Sünnə və Cəməa anlayışı
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Yenə Abdullah bin Məsud belə demişdir: “Siz (sünnəyə) tabe olun. Bidət ortaya çıxarmağa çalışmayın. Çünki sünnə sizə kifayət edər, bidətə ehtiyac yoxdur.” 69
ibn Abbas -radıyallahu anhu- belə demişdir: “Bir il keçməmiş insanlar bidəti ortaya çıxarmağa və sünnəni məhv etməyə başladılar. Nəhayət, bidətlər yayılmağa, sünnə isə tərk olunmağa başlandı” 70 .
-rahmatullahi aleyhi- (v.h. 110) belə deyir: “Həm bir bidəti qəbul edib, həm də bir sünnəyə əməl edən heç kim ola bilməz.” 71
Qudeyf bin əl-Haris -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 65) belə deyir: “Bir bidət ortaya çıxan kimi mütləq sünnədən o qədəri tərk edilir.” 72
Əbu idris əl-Havlani -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 80) belə deyir: “Bir ümmət dinində bir bidət ortaya çıxarsa, mütləq Allah bu səbəbə görə onlardan bir sünnəni götürər.” 73 Həssan bin Atiyyə ilə Hallas bin Amr -Allahın rəhməti üzərlərinə olsun- və
başqalarından buna oxşar çoxlu rəvayətlər günümüzə qədər gəlib çatmışdır. 74
Fudayl bin iyad -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 187) belə demişdir: “Gördüyüm bütün xeyirli insanlar sünnəyə bağlı şəxslər idilər və bidət sahiblərindən uzaq qalmağı əmr edərdilər.” 75 Sufyan əs-Sauri -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 161) belə demişdir: “Sünnəyə tabe ol və bidəti tərk et.” 76
Bütün bu rəvayətlərdə bu imamların “sünnə” kəlməsi ilə Peyğəmbərin – cəllalahu aleyhi vəssəlləm- verdiyi hökmləri və dinə aid ondan gələn rəvayətləri nəzərdə tutduqlarını, insanların ondan sonra dinə dair ortaya çıxardıqları hər bir işin sonradan ortaya çıxardılmış və rəvayət yolu ilə nəql edilərək gəlmiş sünnəyə müxalif bidət mənasında işlədildiyini görürük. Buna görə onlar Peyğəmbərin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- , əshabələrin və hidayət rəhbərlərinin göstərdiyi yola tabe olan kimsələri “sünnə sahibi” deyə, bunun əvəzində hər hansı bir bidət və boş həvəslərdə olanları da “bidət sahibi” olaraq adlandırırdılar. Buna bəzi nümunələr göstərək: Abdur-Rəhman bin Mehdi -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 198) belə demişdir: “Sən Hammad bin Zeydi sevən bir Bəsrəli görsən, bil ki, o, sünnə sahibidir” 77 . Yəni həmin şəxs bidət sahibi və özündən danışan boş adam deyil. Çünki Hammad əhli-sünnədən idi və onu ancaq sünnə sahibi olanlar sevər. 69 Дарими, 1/69. 70 Ибн Ваддаh, «ял-Бидя», сяh. 38. 71 Дарими, 1/69; Ибн Батта, «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 133. 72 «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 143. 73 Ибн Ваддаh, «ял-Бида», сяh. 36. 74 Бах: Дарими, 1/45; Ибн Ваддаh, «ял-Бида», сяh. 37-38. 75 Ибн Батта, «яш-Шярhу вял-Ибаня», сяh. 153. 76 ял-Бяьави, «Шярhу яс-Суння», 1/217. 77 Ибн Яби Щатим, «яж-Жярhу вя ят-Тадил», 1/183; ял-Лалакаи, 1/62, N: 38. 18 Əbu Bəkr bin Ayyaşa -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 193) belə dedilər: “Bir qrup adam oturur və onların yanında başqaları da oturur. Halbuki onların buna səviyyələri çatmır.” Əbu Bəkr belə cavab verdi: “Oturan hər hansı bir şəxsin yanında oturarlar, fəqət sünnə sahibi olan bir şəxs ölərsə, Allah onun haqqında danışdırar, bidətçi haqqında isə heç kim heç nə danışmaz.” 78 Avn bin Abdullah -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 120) belə demişdir: “Hər kim islam və sünnə üzrə ikən ölərsə, artıq hər cür xeyrin mücdəsi onun üçündür.” 79
Quteybə bin Səid -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 240) belə demişdir: “Siz Yəhya bin Səid, Abdur-Rəhman bin Mehdi, Əhməd bin Hənbəl, ishaq bin Rahaveyh 80
kimi hədis əhli olan şəxsləri sevən bir adam görsəniz, bilin ki, həmin adam sünnə üzərindədir. Kim də bunlara müxalifət edərsə, bilin ki, o da bidətçidir.” 81 Muafa bin imran -rahmatullahi aleyhi- (v.h. 186) belə demişdir: “insanı yalnız öldükdən sonra təriflə. Çünki ölənə qədər onun sünnə və ya bidət üzrə öləcəyi bilinməz.” 82 Onlar (keçmiş əməlisalehlər) sünnəni bidətlərdən, şübhələrdən uzaq olan şeylər haqqında işlədərdilər. Bu isə elə dinin özüdür, Peyğəmbərin –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- sünnə olaraq ortaya qoyduğu əsl haqqdır. d) Nafilə mənasında “Sünnə” kəlməsi Sünnə kəlməsi nafilə mənasında fərzin əksi və ya müsətəhəb sözü ilə sinonim kimi də işlədilmişdir 83
. Ya da fəqihlərin də ifadə etdiyi kimi: “Peyğəmbərdən –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- fərz və ya vacib olmadığı sabit olan, yaxud vacib olmayan şey” 84
– anlamındı işlənmişdir. Əbu Sələmə bin Abdur-Rəhmanın atasından, onun da Peyğəmbərdən – cəllalahu aleyhi vəssəlləm- rəvayət etdiyi bu sözləri buna misaldır: “Şübhəsiz Uca Allah sizə Ramazan ayının orucunu fərz etdi. Mən də sizə həmin ayda namaz qılmağı sünnə etdim... ” 85 . Başqa bir yerdə də belə deyilir: “Ramazan Uca Allahın orucu fərz etdiyi bir aydır. Mən də bu ayda müsəlmanlara namaz qılmağı sünnə etdim. ” 86 Peyğəmbər –cəllalahu aleyhi vəssəlləm- Ramazan ayında namaz qılmağı sünnə etdiyini bildirmişdir. Yəni həmin ayda namaz qılmağı sünnə yolu ilə nafilə 78
ят-Тирмизи, «Сцнян», Китабул-Илял, 5/739. 79
ял-Лалакаи, 1/67. 80
Бурада башгаларынын да адлары чякилмишдир, биз узун олмасын дейя щамысыны вермядик. 81 ял-Лалакаи, 1/67. 82 ял-Лалакаи, 1/67. 83 Бах. «Фятh ял-Бари», 13/245. 84 яш-Шювкани, «Иршаду ял-Фуhул», сяh. 33. 85 Яhмяд, «ял-Мцсняд», 1/191. 86 Яhмяд, «ял-Мцсняд», 1/195. 19
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|