SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

Uran elementi

Sıra nömrasi 92 olan uran an ağır elementlardan biridir. Onun nisbi atom çakisi 238.03 ; metallik uranın sıxlığı 18.9 q / Jin' -dur. Uranın nüvasi yüksak yükla va mürakkab elektron tabaqasinin quruluşu ila saciyyalanir. Tabiatda uran dörd valentli U” va altı valentli U ⁶’ şaklinda rast galinir. Dörd valentli uranın ion radiusu (r —— 1.05 A⁰ (anqestrim)) toriumun

ion radiusuna (r, = l.10A⁰ ), az tapılan element qruplarına
(r; = 1.18 + 0.99 A⁰ ) va Ca ²* (r, = 1.06 A⁰ ) -a yaxın olub, aksar halda izomorf minerallarla birlaşmalar yaradır. Uranın
energetik amsalı 6.8 -dir. U ’⁶ -ın ion radiusu 0.79 t ^o -dır.
Qalavi mühitda uranın kompleks anionlarının (t /O₄ )‘² va diuranlarının (U ₂O₇ )'° duzlan amala galir ki, bunlar da suda
az hall olur. Altı valentli uran (U ⁶’ ) qalavi mühitda iki valentli damiri (de'+ ) çox aktiv oksidlaşdirir va dörd valentli (U ⁴*)
hala keçir. Turş va neytral mühitda uran uranil (t /O₂ )’² kompleksinin tarkibina daxil olur va stabil, suda yaxşl hall olan duzları töradir. Oksigenla uran UO₂ , U]Og UO$ birlaşmalari (oksidlari) yaradır. Sonuncu oksid adatan tabiatda

2
s^{usuz halda rast galinmir. Uran oksigenla uranil duzu (} _{' 2)}²_*. su ila uranilin hidritlaşmiş forması U(OH)2’ , qalavi ila

4
k^{ompleks anionlar (UO ) 2 va (}
f/ 4 7)^‘
amala gatirir. O, mis,

qurğuşun, aliminium, damir, manqan, bismut, civa, kobalt, sink va beriliumla intermetallik quruluş yaradır. Uranın hallogen birlaşmalari ^{dayanıqlı olmayıb uçucudur. Uranın va toriumun} s^{ulfatla birlaşmasi tabiatda mövcud değildir. Tabiatda dörd} valentli uran qara, qara-boz va qırmızı-açıq ranglarda tasadüf edilir va mineralların hipogen şaraitda yaranmasına saciy-
yalandirir. Altı valentli uran t/ ’⁶ açıq yaşıl-sarı rangli olub,
uranın ikinci daracali minerallarının yaranmasında mühüm rol oynayır. Altı valentli uran karbonatlı-ammonium va qalavi

metallarda hall olur va UO₂ CO-₃ növlü birlaşmalar amala gatirir.
2(NH) ; CO₃ NaUO₂ (CO3 ) ₂

7. 
   Radium elementi
   

Bu uranın aralıq parçalanma mahsuludur. Radiumun sıra nömrasi 88, nisbi atom çakisi 226.05, sıxlığı 5 q / sm' - dur. Tamiz halda o çox yumşaq olub, gümüşü ranglidir. Adi temperaturda suda parçalanır.
O, hamişa iki valentli olur. Turşu va hidratla qarşılıqlı

4
alaqada olduqda asanca duz amala gatirir ki, bu zaman yaranan Cl , Br , J va NO anionlar suda asan, N° , 50 4 ° , CO2 va PO ^2- - isa suda çatin hall olur.
Tabiatda radium sapalanmiş halda rast galinir ki, sarbast olaraq öz minerallarınl yarada bilmir. Ancaq bir neça qrup uran olmayan minerallar malumdur ki, bunlar da radiumla alaqalidir: radiokalsit (Ca, Ra)CO , radioflüorit (Ca,fia)N₂ ,
radiobarit (Ba, Ra)50₄ , hokutolit (Ba, Pb, Ra)SO, va s.

7.