Süleyman sanġ axundov
Yüklə 3,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
78 - Komamın bülbülü uçub getdi!... – deyə Piri kişi göz yaşını tökdü. - Xudaya, böyük ruhun xatirinə müqəssir valideyni əff et! – deyə Hüseynqulu ağa dua etdi. Bu xəbər bir dəqiqədə ağalığa yayıldı və cümləni qəmgin etdi. Pəricahan xanım dutduğu əməldən peşiman olub qız ilə bərabər yanıqlı-yanıqlı ağlayırdı. Qaraca qızın vəsiy- yətini əmələ gətirdilər: Onu Göytəpədə dəfn etdilər. Hüseynqulu ağa Qaraca qızın qəbrinin üstündə böyük bir nişangah tikdirdi və baş daşının üstündə yazını öz dostu Ağca xanımın uğrunda fəda etdiyini yazdırdı ki, bu böyük fədakarlıq baqi qalsın. 79 80 QARACA QIZ (Sülüeyman Sani Axundov. Zərafət, 1927-ci il) Qafqaz şəhərlərinin birində usta Zeynal adlı bir sərrac öz arvadı Şərəfnisa ilə yaşayırdı. Bunlar İran əhli idilər, öz vilayətlərində məişətləri məşəqqət ilə keçməyə görə vətən- lərini buraxıb buraya gəlmişdilər. Usta Zeynal sərraclıq edib külfətini bir tövr dolandırardı. Usta Zeynal övladdan yalnız altı yaşında Tuti adlı bircə qızı vardı. Tuti çox qara və çirkin idi. Anası ona körpə vəqtindən “Qaraca qız” deyib çağırdığı- na görə əsl adı unudulub, hər kəs onu bu ad ilə çağırardı. Qaraca qız çox nadinc idi və özü qız taifəsi ikən qızlar ilə oy- namağı sevməzdi; həmişə oğlan uşaqları ilə oynardı. Uşaqlar Qaraca qızdan qorxardılar; çünki o, çox cürətli idi və yumruğunun da qabağında heç kəs dura bilməzdi. Qaraca qız həmişə zəifin tərəfini dutardı. Qaraca qızı ata-anası nadincliyi üçün nə qədər döyərdilərsə də, əsla ağlamazdı. Anası ondan qomşulara şikayət edib deyərdi: - Qaraca qızı su batırmaz, od yandırmaz. Bununla böylə Qaraca qız çox rəhmdil və səxavətli qız idi: hər nə əlinə düşseydi, yoldaşları ilə bölüşərdi. Usta Zeynal sakin olduğu şəhərdə tez-tez zəlzələ olardı. Bir qış haman şəhərdə böyük zəlzələ olub, çox ev uçurtdu. Zəlzələ gecə yarısı xalq şirin yatan zaman ittifaq düşdüyünə görə çox adam çökmüş evlərin altında qalıb tələf oldu. Səhər açıldıqda ətrafdan xəlq tökülüb şəhərə köməyə gəldi. Adam- lar dəstə-dəstə olub əllərində kürək, bel, külüng, uçuqları qaz- mağa başladılar. Ata oğulu, oğul atanı, qardaş bacını səsləyə- səsləyə daş toprağı ayırırdılar. Bir dəstə də usta Zeynal olan evi qazıyırdı. Əvvəlcə Şərəfnisanın, bunun dalınca usta Zeynalın meyiti çıxdı. Bir az da qazandan sonra bir deşik açıldı, çıplaq bir balaca qız sıçrayıb çıxdı. Bu qız haman Qaraca qız idi. O, ata-anasının meyitlərini görüb ağlamağa 81 başladı. Hər kəs öz qohum əqrabasını aramağa məşğul olub, Qaraca qızın qeydinə qalan yox idi. Zəlzələdən iki gün qabaq bir dəstə qaraçı bu şəhərin kənarında çadır qurub düşmüşdü. O dəstədən bir qaraçı arvadının Qaraca qıza yazığı gəlib çadırlarına apardı və orada ona yemək və paltar verib ocağın qırağında oturtdu. Qaraçılar Qaraca qızın yetim qalmağını və onun burada heç bir kəsi olmayıb qərib olduğunu bilib öz yanlarında saxlamağa naçar qaldılar. Qaraca qızı qızlığa götürən qaraçı arvadı Yasəmən iyirmi yaşında gözəl