167
Prezident Fordun qonağı olarkən. Ərim və qızım Daşa ilə onun
rançosunda
168
İnstitutun hamilər şurasının rəhbəri idi.
Yeri gəlmişkən, Amerika elə bir ölkədir ki, burada “keçmiş”
müraciəti qəbul olunmur. Hər halda təqaüdə çıxmış səfirlərə,
siyasi karyerasını başa vurmuş prezidentlərə, artıq çoxdan na-
zir olmayan şəxslərə yenə də “cənab səfir”, “cənab prezident”,
“cənab nazir” deyə müraciət edirlər. O zaman bu məni çox hey-
rətləndirmişdi. Yəni millət öz seçimini təsdiq edir və xatırlayır.
Prezident Cerald Ford 90-cı illərdə öz rançosunun yaxınlı-
ğındakı kiçik, füsunkar Biver-Krik şəhərciyində məşhur Avro-
pa Davosunun Amerika variantını yaratmaq fikrinə düşdü.
Birinci foruma hazırki və sabiq hökumət rəhbərləri, nazir-
lər, böyük biznes kapitanları, ekspertlər və analitiklər dəvət
olunmuşdular. “New York Times”, “Wall Street Journal”dakı
məqalələri, NATO üçün məruzələri ilə ABŞ-da analitik kimi
yaxşı tanınan Aleksey Puşkov bu tədbirdə faktiki olaraq Rusi-
yadan yeganə nümayəndə idi.
Həmin ilədək biz Avropanın hər yerində olmuşduq. Amma
Pan American transatlantik reysi ilə ilk dəfə uçurdum! Bizi
Amerika gözləyirdi... Yeni dünya ilə görüş gözləntisinin həyə-
canını hələ də unutmamışam.
Dəvət kifayət qədər gözlənilməz oldu. Hər halda mənimlə
qızım üçün. Biz çox tez hazırlaşmalı olduq. Vizalar bir günə
alındı və dərhal da biletləri əldə etdik.
Elə həmin gün mən qızımın ardınca getdim. Həmin axşam
tətildə olan Daşa babasının bağının hasarını rəngləyirdi, səhər
isə biz hamımız birlikdə o vaxt məşhur olan Pan American təy-
yarəsində oturmuşduq.
Nyu-Yorka biz gecə endik. Mehmanxanada yerləşdik, əşya-
larımızı qoyan kimi, mən səbirsizliklə Alekseyi gəzintiyə çıx-
mağa səslədim:
- Gedək! Şəhər bizi gözləyir! Gedək! Bu, Amerikadır! Get-
mək lazımdır!
Üçümüz də işıqların parladığı küçəyə çıxdıq. Təxminən bir
neçə addım atandan sonra başa düşdüm ki, küçədə hərəkət et-
mək çox çətindir. Gecə Nyu-Yorku bizi dənizdən əsən çox şid-
dətli küləklə qarşıladı. Külək adamı yıxırdı. Bizə doğru han-
sısa plakatlar, paketlər, ayaqqabı qutuları, сır-cındır uçurdu:
169
yaxınlıqdakı zibil qutusu aşmışdı. Biz qızımla hər iki tərəfdən
Alekseydən yapışaraq, kürəyimizi küləyə tərəf çevirdik. Bizim
dəstədən yalnız o, irəli baxırdı.
Alyoşa! – küləyin səsini batırmaq üçün qışqırdım, ərimin
biləyindən tutdum. – Bu dəhşətdir! Biz axı güclə hərəkət edi-
rik! Burada nədənsə yapışmalısan! Mən elə bilirdim ki, onlar
öz tufanları, tornadoları, öz yolundakı hər şeyi yuyub aparan
leysanları haqqında danışanda mübaliğəyə varırlar. Heç demə
belə deyilmiş.
Həqiqətən də bütün bunlar Hollivudun fəlakət filmlərində-
ki kadrları xatırladırdı. Təcili bu pis havadan gizlənmək, hətta
mehmanxanaya qayıtmaq istəyirdim.
Biz küləyin o qədər də güclü olmadığı küçəyə dönmək qə-
rarına gəldik və təxminən yüz metr aralıdakı işıqları sayrışan
yapon restoranını gördük. Demək olar ki, girişə çatanda, başına
plaş bürüyərək tələsik yolu keçən tənha kişini gördük.
- Alyoşa, bir bax, Aksyonov gəlir! – öz gözlərimə inanmadan
çığırdım.
- Aksyonov burada hardandır? Biz ki, Moskvada deyilik,
- ərim etiraz etdi. Biz onda hələ bilmirdik ki, o vaxt populyar
olan yazıçı artıq Amerikaya köçüb.
