Sof2007-Azeri doc
Yüklə 5,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 48 6. İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının məcmusu hər kəs üçün necə işləməlidir? Əgər Mur Qanunu davam etsə, 25 il ərzində kompüter insan beyninin emal etmə gücünə yiyələnəcək; ondan 25 il sonra, kompüter dünyadakı bütün insanların beyinlərinin emal etmə gücünə yiyələnəcək. Eyni vaxtda milyarddan çox insan (dünyanın 17.5%-i) İnternetə qoşuludurlar. Texnoloji bərabərsizlik aradan qalxır və davam edə də bilər, çünki 100 dollarlıq (XO-1) Massaçusets Texnologiyalar İnstitutunun təlqin etdiyi portativ kompüterlər inkişaf edən ölkələrdə sifariş olunur. Bununla da Hər Uşağa Bir Portativ Kompüter arzusu reallığa daha bir addım yaxınlaşır, və Makedoniya, Venesuela və Hindistanda əlaqədar cəhdlərə təkan verilir. İnternet, axtarış və oxu səhifələrindən ibarət olan sistemdən multimediya mühitinə töhfə verən və bu mühitdə bir-biri ilə əlaqə yaradan istifadəçilərin məkanına çevrilir. YouTube əsası qoyuladan cəmi 21 ay sonra 1.65 milyard dollara satıldı; şirkətlər dünyadakı milyonlarla insanın diqqətini cəlb edərək ənənəvi reallıqla rəqabət aparan “İkinci Həyat” adlı virtual reallıq sistemində və digər kiber-dünyalarda ofislər tikirlər; Vikipedia qlobal kütləvi intellektə çevrilir; bir çox ölkələr elektron hökumətlər təsis edirlər; İnternet sistemi də həmçinin marketinq, təhlükəsizlik və ekoloji idaretmə məqsədlərilə binaların və digər obyektlərin daxilində yerləşdirilən çox ucuz nanotex sensorları, kameraları və transqəbulediciləri dəstəkləyəcək. Bəziləri təklif edir ki mövcud sistemə olan həddən artıq tələb səbəbindən meydana gələn problemlərin aradan qaldırılması üçün yeni İnternet sistemi yaradılmalıdır. 2011-ci ilədək əlavə 1 milyard istifadəçinin də meydana gəlməsi gözlənilir. Hal-hazırda dünyada 70 milyon bloq mövcuddur və hər gün 120, 000-i əlavə edilir. Axtarış sistemləri multimedia materiallarına, peyk vasitəsilə çəkilmiş təsvirləri və tərcümə imkanlarına malik bir çox dilləri aşkar edir. İnsanlar əldə etdikləri məlumatları və Şəbəkədə olan proqram təminatlarını daha çox idarə etməyə başlayırlar. Əvvəllər istifadəçilər bunu ancaq öz şəxsi kompüterlərində edirdilər. Nəticə etibarilə proqram təminatının yeniləndirilməsi və faylların arxivləşdiriləsi barədə narahatçılıqlar aradan qalxır və məlumatların məxfiliyi məsələləri meydana çıxır. İnternet artıq qlobalizasiyaya, demokratikləşməyə, iqtisadi artıma, və təhsilə təkan verən ən güclü qüvvələrdən biridir. Və indi planetar kollektiv intellekt meydana çıxır. Şəbəkə daha ağıllı olacaq, müxtəlif proqram təminatlarını əlaqələndirəcək, terminləri müxtəlif kontekstlərdə başa düşəcək, və xidmətçidən çox yoldaş rolunu oynayacaq. Kiberməkan, məlumatlar, təsvirlər və ideyalar üçün qlobal özül yaradır, və milli, linqvistik, dini və digər sərhədləri aşaraq fikirlərin, düşüncələrin və arzuların sərbəst mübadiləsinə imkan verir. Biz artıq dünyada həyata keçirilən minlərlə geniş, faydalı layihələrin şahidi olmuşuq. Bu layihələr, 20 il əvvəl onların keçirilməsini qeyri-mümkün edən məsafə və zaman məhdudiyyətlərindən azaddırlar. Elektron ticarət varlı-kasıb uçurumunu aradan qaldırmağa kömək edir. 2006-cı ildə 1 milyard mobil telefon daşınıb və 2007-ci ilin sonunadək 3 milyard mobil telefonun istifadədə olacağı gözlənilir. Ay-Fon (iPhone) və əlaqədar cihazlar telefonlar, kompüterlər, ay-Podlar (iPods) və televizorlar arasındakı fərqləri itirir. 