surətli, yumşaq təbiətli, şad ürəkli bir qadın idi. Xasiyyəti cəhətinə Yasəməni hamı sevərdi; amma onun əri Yusifi heç kəs sevməzdi; çünki o, çox bədxasiyyət, tündməcaz, zalım bir şəxs idi. Yasəmən qaval çalıb oxumaq və oynamaq ilə pul qazanıb dəstəyə xeyli mənfəət verərdi. Onun əri Yusif dəqapı-qapı gəzib ayı oynadardı. Yasəmən Qaraca qızı çadıra gətirən zaman Yusif orada yox idi; çünki dəstənin bir hissəsi onunla bərabər sübh tezdən buradan çıxıb yola düşmüşdü. Yerdə qalanı getməyə yığışırdı. Yasəmən ərindən çox qorxurdu; çünki bilmirdi ki, o, Qaraca qızı qəbul edəcək, ya yox. Bunun üçün Yasəmən iztirabda idi. Qaraçı dəstəsinin yerdə qalanı da yola düşdü.Yasəmənin iztirabı bihudə deyil imiş; çünki dalda qalmış dəstə gəlib yoldaşlarına çatdıqda Yusif əhvaldan xəbərdar olub çox acıq- landı və bir kəndə çatan kibi Qaraca qızı orada qoyub gedə- cəyini söylədi. Yasəmən ərinə yalvardı ki, o, böylə işi etmə- sin, lakin Yusif ona qulaq asmadı. Qaraca qız isə yürəgində bu işə şad idi. Çünki Yusifdən qorxurdu və qorxmağa da haqlı idi: Yusifin heybətli sifəti və ələlxüsus qara və pərtlək gözləri nəinki uşağı, hətta böyük adamı da qorxuya salırdı. Yasəmən ərinin təməkarlığını bilirdi, ona görə Qaraca qızın gələcəkdə onlara böyük mənfəət verməyini söylədi: - Yusif, bilirsənmi mən nə fikirdəyəm? Mən Qaraca qıza mahnı oxumaq, özüm kibi oynamaq öyrədəcəgəm və üst- 82 başını bəzəyib, kəndlərdə, şəhərlərdə oynadacağam.Sənin üçün pul yığacağam. Bu fikri Yusif bəgənib Qaraca qızın dəstədə qalmasına razı oldu. *** Vətənsiz qaraçıların məişətini Qaraca qız çox bəyənirdi, bu gün burada, sabah bir taza yerdə, çay qırağında, meşə kənarında mənzil edib çadır qurma, ocaq çatıb xörək bişirmə, bir yerdə mahnı oxuma, nağıl söyləmə - bunların hamısı Qaraca qıza çox xoş gəlirdi. Əvvəl vəqtlər Qaraca qız Yusifin ayısından qorxurdu, amma sonralar öyrəşib, onunla çox dost olmuşdu. Ayı da onun ilə oynamağı sevirdi. Yasəmən Qaraca qızı ərinə söz verdiyi kibi yaxşı geyindirib, oxumaq və oynamaq öyrətmişdi. Tamaşaçılar Qaraca qızın gözəl səsinə və oynamasına təəccüb edib heyrətdə qalırdılar. Qaraca qız balaca qavalını açıb tamaşaçılara tərəf dutanda dərhal onun içi pul ilə dolurdu. Bu isə Yasəməni artıq şad edirdi. Yusif bu barədə arvadından və Qaraca qızdan razı idisə də, yenə hər ikisini xasiyyətin pisliyindən çox incidərdi. Qaraca qızın təbiətində inadcıllıq vardı. Bu xasiyyətinə görə Yusifdən nə qədər kötək yeyirdisə də, yenə tərsliyindən əl götürməzdi. Qaraca qız ancaq Yasəmənin sözündən çıxmazdı. Çünki Yasəmən onunla çox mehribandolanardu. Yusif Qaraca qızın tərsliyinə təəccüb edib arvadına deyərdi: - Bu zorbalıqda ayı mənim qamçımın qorxusundan hər cür oyun çıxardır, amma bu balacalıqda qızın əlində aciz qalmışam! Yasəmən ona böylə cavab verərdi: - Bunun səbəbi odur ki, ayı heyvandır, bu isə insandır!.. Heyvan ilə edilən rəftar insan ilə edilməz. Heyvana yoğun çubuq lazım isə, insana mehriban rəftar, mülayim söz lazım- dır! Yüklə 3,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|