Lakin bu, doğrudan da Vasili Aksyonov idi. Və o da bizim
kimi, yapon restoranına tərəf gedirdi.
Şiddətli küləkdən restoranda gizləndikdən sonra, küçədə-
ki dəhşəti xatırlamaq çox əyləncəli gəlirdi. Aksyonov da həm-
vətənləri ilə qarşılaşmaqdan çox şad idi. Biz dərhal hər şey
haqqında təəssüratlarımızı bölüşdük: həm bizim yerlər üçün
xas olmayan şiddətli külək, həm də nəhəng göydələnlər şəhəri-
Nyu-York haqqında. Həm də bu şəhərdə gecələr dolaşan, için-
də çox sayda qaradərililərin, latinosların olduğu izdihamdan.
Bütün bunlar – insanlar və binalar tamamilə başqa landşaftda
olduğundan xəbər verir. Burada adama elə gəlir ki, sən sadəcə
olaraq okeanın o tayında deyilsən, bəlkə də ayrı planetə gəlib
düşmüsən.
Aksyonov artıq alışmaqda olduğu ölkə haqqında mənim
ilkin və təzə təəssüratlarımı maraqla dinləyirdi. Aleksey isə
“başqa planet”də rus yazıçısının özünü necə hiss etməsini və
170
təsəvvürə gəlməz bolluğun hökm sürdüyü ölkədə daha çox nə-
yin çatışmamasından əziyyət çəkdiyini bilmək istəyirdi.
Aksyonovun cavabı bizi təəccübləndirdi. O, heyrətamiz şey-
lər danışırdı:
- Bilirsiniz, Moskvada içində pul olan pulqabımı və sürücü-
lük vəsiqəmi evdə unudaraq, xüsusilə harasa tələsəndə, geri
qayıtmaya və sakitcə sükan arxasında əyləşə bilərdim. Məni
saxlayanda, maşından çıxanda, avtomobil müfəttişinin sifətinə
baxmaqdan həzz alırdım. Bu sifət adətən, “Mən axı sizi tanı-
yıram”, deyirdi. Bəzən isə ədəbiyyatla maraqlanan avtomobil
müfəttişləri ilə qarşılaşırdım və onlar dərhal mənə adım və
atamın adı ilə müraciət edirdilər: “Vasili Pavloviç, siz Aksyo-
novsunuz?” Bəziləri hətta mənə növbəti romanım üçün mövzu
verirdilər. Ya da yeni roman haqqında təəssüratlarını bölüşür-
dülər. Mən hətta avtomobil müfəttişləri mühitində populyar
olmağımdan çox böyük zövq alırdım. – O, güldü. – Burada isə
tamam başqadır. Burada məni mühacirlərdən başqa (onların da
hamısı yox), heç kim tanımır. Mən tələbələrə mühazirə oxuma-
ğa gələndə, deməliyəm ki, kiməm. Mənə burada çox güman ki,
bizim çox mütaliə edən avtomobil müfəttişlərimiz çatışmır.
Biz həm də mühacirlər, onların taleləri haqqında danışdıq.
Vasili Pavloviç isə öz növbəsində Alekseydən acgözlüklə Mos-
kva həyatı barəsində soruşurdu.
Mənə məhz sizin fikriniz maraqlıdır, - o, etiraf etdi, - çünki
mühacirlər bir qayda olaraq, öz seçimlərinə haqq qazandırmaq
üçün adətən, necə deyərlər, rəngləri tündləşdirirlər. Onların
qiymətləndirmələri çox vaxt subyektivdir, düzgün deyil. Bütün
bunların arxasından onların öz seçimlərinin düzgün olduğunu
bir daha özlərinə təsdiq etdirmək istəyinin dayandığı asanlıqla
oxunur. Ümumiyyətlə, mühacir həyatı çox mürəkkəbdir: çox
şeydən imtina etmək lazım gəlir. Heç də hamı yeni həyata baş-
lamaq üçün özündə güc tapa bilmir. Özün haqqında təsəvvür-
ləri dəyişmək, peşə vərdişlərindən imtina etmək, aldığın təhsili
unutmaq lazım gəlir. Çoxları üçün yeni dil öyrənmək çətindir.
Beləcə də öz dairələrində, problemlərlə əhatə olunmuş halda,
etdiklərinə görə peşmançılıq keçirərək və yeni həyata uyğun-
laşmanın mümkünsüzlüyü ilə yaşayırlar.
Dostları ilə paylaş: |