görə orta və yuxarı sinif şagirləri üçün yaradılır. Böyük yaşlı
fəalların işinin təşkilində kitabxananın nəzdində təşkil
edilmiş klub başlıca rol oynayır. Ümumiyyətlə, klubun
yaradılması haqqında qərar kitabxanaçının yaradıcı
potensialından asılıdır. Ancaq təcrübəli və geniş biliyə malik
kitabxanaçı oxucuları işə cəlb edə bilir, təşkilatçılıq və
idarəçilik qabiliyyətinə malik olur. Klubun işinin idarə
olunmasında yaradıcılıq əlaqələrinin təşkili, əlaqədar
müəssisələrlə (muzey və mədəniyyət evləri, məktəbdənkənar
müəssisələr və s.) əlaqələrin qurulması da mühüm əhəmiyyət
kəsb edir. Yeniyetmə klublarının təcrübəsi daha rəngarəngdir
və bunlar daha çox diskussiya klublarıdır. İntellektual gənclər
üçün müsabiqə xarakterli-“Breyn-rinq”, “Kim? Nə? Harada”
yaradılır. Yaradıcılıq bacarıqlarını nümayiş etdirmək üçün
şagirdlərə müstəqil yaradıcılıq klubları, poetik klublar və s.
daha geniş imkan yaradır. Klub üzvləri özləri görəcəkləri
işlərin proqramını tərtib edir, nizamnaməsini düzəldirlər,
oxucu bileti, gerb, nişan, bəzən hətta himn də yaradırlar.
Bunların yaradılması üçün bəzən ən yaxşı layihə üzrə
müsabiqə də keçirilə bilir. Bunlar hamısı klubun reklam
işlərinin bir hissəsi sayılır. Klub işinin planı işin nəticələrinə
əsasən - uzunmüddətli və ya qısa zaman (il, yarımil) üçün
tutulur. Klub məşğələlərinin forması müxtəlif olmalıdır və
kitabxanada kütləvi işlərin bütün formalarını əhatə etməlidir.
Ədəbiyyat təbliği, mütaliə və idrak qabiliyyətinin
stimullaşdırılması kitabxananın maraq klublarının əsas
vəzifəsidir. İştirakçılar oxucu bülleteni və divar qəzetləri
buraxır, klub işlərinin salnamələrini yazırlar. Klub yaradılan
zaman
idarəedicilər - sədr, şura üzvləri və fəallar seçilməlidir.
Məktəb kitabxanalarında maraq və zövqlərinə görə oxucu
birliklərinin fəaliyyəti müvəqqəti səciyyə daşısa da onların
fəaliyyətləri adətən fəal və məqsədyönlüdür. Məhz belə
birləşmələr böyük sayda yeniyetmələri müəyyənləşmiş
olunması oxucuların idrak prosesinin üçüncü pilləsində, yəni
təcrübi fəaliyyət zamanı xüsusi təsiredici rol oynayır.
Məktəb kitabxanalarında ədəbiyyatın kütləvi təbliğat
formaları sırasında əyani təbliğat mühüm təsir gücünə
malikdir. Əyani təbliğatın formalarında sözün, lazımi fikrin
nə qədər aydın ifadə edilməsinə baxmayaraq, ona əyanilik də
lazımdır. Əyani təbliğat tövsiyə olunan kitabların bilavasitə
göstərilməsi və ya görmək, qavramaq, mənimsəmək şəklində
onların məzmununun meydana çıxarılması vasitəsilə həyata
keçirilir. Onun məqsədi insanları mütaliəyə cəlb etmək,
onlarda mütaliə mədəniyyəti formalaşdırmaq və kitab
fondlarını oxucular qarşısında açmaqdır. Oxucularda kitabın
məzmunu və xarakteri haqqında iki üsulla təsəvvür yaratmaq
mümkündür:
Ədəbiyyatın bilavasitə göstərilməsi- bu üsul müxtəlif
kitab sərgilərinin təşkili vasitəsilə həyata keçirilir.
Kitabların təsviri incəsənət vasitələri ilə təbliği - bu
üsula, əsasən
albomlar, plakatlar, sxemlər, cədvəllər,
dioqramlar, xəritə, xəritə-sxem, kartoqram, kartodioqram,
sitatlar, izahlı mətnlər, şəkillər, müxtəlif vitrinlər, çağırışlar,
sərgilər və b. aiddir.
Əyani təbliğat formasının bütün üsullarının ümumi
məziyyətləri onların təsirinin və seçilməsinin uzunmüddətli
olmasındadır. Çoxrəqəmli materialları təsvir etməyə və
qavramağa cədvəllər kömək edir. Sənaye və kənd təsərrüfatı
istehsalının, mədəni inkişafın dinamikasını və başqa
prosesləri qrafik şəkillər, dioqram vasitəsilə yaxşı təsvir
etmək olar. Dioqramlar düzbucaqlı, dairəvi və sektorlu olur.
Qrafikanı daha əyani etmək üçün dioqramlara müvafiq
rəsmlər əlavə edilir. Müvafiq xəritəyə köçürülmüş sxemə
xəritə-sxem deyilir. Coğrafi xəritə üzərində ştrix və ya
rənglərdə hər hansı bir hadisənin intensivliyi göstərilərsə,