Sünnə və Cəməa anlayışı
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Cənnəti və Gəhənnəmi, namazı, imamlarla (dövlətin idarəçiləri ilə) birlikdə cihad etməyi, yaxşılığı əmr edib, pisliklərdən çəkindirməyi qələmə alır 107 .
məsələlərdə “sünnə” ifadəsinin nə mənaya gəldiyini açıqlamışdır. ibn Rəcəb «Camiu əl-Ulumi vəl-Hikəm» adlı əsərində bunları qeyd edir: “Sonra gələn alimlərin əksəriyyəti sünnəni etiqad ilə əlaqəli məsələlərə xas qəbul edər. Çünki dinin əsli odur. Bu məsələlərdə müxalifət edən isə çox böyük bir təhlükə ilə qarşı-qarşıyadır.” 108
g) Mütəaxxirinə 109 görə “sünnə” ifadəsi Əsrimizdə “sünnə” ifadəsi əksər insanlar tərəfindən iki müxtəlif məna haqqında işlədilir: 1. Tədqiqatçılara, təhsil ocaqlarına, araşdırma mərkəzlərinə, elm öyrənən tələbələrə görə sünnə ifadəsi: Bunlar əksəriyyət etibarı ilə peyğəmbər hədisini, onunla bağlı elmləri və bunlardan törəyən müxtəlif elm sahələrini nəzərdə tutur. 2. Ümumi olaraq sünnə ifadəsi: Bu da əməldə sünnələr, dini hökmlər, yaxud fərzdən başqa, sünnə ifadələri olan hökmləri nəzərdə tutur. Nafilələr, müstəhəblər, həvəsləndirilən məsələlər ilə fərzin daha aşağı mərtəbəsində olan dini hökmlər də sünnə mənasında işlənilir. Daha əvvəl açıqlandığı kimi şəriətdə belə bir anlayışın əsası var.
iKiNCi HiSSƏ: “CƏMƏA” ANLAYIŞI
“Cəməa” sözü lüğətdə müxtəlif mənalardan törəmiş ola bilər. 1. Təfriqəçiliyin və ayrılmağın zidd olan “ictima”dan törəmiş ola bilər. Bir topluluq ordan-burdan yığılanda (ictima) “qövm təcəmmu etdi” deyilir 110 .
«Китабу яс-Суння», 2/645-647. 108
«Жамиу ял-Улуми вял-Щикям», сящ. 230. 109
Мцасир вя йа сяляф дюврцндян сонра эялянляр 24
Həmçinin “cəməəl-mütəfərriq” ifadəsi “ətrafa dağılan hissələri, parçaları bir birinə birləşdirdi ” mənasına gəlir. “Cəməə iləyhil-qulub” da “ürəkləri ona isindirdi, bağladı ” deməkdir 111 .
“cəməətuş-şey”ə ifadəsinin məsdəridir 112
. Elə isə lüğətdə “cəməa” sözü ilə insanlar camaatı nəzərdə tutulursa, bunlar hər hansı bir məsələ haqqında bir yerə yığışan topluluq mənasına gəlir. əl-Fərra bununla bağlı belə demişdir: “Dağınıq olanları bir yerə yığıb topladığın təqdirdə “cəmaatul-qövmə” - topluluğu, qövmü bir yerə yığdım deyərsən. Bu vəziyyətdə bir yerə yığışanlar “məcmuun” adlandırılır.” 113 3. ittifaq və sağlamlaşdırmaq mənasına gələn “icma” kəlməsindən də törəmiş ola bilər. Məsələn, “əcməəl-əmra” ifadəsi “onu sağlam və möhkəm etdi” deməkdir
114 . Məsələn, elm əhli icma etdi deyilərkən, “ittifaq etdilər” deməkdir. Camaat çoxlu sayda insan 115
və eyni məqsədin ətrafında birləşən insanlar topluluğu deməkdir. “Camaat”a bu adın verilməsinin səbəbi camaatın “ictima” kəlməsi ilə eyni mənaya malik olmalarıdır, ziddi “təfriqə”dir. “Camaat” kəlməsi hər nə qədər bir yerə yığılan topluluğun adı olsa da, qeyd etdiyimiz mənaya gəlir 116
. DiNi iFADƏ OLARAQ “CƏMƏA” Sünnədə işlədilməsinə uyğun olaraq əshabələrin, tabiinin və sələf salehimizin ifadə etdiyinə görə, “cəməa” kəlməsi bir neçə mənaya gəlir. Bunlardan bəziləri aşağıdakılardır: a) Əshabələrin -radıyallahu anhum- öz dövrlərindəki “cəməa”. Peyğəmbərin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- dövründə xüsusilə də raşidi xəlifələrin dövründə əshabələlrin əksəriyyəti camaatın özləri idilər. Onlar müxtəlif 110
Бах: «Лисянцл-Яряб», “жямяа” маддяси, 8/53-57; «ял-Мужямул-Васит», “жямяа” маддяси, 1/135-136; «Мухтарус-Сиhаh», “жямяа” маддяси, 110-111. 111 Бах: «Лисянцл-Яряб», “жямяа” маддяси, 8/53-57; «ял-Мужямул-Васит», “жямяа” маддяси, 1/135-136; «Мухтарус-Сиhаh», “жямяа” маддяси, 110-111. 112
Бах: «Лисянцл-Яряб», “жямяа” маддяси, 8/53-57; «ял-Мужямул-Васит», “жямяа” маддяси, 1/135-136; «Мухтарус-Сиhаh», “жямяа” маддяси, 110-111. 113 Бах: «Лисянцл-Яряб», “жямяа” маддяси, 8/53-57; «ял-Мужямул-Васит», “жямяа” маддяси, 1/135-136; «Мухтарус-Сищаh», “жямяа” маддяси, 110-111. 114
«Лисянцл-Яряб», «ял-Мужямул-Васит», «Мухтарус-Сиhаh», ейни йерляр. 115
«ял-Мужямул-Васит», 1/136. 116
Ибн Теймиййя, «Мяжмуя ял-Фятава», 3/157. 25
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|