizikasının asas maqsadi Yer qatında radioak- tiv elementlarin paylanma xüsusiyyatini öyranmakdir. Bu xüsusiyyatin öyranilmasi yerin geoloji tarixinin va elaca do radioaktiv element filizlarinin müayyanlaşdirilmasina kömak edir.
Yer qatında an çox yayılmış radioaktiv elementlar uran, radium va torium olduğundan onların fiziki, kimyavi xüsusiy- yatlarinin öyranilmasina baxılacaqdır. Elementlarin bütün geo- loji proseslarda amala galmosi elaca da, onların Yer qatındakı müasir paylanması birbaşa bu elementlarin fiziki-kimyavi xüsusiyyatlarindan asılıdır.
Fiziki-kimyavi xüsusiyyatlar dedikda nisbi atom küt- lasi, sıxlıq, Mendeleyev cadvalinda yerlaşma sırası, valentliyi, kimyavi aktivliyi, hall olması, arima temperaturu va s. nazarda tutulur. Sadaladığımızlardan başqa az malum olan - ionun (va ya atomun) radiusunun ölçüsü, ionun qütblaşmasi, mineralın kristallik torunun quruluş xüsusiyyatlari, torların enerjisi va s. fiziki-kimyavi xüsusiyyatlar da mövcuddur. İonlar effektiv radiusun qiymati ile saciyyalanir. Onların qütblaşmasi elektrik sahasinin tasirindan onun elektron tabaqasinin deformasiyaya uğraması xüsusiyyatidir ki, bu da qütblaşma amsalı adlanır.
Kristallik torun enerjisi elementin stabil birlaşmalar ya- ratmasına şarait yaradır. Bu enerji olmasa müxtalif birlaşmalar, daha doğrusu minerallar mövcud olmaz. Buradan bela alınır ki, kristallik torun enerjisi elementin valentliyina va ölçüsüna tasir edan amildir. Bu enerji Kapustinin va Fersmanın düsturları asa- sında tayin edilir:
Z Z 2 (1 —
0.345
U —— 287.2 ' ' ) - Kapustin (4.2)
U —— 256.1(u DK, + o OK ) - Fersman (4.3)
Burada, o, - molekullardakı ionların miqdarı; z, va z - ionların valentliyi; r va r - anionun va kationun effektiv radiusu; u va u, - molekullardakı anion va kationun miqdarı; ON va GK - anionun va kationun energetik amsallarıdlr.
Dostları ilə paylaş: |
