T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
189 
ödemelerin ifası şeklinde ortaya çıkmaktadır
244
. Böyle bir edim-karşı edim ilişkisinin 
varlığı halinde ise karz sözleşmesinden bahsedilemeyeceği açıktır
245
.   
Para swap sözleşmesini karz sözleşmesinden uzaklaştıran bir başka tespit, bu 
sözleşme  ile  kapanış  işleminde  karşılıklı  olarak  farazi  anaparaya  eşit  miktarlarda 
ödemeler  yapılacağının  kararlaştırılmakta  olmasıdır.  Para  swap  sözleşmesi  karz  ile 
nitelendirildiği  takdirde,  kapanış  ödemesi,  sermayenin  iadesi  anlamına  gelir  ve 
kapanış  ödemesine  ilişkin  bu  anlaşma  ile  taraflar,  başlangıçta  karşı  taraftan 
devralınan  meblağın  belirlenen  vadede  iade  edileceğini  ayrıca  hükme  bağlamış 
olurlar. Oysa karz sözleşmesinde, ödünç alınan sermayenin iadesi yükümlülüğü, bu 
yönde ayrıca bir anlaşma yapılmasına gerek olmaksızın, kanuni düzenlemeden dolayı 
zaten mevcuttur
246
. Anlaşmanın, ödemenin sözleşmenin kurulması anında cari döviz 
kuru üzerinden gerçekleştirileceğine ilişkin kısmı da, para swap sözleşmesinin karz 
sözleşmesinden  farklı  bir  yapısının  bulunduğunu  göstermesi  açısından  dikkat 
çekicidir.  Karz  sözleşmesinde,  ödünç  alanın  iade  yükümlülüğü,  miktar  ve  nitelik 
olarak  aldığına  eşit  aynı  türden  şeyleri  geri  vermeyi  içerir
247
.  Bu  sebeple  hukuki 
açıdan karz sözleşmesi niteliğini taşıdığı ileri sürülen bir sözleşmede, döviz kuruna 
yönelik  bir  kaydın  bulunması  gerekli  değildir.  Oysa  para  swap  sözleşmesinin  ayırt 
                                                 
244
  Faiz  gibi  hesaplanmakla  birlikte  faiz  niteliği  taşımayan  dönemsel  ödemeler  arasında  da  bir 
karşılıklılık  ilişkisi  bulunmaktadır.  Zira  her  bir  swap  tarafı,  yalnızca  karşı  taraf  temeldeki  finansal 
işlemden  kaynaklanan  faiz  yükümlülüğünü  yerine  getirmek  için  ihtiyaç  duyduğu  para  cinsinden 
edimde bulunmayı taahhüt ettiği için ödemede bulunmaktadır (KRAEMER, 153; ERNE, 61). 
245
 KRAEMER, 156; FULBIER, Zivilrechtliche Einordnung, 544; ERNE, 61; AMMANN, 73. 
246
  Ödünç  alan,  karz  sözleşmesi  sona  erdiğinde,  miktar  ve  nitelik  olarak  aldığına  eşit  aynı  türden 
ş
eyleri geri vermekle yükümlüdür (BK m. 306). 
247
  Yabancı  paranın  ödünç  olarak  verilmesi  halinde  ödünç  alanın  iade  yükümlülüğü  BK  m.  83 
hükmüne  tabidir;  aynen  ödeme  kaydı  veya  bu  anlama  gelecek  başka  bir  kayıt  bulunduğu  takdirde, 
ödünç alan, iade borcunu yabancı parayla yerine getirmek zorundadır (ARAL, 321). 

---

 
190 
edici  özelliği,  tarafların  edimlerinin,  önceden  kararlaştırılan  döviz  kuru  üzerinden, 
farklı para birimleri ile ifa edileceği hususudur
248
.  
Nihayet  para  swap  sözleşmesinin  karz  sözleşmesi  çerçevesinde 
değerlendirilmesi  taraf  iradelerine  de  uygun  değildir.  Para  swap  sözleşmesinde 
tarafların  iradeleri,  para  ödüncü  sözleşmesi  taraflarınınkilerden  farklı  olarak,  likit 
miktarlarını  yükseltmeye  ya  da  faiz  getirisi  elde  etmeye  yönelmemiştir.  Böyle  bir 
sözleşme  ile  taraflar,  faiz  oranlarında  ve  döviz  kurlarında  meydana  gelmesi 
muhtemel  değişiklikler  sebebiyle  karşı  karşıya  bulundukları  riskleri  bertaraf etmeyi 
ve masrafları düşürmeyi amaçlarlar
249
. Dolayısıyla taraf iradeleri dikkate alındığında 
da  para  swap  sözleşmesinin  hukuki  açıdan  karz  sözleşmesi  niteliği  taşıdığının 
savunulması mümkün değildir
250
.  
d.
  Vedia Sözleşmesi Görüşü 
Para  swap  sözleşmesi  ile  taraflar,  belirli  para  meblağlarını  karşılıklı  olarak 
birbirlerine teslim etmek ve sözleşme süresi sonunda bu şekilde teslim alınmış olan 
meblağa  eşit  değerde  bir  meblağı  karşı  tarafa  ödemek  yükümlülüğü  altına 
girmektedirler.  Bu  durum  sebebiyle  doktrinde,  para  swap  sözleşmesinin  hukuki 
niteliğinin  vedia  veya  usulsüz  tevdi  sözleşmeleriyle  açıklanmasının  mümkün  olup 
olmayacağı değerlendirilmiştir
251
.  
Vedia sözleşmesi, vedia alanın vedia verene karşı, onun kendisine tevdi ettiği 
bir  menkul  şeyi  almayı  ve  bunu  emin  bir  yerde  muhafaza  etmeyi  borçlandığı  bir 
                                                 
