T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
195 
dönemsel  ödemeler  arasında  mevcuttur
270
.  Ayrıca  sözleşmenin  kuruluşu  sırasında 
karşı  karşıya  duran  ödeme  yükümlülükleri  eşit  değerde  olduklarından,  burada  faiz 
ödenmesi  suretiyle  tazmini  gereken  bir  sermayeden  mahrum  kalma  durumunun 
varlığından  da  söz  edilemez.  Hal  böyle  olunca  da,  karz  sözleşmesi için  zorunlu  bir 
unsur  eksik  olduğundan,  karma  para  swap  sözleşmesinin  çifte  karz  sözleşmesi 
ş
eklinde  nitelendirilmesi  mümkün  olmayacaktır
271
.  Esasen,  özellikle  sözleşmenin 
ihlali  durumunda  ortaya  çıkacak  hukuki  sonuçlar  açısından  da,  karma  para  swap 
sözleşmesi ile karz sözleşmesi arasında ciddi farklılıklar bulunmaktadır
272
.  
Karma  para  swap  sözleşmesinin  kanunda  düzenlenmemiş  (isimsiz) 
sözleşmeler çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği hususunda doktrinde bir görüş 
birliği mevcuttur
273
. Ancak sözleşmenin isimsiz sözleşme türlerinden hangisine dahil 
edilmesi gerektiği tartışmalıdır. Konuyla ilgili görüşlerden birincisi karma para swap 
sözleşmesini  karma  sözleşme  olarak  nitelendirmektedir
274
.  Buna  göre  karma  para 
swap sözleşmesi, faiz oranı ve para swap sözleşmelerinin bir kombinasyonu olarak, 
sermaye  miktarlarının  mübadelesi  açısından,  satım  sözleşmesine  ilişkin  unsurlar 
içeren  isimsiz  bir  sözleşmedir
275
.  Karma  para  swap  sözleşmesinin  isimsiz 
sözleşmeler arasındaki yerine ilişkin ikinci görüş ise, sözleşmenin kendine özgü bir 
sözleşme  olduğu  yönündedir.  Gerçekten  de  para  swap  sözleşmesi  ile  karma  para 
swap  sözleşmesi  arasındaki  yegane  fark,  dönemsel  ödemelerin  hesaplanmasında 
farklı  faiz  göstergelerinin  temel  alınmasından  ibarettir.  Bu  durum  da  dikkate 
                                                 
270
 ERNE, 61; KRAEMER, 153. 
271
 KRAEMER, 153. 
272
  Swap  sözleşmesinde  sözleşmenin  ihlali,  gelecekteki  edimleri  muaccel  hale  getirmek  yerine 
sözleşmenin  ileriye  etkili  olarak  sona  erdirilmesi  sonucunu  doğurmaktadır  (DECKER,  1007; 
KRAEMER, 154). 
273
 EBENROTH/MESSER, 6; DECKER, 1007; ERNE, 63. 
274
 EBENROTH/MESSER, 6. 
275
  Aynı  yazar;  para  swap  sözleşmesinin  hukuki  niteliği  itibarıyla  bir  çifte  döviz  satımından  ibaret 
olduğunu savunmaktadır (EBENROTH/MESSER, 6). 

