Shaxs va jamiyat

insonning tabiati
Birinchi bo‘lim. inson va uning shaxs tavsifi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

9
muammo bo‘lib turibdi. Zero, u insonning xatti-harakati, nazoratsiz 
faoliyati natijasida paydo bo‘lgan muammolar – Yer yuzida yalpi 
tinchlikni saqlash, ekologik muammolarni bartaraf etish, yadro 
sanoati chiqindilarini xavfsizlantirish, sayyora iqlimining yalpi isib 
ketishining oldini olish, terrorchilikka, narkomaniya va narkobiznesga 
qarshi samarali kurashish, irqiy kamsitishlarga barham berish, 
demografik muammolar va qashshoqlikni bartaraf etish kabi bir qator 
masalalarni hal etishni talab etmoqda. 
bundan tashqari, insonning murakkab tabiati sayyora miqyosida 
noyobligi bilan ham alohida ajralib turadi
1
.
hozirga qadar inson haqida ruhshu- 
noslik, etnografiya, fiziologiya, tib biyot-
shunoslik va h.k. to‘plangan bilimlarni 
eng umumiy tarzda quyida gicha ifoda lash 
mumkin:
Birinchidan,
inson tabiiy-biologik jihatdan yetuklik cho‘qqisida 
turganligi bilan hayvonlardan farqli o‘laroq tana tuzilishiga ko‘ra, 
jumladan, odatdan tashqari qayishqoqligi bilan ajralib turadi va 
barcha asosiy darajalariga ko‘ra o‘ziga xoslikka ega; anatomik 
tuzilishiga ko‘ra tik yurishga moslashgan, bosh suyagi qobig‘ining, 
miya yarimsharlarining o‘lchami, qo‘llari va oyoqlarining o‘ziga 
xos tuzilishi bilan farqlanadi. biologik mavjudot sifatida baquvvat 
hayvonlarga qiyoslaganda, kuchsiz va nozikligiga qaramay, yer 
yuzida eng katta qudratga ega bo‘lgan mavjudotdir. unda to‘rt 
oyoqli mavjudotlarda bo‘lmagan sifat – tananing barcha a’zolari 
ijodiy murakkab mehnat jarayonlarini bajarishga moslashgan. bular 
quyidagilarda ko‘rinadi: qo‘llar va ulardagi barmoqlarning turli 
yumushlarni bajara olishi; ko‘z a’zolarining uch o‘lchovda ko‘ra olishi 
bilan makonda mo‘ljalni to‘g‘ri olishi va hokazo. 
1
albatta, har qanday jonivor ham o‘zining noyobligi, betakrorligi bilan 
ajralib turadi. ulardan ayrimlarining xatti-harakati, tabiatini fan hozirgacha 
tushuntirib berganicha yo‘q. masalan, oqcharloq qushining inkubatsiya davridagi 
holati, shimpanze maymunlarining karnaval uyushtirishlari, fillarning o‘z 
turi murdalarini ko‘mishga bo‘lgan urinishlari, kit baliqlarining halok bo‘lish 
maqsadida o‘zlarini quruqlikka otishlari, lemminglarning shu maqsadda o‘zlarini 
suvga tashlashlari sabablari va hokazolar o‘zining ilmiy yechimini topgan 
emas.