SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

Elektrik karotajının zondları

Elektrik karotajında quyuya buraxılan qurğu zond adla- nır. Qeyd etdiyimiz kimi bu zondlar elektrodlardan taşkil olu- nur. Elektrodlar da öz növbasinda iki yera ayrılırlar: carayan va ölçü elektrodlar.

Zondlar formasına göra nöqtavi va çubuqavri olurlar. Nöqtavi elektrodlu zondlar yan karotaj zondlaması, mikro va s.
ka^{rotajlarda istifada edilir. Çubuqvari zondlar indiksiya karota-} jında, yan karotajında, dielektirk karotajında va s. istifada edilr.
Adi elektrik karotajında iki va üç elektrodlu zondlardan is^{tifada edilir. Qaydaya göra elckrodlar quyu oxuna paralel düz} x^{att üzarinda yerlaşdirilir.}
İkielektrodlu zond bir cariyan (A) va bir ölçü (M) elek-
t^{rodlarından ibaratdir, galan iki elektrodlar (B va N) çox uzaq-} da yerlaşdirilir.
Üçelektrodlu zond bir cariyan (A) va iki ölçü (M va N)
elektrodları^{ndan ibarat olurlar va yaxud aksina. Dördüncü elek-} trod (B va ya N) nazari cahatdan tasiri nazara alınmayacaq daracada çox uzaqda yerlaşdirilir.
Elektrodlar arasındaki masafadan asılı olaraq, zondlar qradiyent va potensial zondlar kimi iki növa ayrılır.
Qradiyent va potensial zondları qurğuda yerlaşan cüt elektrodlar arasındaki masafaya göra ayırd etmak olur.
Agar qurğuda eyni tayinatlı elektrodlardan har ikisi (ya 2 carayan (A va B) ya da 2 ölçü (M va ya N) elektrodu) iştirak edarsa, bu elektrodlar cüt elektrodlar, digar elektrod isa tak elektrod adlanır.
Qradiyent zondlar- Cüt elektrodlar arasında masafa tak elektroddan ona yaxın olan cüt elektoda qadar olan masafadan bir neça dafa kiçik olarsa, bela zondlara qradiyent zondlar deyilir. Bu zaman aşağıdaki şart üdanilir:
(5.2)
Qurğudakl carayan elektrodlarının sayından asılı olaraq qradiyent zondlar bir qutblü va iki qütblü olurlar.
Agar qurğuda 1 carayan elektrodu iştirak edarsa zond l qütblü, 2 carayan elektrodu iştirak edarsa zond 2 qütblü qradiyent zond adlanır.
Cüt elektrodlann tak elektroda nazaran yuxarıda va aşa- ğıda yerlaşmasindan asılı olaraq qradiyent zondlar tavan va
daban qradiyent zondlara ayrılırlar.
Agar cüt elektrodlar tak elektroda nazaran aşağıda yer- laşarsa, bela qradiyent zonda daban qradiyent zondu deyilir. Daban qradiyent zondla bircinsli va yüksak müqavimatli lay şaraitinda ölçülmüş p, ayrisinin maksimumu layın daba- nında, minimumu isa layın tavanında alınır.
Agar cüt elektrodlar tak elektroda nazaran yuKarıda yer- laşarsa, bela zondlara tavan qradiyent zondlar deyilir. Bu zondlarla alınmış p _F ayrisinin maksimumu layın tavanında, minimumu isa layın dabanında alınır. Qradiyent zondlar asas 3 parametrla xarakteriza olunurlar:

1. 
   Xayali ölçü nöqtasi-cüt elektrodlar arasındakı masafa- nin tan ortasında yerlaşir va O harfi ila işara olunur;
   
2. 
   Zond uzunluğu- xayali ölçü nöqtasindan tak elektroda qadar olan masafaya deyilir va / ila işara olunur:
   

ı - AM + (l qütblü qradiyent zond üçün)
¿ - + “ (2 qütblü qradiyent zond üçün);
2

3. 
   Zond amsalı 1 qütblü va 2 qütblü qradiyent zondlar üçün zond amsalı uyğun olaraq aşağıdaki kimi ifada olunur.
   

l qütblü qradiyent zondlar üçün zond amsalı bela hesablanır:
_K (5.3)

2. 
   qütblü qradiyent zondların zond amsalı aşağıdaki kimidir:
   

_K (5.4)
Zond amsalının ölçü vahidi «metr»-dir