Fizik xossalari. Ko‘p atomli spirtlarning vakillari etilenglikol, glitserin va boshqa spirtlar shirin ta`mga ega bo‘lgan suyuqlik. Etilenglikol va glitserin suvda yaxshi eriydi. Shirin ta’mli bo‘lishi bilan birga etilenglikol zaharli modda hisoblanadi.
Kimyoviy xossalari. Gidroksil guruhga ega moddalar sifatida, ko‘p atomli spirtlar bir atomli spirtlarning ko‘plab xossalarini o‘zida namoyon etadi. Masalan, natriy metali etilenglikol gidroksil guruhlaridagi vodorodga almashinadi.
Glitserinda ham vodorod atomlarining ishqoriy metall atomlariga almashinishi kuzatiladi:
S
pirtlarga galogenvodorodlar ta’sir ettirilganda esa gidroksil guruhlari galogenlarga almashinadi.
Ko‘p atomli spirtlar yangi tayyorlangan mis (II) gidroksid eritmasi bilan ta’sirlashib, tiniq ko‘k rangli eritma hosil bo‘ladi. Bu reaksiya ko‘p atomli spirtlar uchun sifat reaksiyasi hisoblanadi.
Shuningdek glitserin nitrat kislota bilan reaksiyaga kirishib murakkab efir
hosil qiladi:
Bu efir uchun uning tarixiy nomi bo‘lmish “Nitroglitserin” keng qo‘llaniladi.
Nitroglitserin tibbiyotda yurak kasalliklarini davolashda keng qo‘llaniladi.
Olinishi. Ko‘p atomli spirtlarning olinish usullari bir atomli spirtlarning
olinish usullaridan o‘xshashdir.
1. 1,2-dixloretanni suv ishtirokida gidrolizlab etilenglikol olish mumkin:
2. Yog‘larni gidrolizi natijasida glitserin hosil bo‘ladi.
OKSOBIRIKMALAR. ALDEGIDLAR. OLINISHI VA XOSSALARI
Tarkibida karbonil guruh tutgan birikmalarni oksobirikmalar
deyiladi. Oksobirikmalar sinfiga aldegid va ketonlar kiradi.
Tarkibida aldegid guruh tutgan birikmalarni aldegidlar deyiladi.
U
larning umumiy formulasi CnH2nO.
Dostları ilə paylaş: |
