si” Turkiyani
konstitutsion monarxiya deb eʼlon qildi. Unda
ikki palatali parlament tuzilishi ham koʻzda tutilgandi. Imperiya
-
ning barcha fuqarolari usmoniylar deb atalib, qonun oldida teng
hisoblanadi. Bu konstitutsiya oʻzining barcha kamchiliklariga
qaramasdan, agar hayotga tatbiq qilinganida, oʻsha davrdagi
Turkiya uchun progressiv ahamiyatga ega boʻlishi mumkin edi.
1877-yil bahorda Rossiya-Turkiya urushi boshlandi. 1878-
yil boshida Turkiyaning harbiy holati ogʻir, armiya tormor
qilingan, ruslar imperiya poytaxtiga yaqinlashayotgan edi.
Sulton Abdulhamid II esa bu halokatli vaziyatdan foydalanib
parlamentni tarqatib yubordi va “Midhat konstitutsiyasi”ni
bekor qiladi. Deputatlarning bir qismini qamoqqa olib, mam-
lakatni yakka oʻzi boshqarishini eʼlon qildi. 1878yil martda
Istanbul yaqinidagi San Stefano nomli joyda ruslar bilan sulh
imzolandi. Sulhning asosiy sharti mustaqil Bolgariya davlatini
tuzish boʻldi.
Birinchi Usmoniylar imperiyasi parlamentining ochilishi 1871-yili sulton Abdulazizning bosh vaziri Mahmud Nadim posho taʼqib qilingan “yosh turklar”ning afv etilishiga erishdi. 1876-yil dekabrda Turkiya konstitutsion monarxiya deb eʼlon qilindi. YODDA TUTING Sulton Abdulaziz
41 XIX
asrning ikkinchi yarmi Yevropa davlatlarining, birinchi navbatda, Angliya
va Rossiyaning Forsda faol mustamlakachilik ekspansiyasi davri boʻl
-
di. Hokimiyatda turgan
qojarlar sulolasi vakillari oʻz xalqining talabidan koʻra chet
davlatlarning talabini bajarishni afzal koʻrdi. Forsni
qaram qilishda chet el kapitali evaziga turli xil
