Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
6
MÜNDƏRİCAT
ÖN SÖZ
................................................................................................................................................................................. 5
İXTİSARLAR
........................................................................................................................................................................... 9
VƏSAİTLƏ ÜMUMİ TANIŞLIQ
.............................................................................................................................................. 11
Avropa Şurası ................................................................................................................................................................ 14
Avropa İttifaqı ............................................................................................................................................................... 15
Avropa İttifaqının Fundamental Hüquqlar Xartiyası ..................................................................................................... 17
Avropa İttifaqının Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına qoşulması məsələsi ......................................................... 18
1. ƏRAZİYƏ BURAXILMA VƏ MÜVAFİQ PROSEDURLARDAN İSTİFADƏ
.............................................................................. 21
Giriş ............................................................................................................................................................................... 22
1.1.
Şengen viza rejimi .............................................................................................................................................. 23
1.2.
İcazəsiz gəlmənin qarşısının alınması ................................................................................................................ 24
1.3.
Ölkə ərazisinə girişə qadağa və Şengen xəbərdarlıqları .................................................................................... 25
1.4.
Sərhəd yoxlamaları ............................................................................................................................................ 27
1.5.
Tranzit zonaları .................................................................................................................................................. 27
1.6.
Sığınacaq axtaranlar .......................................................................................................................................... 28
1.7.
Dəniz yolu ilə buraxılmama ............................................................................................................................... 29
1.8.
Hüquqi müdafiə vasitələri ................................................................................................................................. 30
2.
STATUS VƏ ƏLAQƏDAR SƏNƏDLƏR
............................................................................................................................... 32
Giriş ............................................................................................................................................................................... 33
2.1.
Sığınacaq axtaranlar .......................................................................................................................................... 34
2.2.
Qaçqın statusu verilmiş şəxslər və əlavə himayə ehtiyacı olan şəxslər ............................................................. 35
2.3.
İnsan alveri və xüsusilə istismaredici əmək şəraitinin qurbanları ..................................................................... 35
2.4.
39 saylı Qaydanın müvəqqəti tədbirləri ilə əhatə olunan şəxslər ..................................................................... 36
2.5.
Qeyri-qanuni vəziyyətdə olan miqrantlar .......................................................................................................... 37
2.6.
Uzunmüddətli yaşayış icazəsi olanlar ................................................................................................................ 39
2.7.
Türkiyə vətəndaşları .......................................................................................................................................... 40
2.8.
Avropa İqtisadi Zonası və ya İsveçrə vətəndaşlarının ailə üzvləri olan üçüncü ölkə vətəndaşları ..................... 42
2.9.
Vətəndaşlığı olmayan şəxslər və vətəndaşlığın və ya sənədlərin itirilməsi ....................................................... 42
3. SIĞINACAĞIN MÜƏYYƏNLƏŞDİRİLMƏSİ VƏ ÇIXARILMANI QADAĞAN EDƏN HALLAR: ƏSAS
MƏQAMLAR
................... 45
Giriş ........................................................................................................................................................................... 47
3.1.
Sığınacaq hüququ və məcburi geri qaytarmamaq prinsipi ................................................................................ 47
3.1.1.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən riskin xarakteri ..................................................................... 49
3.1.2.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən riskin xarakteri ......................................................... 51
3.1.3.
Riskin qiymətləndirilməsi ..................................................................................................................... 54
3.1.4.
Himayənin kafiliyi ................................................................................................................................. 56
3.1.5.
Ölkədaxili yerdəyişmə .......................................................................................................................... 58
3.1.6.
Başqa bir ölkədə himayə ...................................................................................................................... 58
3.1.7.
Beynəlxalq himayə statusunun ləğv edilməsi....................................................................................... 60
3.1.8.
Beynəlxalq himayə statusunun itirilməsi ............................................................................................. 61
3.2.
Kollektiv çıxarılma .............................................................................................................................................. 61
3.3.
Digər insan hüquqları əsasında çıxarılmanı qadağan edən hallar ..................................................................... 63
3.4.
Çıxarılmadan yüksək dərəcəli müdafiəyə malik üçüncü ölkə vətəndaşları........................................................ 64
3.4.1.
Uzunmüddətli yaşayış icazəsi olanlar ................................................................................................... 64
3.4.2.
Avropa İqtisadi Zonası və İsveçrə vətəndaşlarının ailə üzvləri olan
üçüncü ölkə vətəndaşları ............ 64
3.4.3.
Türkiyə vətəndaşları ............................................................................................................................. 65
4. SIĞINACAQ VƏ GERİ QAYTARILMA İŞLƏRİNDƏ PROSEDUR TƏMİNATLARI VƏ HÜQUQİ DƏSTƏK
................................. 68
Giriş ............................................................................................................................................................................... 69
4.1.
Sığınacaq prosedurları ....................................................................................................................................... 69
4.1.1.
Müsahibə, yoxlama proseduru və ilkin qərar qəbuletmə .................................................................... 69
4.1.2.
Səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri hüququ ........................................................................................ 71
4.1.3.
Avtomatik təxirə salma gücünə malik şikayətlər .................................................................................. 73