2006-cı ildə Çində onlayn biznes 50% artaraq 127.5 milyard dollara çatıb; iqtisadi spektrin digər ucunda, Kinşasa sahibkarı 3 ictimai mobil telefondan ayda 100% qazanır. Bu mənfəətlər bir çox mürəkkəb problemlərə yol açır. Qartnerin dəyərləndirmələrinə əsasən, ABŞ istifadəçiləri şəxsi məlumatların oğurlanması (“fişinq”) səbəindən 2.8 milyard dollar itirirlər. Spamlar getdikcə təhlükəliliyini itirir, çünki kiber cinayətlər çiçəklənən Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 49 beynəlxalq biznesə çevirilirlər. Bu cinayətlərin hədəfi iri şirkətlər və məlumatların kütləvi şəkildə oğurlanmasıdır. Onlayn apteklər qeyri-qanuni və saxta dərmanlar təklif edirlər, və hal-hazırda Şəbəkə qəddar ekstremistlərin əsas gücləndirilmə və təlimləndirmə alətinə çevrilib. Hələ ki dünyada bütün iştirakçıları qane edəcək, və istifadəçilərə musiqi yazıları kimi dəyərli intellektual mülkiyyətləri sərbəst şəkildə mübadilə etmə imkanı verən iqtisadi model icad olunmayıb. Geniş diapazona malik şəbəkə daşıyıcıları “şəbəkə neytrallığı” konsepsiyasına qarşı mübarizə aparırlar, çünki bu konsepsiya istifadəçi və ya məzmunun tipi əsasında ödəniş tələb etmək imkanının qarşısını alacaq. Sosial şəbəkələşmə saytları seksual yırtıcılar üçün gəlir yeridir. Şəbəkənin arxitekturası köhnəlmiş və təhlükəli olduğu üçün tənqid atəşinə tutulub. Bütün bu çətinliklər, Şəbəkənin özünün bacarıqlarını onlara tətbiq etməklə ümumdünya kollektiv intellekti və sürətli və çevik layihə idarəetməsini özündə əks etdirən qlobal “kollaborasiyalar” yaradaraq həll olunmalıdırlar. Maarifləndirici proqram təminatına və çoxdilli səs müəyyən olunması proqramına və sintezə qoyulan kütləvi sərmayələr kasıb çoxluq üçün zəruri olacaq. Biz hamıya təlim keçmək məqsədilə təşviqedici vasitələr icad etməli, kasıb regionlara yardım göstərmək üçün tele- könüllülərdən istifadə etməli və hücumlara və mühafizə sistemindəki zədələrə qarşı kompüter və proqram təminatı baryerlərini təkmilləşdirməliyik. 6-cı Çağırışa o vaxt ciddiliklə cavab veriləcək ki İnternetə çıxış və elementar tele-təhsil bütün dünyada pulsuz əldə olunacaq və elementar tele-tibb (uzaqdan idarə olunan təbabət) hər yerdə adi bir hal kimi qəbul olunacaq. R EGIONAL M ÜLAHIZƏLƏR A FRIKA : 2006-cı ildə Afrikada internet istifadəçilərinin sayı 41% artıb, lakin penetrasiya cəmi 3.6%-dir və Misir, Mərakeş, Nigeriya və Cənubi Afrika ümumilikdə 59% təşkil edirlər. Nigeriya havaya kommunikasiya peyki buraxıb və tezliklə Cənubi Afrikadan da bir peyk buraxılacaq. “E-tədris Afrika 2007“ Keniyada keçirilib, və keçən ilki görüşdən 4 dəfə artıq iştirakçıları özünə cəlb edib. Tele-təhsil, tele-tibb və elektron hökumət tezliklə böyük əhəmiyyətə malik olacaq, çünki QİÇS-dən ölən Afrika mütəxəssislərinin sayı günü- gündən artır. A SIYA VƏ O KEANIYA : Dünyada ən çox İnternet istifadəçisi Asiyadadır, lakin burada da penetrasiya cəmi 11% təşkil edir; nəticə etibarilə İnternetdən istifadənin artması burada hələ təzə başlayıb. Çin dili İnternetdə istifadə olunan ikinci ən ümumi dildir, və 11% penetrasiyaya malikdir (2007-ci ilin Aprelinədək 144 milyon istifadəçi). Çin 20 milyon bloqa və 843, 000 internet-səhifəyə malikdir. Çin, televiziyanı, telefoniyanı və tək bir şəbəkə hesabına geniş diapazonlu İnternetə çıxışı özündə birləşdirən dünyanın ən böyük kabel-TV-şəbəkəsinə malikdir. Çin hökuməti „zərərli“ məlumatların qəbulunun qarşısını almaq məqsədilə güclü nəzarət həyata keçirməyə davam edir və xarici şirkətlərin onlarla əməkdaşlıq etikası üzrə mübahisələr yaranmışdır. 2007-cil ildə Hindistanda proqram təminatı və xidmətlərinin ixracının 31 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Bu göstərici 2006-cı ildəkindən 33% yuxarıdır, və 2010-cu ilədək 60 milyard dollara çatması gözlənilir. Yapon dili bloqosferanın istifadə olunmasında ingilis dili ilə əlaqəlidir. Qlobal hesablamalar Cənubi Koreya üçün milli məqsədə çevrilib, bu da dünyada geniş diapazonlu penetrasiyanın mövcudluğuna gətirib çıxaracaq. A VROPA : Avropada 319 milyon İnternet istifadəçisi var, penetrasiya səviyyəsi isə 39.4% təşkil edir. Fransız namizədləri “İkinci Həyat” adlı virtual reallıq sistemində seçki kampaniyası həyata keçiriblər. Estoniya bütün millətlərə qarşı yönəlmiş ilk kiber- müharibənin obyekti olmuşdur. Rusiya öz KİV və telekomunikasiya xətləri/İnternet/Şəbəkə dövlət idarəetmə orqanlarını birləşdirib. Yüklə 5,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|