248
 ERNE, 60. 
249
 MARSHALL/KAPNER, 13; TOROSLU, 125; PETERS, 12; RAYROUX, 13. 
250
 DECKER, 1007; HAPPE, 50; AMMANN, 73. 
251
 LORETAN, 108. 

---

 
191 
sözleşmedir
252
.  Vedia  sözleşmesi  gereğince  saklanmak  üzere  vedia  alana  verilen 
ş
eyin  mülkiyeti  vedia  verende  kalır.  Başka  bir  ifadeyle  vedia  alan,  vedia  konusu 
ş
eyin  maliki  olmayıp  sadece  zilyedidir.  Dolayısıyla  vedia  alan,  vedia  verenin  izni 
olmaksızın vedia konusu şeyden yararlanamaz
253
. 
Para  swap  sözleşmesinde  tarafların  birbirlerine  belirli  para  meblağlarının 
teslimini  taahhüt  ettikleri  dikkate  alınırsa,  sözleşmenin  “vedia”dan  ziyade  “usulsüz 
tevdi”ye  yakın  olduğu  görülecektir
254
.  Gerçekten  kanunda  (BK  m.  472)  vedia 
sözleşmesinin bir çeşidi olarak düzenlenmiş olan usulsüz tevdi sözleşmesi ile; açıkça 
ya  da  zımnen,  vedia  alanın,  tevdi  olunan  meblağı  aynen  iadeye mecbur olmaksızın 
misli ile iade yükümlülüğü altına gireceği kararlaştırılmaktadır
255
. Buna göre usulsüz 
tevdi,  asli  borcun  tevdi  edilen  şeyin  saklanması  şeklinde  ortaya  çıkması  ile  bir 
kullandırma  sözleşmesi  olan  karzdan,  mülkiyetin  tevdi  edilene  geçmesi  ile  de 
vediadan ayrılmaktadır
256
. Para swap sözleşmesinin usulsüz tevdi ilişkisine en yakın 
olduğu  nokta,  tarafların  karşılıklı  olarak  birbirlerine  teslim  ettikleri  para 
meblağlarının  mülkiyetlerini  de  devretmeleri  keyfiyetidir.  Ancak  iki  sözleşme 
arasındaki  amaç  farklılığı,  para  swap  sözleşmesinin  hukuki  niteliği  itibarıyla  bir 
usulsüz  tevdi  olduğunun  kabulüne  engeldir
257
.  Usulsüz  tevdide  taraflar  arasındaki 
hukuki ilişki tevdi olunan şeyin muhafazasına yöneliktir
258
. Para swap sözleşmesi ise 
                                                 
252
 Vedia sözleşmesinin unsurları; vedia konusu bir menkul malın  mevcudiyeti, vedia alanın menkul 
eşyanın  muhafazasını  borçlanması,  vedia  verenin  vedia  konusu  şeyi  her  zaman  geri  isteyebilme 
hakkına sahip  bulunması ve  tarafların bu unsurlar üzerinde anlaşmış  olmaları şeklinde sayılmaktadır 
(YAVUZ, 745). 
253
 HATEM /SEROZAN/ARPACI, 501; YAVUZ, 745. 
254
 Tevdi konusu para olduğu takdirde taraflarca açıkça aksi kararlaştırılmadıkça, paranın mühürsüz ve 
açık  olarak  bırakılması  durumu  usulsüz  tevdi  olarak  nitelendirilir.  Paranın  mühürlü  ve  kapalı  olarak 
bırakıldığı  durumlarda  ise  vedia  alanın  kural  olarak  mislen  değil,  aynen  geri  verme  borcu  vardır 
(YAVUZ, 752). 
255
 HATEM /SEROZAN/ARPACI, 504; ARAL, 314.  
256
 ARAL, 314; YAVUZ, 752; HATEM /SEROZAN/ARPACI, 504. 
257
 LORETAN, 108. 
258
 YAVUZ, 743. 

---