---

 
196 
alındığında, karma para swap sözleşmesinin de hukuki açıdan para swap sözleşmesi 
gibi kendine özgü (sui generis) sözleşme olarak nitelendirilmesi gerekir
276
.  
2.
  Vadeli Swap Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 
Vadeli swap sözleşmesinin para ve faiz oranı swap sözleşmelerinden ayrıldığı 
nokta,  swap  sözleşmesi  çerçevesinde  ifası  gereken  ödemelerin  başlangıç  tarihinin, 
sözleşmenin kuruluş tarihi ile aynı olmamasıdır. Vadeli swap sözleşmesi kapsamında 
gerçekleştirilecek  ödemeler,  sözleşmede  kararlaştırılan  gelecekteki  bir  tarihte 
başlar
277
. Böyle bir anlaşma yalnızca kurulan swap sözleşmesinin geçerlilik süresinin 
başlangıcının,  gelecekteki  bir  tarihe  ertelenmesine  hizmet  etmektedir.  Dolayısıyla 
hukuki  nitelik  açısından  vadeli  swap  sözleşmesinin  diğer  swap  sözleşmelerinden 
farklı değerlendirilmesini gerektirecek bir özellik söz konusu değildir
278
. 
3.
  Opsiyonlu Swap Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 
Swap opsiyonu sahibi, bir defaya mahsus olmak üzere ödeyeceği bir miktar 
prim  karşılığında,  sözleşmede  belirlenen  süre  içinde  ya  da  kararlaştırılan  vade 
gününde,  tek  taraflı  irade  beyanıyla,  önceden  tespit  edilmiş  şartlarla  bir  swap 
sözleşmesi kurma hakkına sahip olur
279
. Bu hakkı sağlayan sözleşme, esasen bir faiz 
ya da para swapı ile opsiyonun birleşmesinden ibarettir. Bu sebeple opsiyonlu swap 
sözleşmesinin  iki  kısımdan  oluştuğu  söylenebilir.  Sözleşmenin  opsiyon  hakkındaki 
hükümleri  içeren  kısmında,  taraflar  opsiyon  hakkına  sahip  olanın,  karşı  taraf  ile 
sözleşmenin ikinci kısmında ayrıntılı olarak düzenlenen swap sözleşmesini akdetmek 
                                                 
276
 ERNE, 60. 
277
 AMMANN, 35. 
278
 ERNE, 63. 
279
 ZUGEHÖR, 323; CHAMBERS, 139; DAS, 46. 

---

 
197 
hakkına sahip olacağını kararlaştırırlar
280
. Böylece sözleşmenin karşı tarafı, opsiyon 
sahibinin  bu  hakkı  kullanması  halinde  gerçekleşecek  swap  sözleşmesinde  de  taraf 
sıfatıyla  yer  almak  yükümlülüğü  altına  girmektedir.  Bu  yükümlülüğün  karşısında 
opsiyon  sahibinin, miktarı  farazi  anaparaya  belirli  bir  oranın  uygulanması  suretiyle 
hesaplanacak  bir  prim  ödenmesine  ilişkin  taahhüdü  yer  alır
281
.  Opsiyonlu  swap 
sözleşmesinin  swap  hakkındaki  kısmında  ise,  opsiyon  hakkının  kullanılmasıyla 
akdedilecek  swap  sözleşmesine  ilişkin  ayrıntılı  düzenlemeler  bulunmaktadır.  Bu 
bölümün esasen klasik faiz oranı ya da para swap sözleşmesinin karakteristik edim 
içeriğini ihtiva ettiğini söylemek yanlış olmaz
282
. 
Opsiyonlu  swap  sözleşmesinin  hukuki  niteliğinin  belirlenmesinde  temel 
mesele, sözleşmenin opsiyon hakkına ilişkin esasların tespit edildiği kısmı ile swap 
işlemine  ilişkin  hükümlerin  yer  aldığı  kısmı  arasındaki  hukuki  ilişkinin  ne  olduğu 
hususudur.  
Dar anlamda opsiyon hakkı, belirli bir süre içerisinde yapılması gereken tek 
taraflı  irade  beyanı  vasıtasıyla,  sözleşmenin  kuruluşu  sırasında  hükümleri  ayrıntılı 
olarak  belirlenmiş  bir  başka  sözleşme  ilişkisinin  kurulmasını  sağlar.  Opsiyon 
sözleşmesi  ise  bu  hakkın  düzenlenmesine  yönelmiş  olan  sözleşmedir
283
.  Opsiyon 
sözleşmesi  çerçevesinde  taraflar,  asıl  sözleşme  olarak  da  isimlendirilebilecek, 
kurulması  opsiyonun  kullanılmasına  bağlı  olan  sözleşmenin  hükümlerini 
kararlaştırırlar.  Ancak  bu  hükümlerin  yürürlüğe  girmesi,  başka  bir  ifadeyle  asıl 
sözleşmenin  kurulması  için  taraflardan  birinin  bu  yöndeki  irade  beyanına  ihtiyaç 
                                                 
280
 ANDRES, 377; JENTZSCH, 85; FLANAGAN, 224; DAS, 278; MARSHALL/KAPNER, 66. 
281
 DAS, 279; TOROSLU, 105; ANDRES, 378; JENTZSCH, 85. 
282
 ERNE, 64. 
283
 LARENZ, 75; FIKENTSCHER, 86; ERNE, 66. 

---