Sitologiya va genetika

Jinsga birikkan holda nasldan naslga o‘tish. Morgan va uning shogirdlari jinsiy xromosomalar orqali jinsni aniqlash bilan birga jinsga bog'liq holda irsiylanishni ham aniqladilar. Ularning qayd qilishicha, genlar faqat autosomalarda emas, balki jinsiy xro- mosomalarda ham joylashgan bo'ladi. Shunday genlar ishtiroki- da rivojlangan belgilar jinsga bog'liq holda irsiylanadi. Masalan, Drozofilada ko'zning qizil (A), oq (a) bo'lishini ta’min etuvchi gen jinsiy X-xromosomada joylashgan. Bu belgi jinsga bog'liq holda irsiylanadi.
Odamda ham jinsiy xromosomalarda joylashgan genlar jins­ga bog'liq holda irsiylanishi isbot etildi. Masalan, odamda gemofi- liya (qonning ivimasligi) hamda daltonizm (qizil va yashil ranglarni ajrata olmaslik) kasalliklarini belgilovchi genlar X-xromosomada joylashgan. Bu kasalliklar jinsga bog'liq holda irsiylanadi. Gemo- filiya kasalligining X-xromosomaga birikkan holda irsiylanishi quyi- dagi sxemada keltirilgan.
Gemofiliya kasalligining irsiylanishi quyidagi sxemada gemofiliya genini tashuvchi (X^HX^h) ayol bilan, sog'lom er­kak (X^HY) nikohi misolida kel­tirilgan.
Bunday nikohdan tug'il- gan o'g'il bolalarning yarmi gemofiliya bilan kasallan-

VI BO‘LIM	GENETIKA HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT	157
gan bo‘ladi. bolalarga o‘t gilarning jins m