Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
479 kağız oyunundan başqa bir şey deyil və təsadüfi deyil ki, stixiya baş qaldıran kimi yanıb külə dönür, yaxud cırılıb atılır) ən əsas dəlilə çevrilir. Güc varsa, ağıl lazım deyil – iflasa uğramış siyasətçilərin kredosu budur. Ordu, yəni kor, mühakimə yürütməyən, yalnız əzən qüvvə azadlıq, müstəqillik, suverenitet, öz milli tarixi inkişaf yolunu seçmək hüququ haqqında müzakirələrdə dövlətin yeganə arqumentidir. Ordunu bir simvol kimi götürərək, onun diskreditasiyasına qarşı çıxanlar unudurlar ki, müxtəlif tarixi şərait, vəziyyət və dövrlərdə müxtəlif simvollar mövcud olur. Stalinqradı düşmənə verməyən qırx beşinci ilin may ayında Berlini alan ordu vətənpərvərlik simvoludursa, Əfqanıstana soxulan ordu yalnız biabırçılıq simvoludur. Əlində silah Osvensim qurbanlarını azad edən insan və QULAQDA saxlanan məhbusla keşik çəkən silahlı adam XX əsrin tarixi faciəsinin müxtəlif personajlarıdır: qırx beşinci ildə Praqa və Budapeştin küçələrindəki Sovet tankları, əlli altıncı ildə Budapeştin küçələrindəki Sovet tankları və altmış səkkizinci ildə Praqanın küçələrindəki Sovet tankları – müxtəlif döyüş maşını modelləri və müxtəlif hərbi texnika yox, Xeyir və Şərin tam əks qütbləridir. Həlak olan əsgərlərin analarının ağır dərdini bölüşərək Bakı, Tbilisi və Vilnüsdə elə bu əsgərlərin qətlə yetirdiyi şəxslərin analarının dərdini də anlamaq lazımdır.
Eh şair, şair… sən, qəbiristanlıq və qəbirlərin tənhalığını duyan, hər gün, hər saat, hər dəqiqə həyatın tapmacaları və yoxluq vahiməsi qarşısında dayanan, yalnız Tanrıya könlünü açan və yalnız əbədiyyətlə dil tapa bilən şair… axı sənin bu siyasətbazların və cahilərin, ambisiya və intriqaları ərşə dayanan insanların apardığı oyunların, çəkişmələrin, demaqogiyanın və çirkin pulların
480 içində nə işin var? *** Müxalifəti iqtidara gəlməkdə günahlandırmaq absurddur. Hakimiyyət hər bir siyasi partiyanın son məqsədidir. Dəhşət o zaman baş verir ki, məqsəd konkret hədəf güdmür. TNə olur olsun hakimiyyətə gəlməliyikU fikrindən daha dəhşətli fikir: THakimiyyətə gələk, sonra nə olur olsunU fikridir. *** Sənətkar öz əsərlərinə görə yalnız özü cavab verməlidir. Hər bir sənətkar üçün özünün qarşısındakı məsuliyyətdən böyük və ağır yük yoxdur. O, belə bir şeyə qəti inanmalıdır ki, yaratdıqlarının ünvanı – oxucu, tamaşaçı, dinləyici və onun yaratdığı əsərin ünvanlandığı digər şəxslərdir. Biləndə ki, onun ürəyindən əlinə süzülüb yoğrulan işi dəfələrlə, müxtəlif səviyyələrdə və instansiyalarda mühakiməyə çəkilərək "təkmilləşəcək", bu inam sarsılır. Yazıçının dünyaya gətirdiyi, yaratdığı mətnə onun özündən dəfələrlə az bələd olan kəslər məsləhətləri, adamın əhdini kəsən şərtləri, danışıqsız hökmləri ilə burunlarını haraya gəldi soxacaqlar və bundan sonra onun yaratdığı, dünyaya gətirdiyi mətni söküb dağıdacaqlar. Sənətkar üçün ən dəhşətli şey redaktorun, senzuranın, bu kimi başqa instansiyaların belə dağıdıcı işlə məşğul olmasıdır. Nə vaxtsa Moskvada təkcə ədəbi və rejissor ssenariləri yox, hətta aktyor sınaqlarının təsdiq olunduğu vaxt mərkəzi televiziyanın redaktoru məndən soruşmuşdu: – Bakıda hava necədir? – Moskvada olduğu kimi, – ona belə cavab vermişdim. Onun: – Axı Moskva Bakıya baxanda şimaldadı, – təəccübünə cavab kimi dedim: – Havamızı da biz elə Moskvada təsdiqləyirik.
Çox zaman bizim ideoloji davamız boksçunun armudla
481 məşqinə oxşayır. Rinqdə rəqiblə görüşdüyü zaman o, yəni bizim ideologiya, həmişə nokauta düşür.
Biz tarixin işıqforu qarşısındayıq – qırmızı işıq yanır, demək, yerindəcə dayanmalısan, hərəkət yoxdur. Yetmiş ilin qırmızı işığı bizi durğunluq vəziyyətinə gətirib çıxartdı, irəliyə hərəkət imkanları tükəndi. Sarı işıq yanır – dəlixana rəngi. Doğrudanmı, sarı işığın qarşısında bir yerə mıxlanıb dayanacaq və hamının necə dəli olduğunu görəcəyik? Və nəhayət, İslamın yaşıl işığı yanır. İndi yol ancaq o tərəfə açıqdır. Qabaqda dini perspektivdən başqa bir şey yoxdur?
İslam da hardasa provaslav və protestantlıq kimi xristianlığın bir qoludur. Ancaq yaş etibarilə onlardan daha qədimdir. Elə buna görə də o, ortodoksal baxımdan bidət kimi yox, xristianlığa kardinal şəkildə əks olan, ona düşmən kəsilən bir din kimi qəbul edilir. Ancaq İslam özündən əvvəl gələn iki monoteist dinə hörmətlə yanaşır, onların bir çox dəyərlərini bölüşür, peyğəmbərlərinin adını hörmətlə yad edir, Məhəmmədi isə zaman etibarilə onların sonuncu davamçısı sayır. Digər tərəfdən təkcə xristian konfessiyasının daxilindəki çəkişmələr – orta əsrlərin Varfolomey gecələri, loyollaları və savanarollaları, Lüter və Yan Qus tipli üsyançılar, katolik və protestantlar arasında baş verən və günü bu gün də eyni qəddarlıqla davam edən qanlı olaylar (Olster, serb-xorvat qanlı olayı) – bütün bunlar müxtəlif dövrlərdə və günü bu gün xristian-müsəlman qarşıdurmasından daha kəskin, qanlı və qlobal hadisələrin məhz xristian dünyasının öz daxilində olması faktını sübuta yetirmirmi? *** Bu ölkədə abırlı və ləyaqətli adamlar ən köməksiz və ən yazıq insanlardır.
Dərbənd qalası orta əsrlərdəki Qibroltar və Dardanel kimi Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|