T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ankara 2013

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

5

9. Sınıf

9.3.1. Bir Boyutta Hareket

9.3.1.1. Hareketin göreceli bir olgu olduğu çıkarımını yapar.

a. Öğrencilerin gözlemlerinden yararlanarak hareketin göreceli olduğu çıkarımını 

yapmaları sağlanır.

9.3.1.2. Günlük hayatta karşılaşılan cisimlerin hareketlerini sınıflandırır.

a. Öteleme, dönme ve titreşim hareketlerinin farkına varmaları sağlanır.

9.3.1.3. Konum, alınan yol, yer değiştirme, sürat ve hız kavramlarını açıklayarak birbirleri 

ile ilişkilendirir.

a. Öğrencilerin söz konusu kavramları vektörel ve skaler olarak sınıflandırmaları 

sağlanır.

9.3.1.4. Anlık hız ve ortalama hız kavramlarını açıklar ve örnekler verir.

a. Öğrencilerin trafikte yeşil dalga gibi sistemlerin çalışma ilkelerini açıklayarak 

günlük hayatla bağlantı kurmaları sağlanır.

b. Öğrencilerin bir aracın hareketi ile ilgili konum ve zaman verileri üzerinden orta-

lama hız ile ilgili hesaplamalar yapmaları sağlanır.

c. Anlık hız ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

9.3.1.5. Düzgün doğrusal hareket için konum, hız ve zaman kavramlarını ilişkilendirir.

a. Öğrencilerin düzgün doğrusal hareketin bütün hareket çeşitlerinin basit hali ol- 

duğunu fark etmeleri sağlanır.

b. Öğrencilerin deney yaparak veriler toplamaları, konum-zaman ve hız-zaman gra- 

fiklerini çizmeleri, bunları yorumlamaları ve çizilen grafikler arasında dönüşüm- 

ler yapmaları sağlanır.

c. Öğrencilerin grafiklerden yararlanarak hareket denklemlerini çıkarmaları ve yo- 

rumlamaları sağlanır.

ç. Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları hareketle ilgili problem durumlarını 

sorgulamalarına ve çözmelerine fırsat verilir.

9.3.1.6. İvme kavramını hızlanma ve yavaşlama olayları ile ilişkilendirerek açıklar.

a. Sabit ivmeli hareket ile sınırlı kalınır.

b. Öğrencilerin ivmeyi meydana getiren sebepleri sorgulamalarına fırsat verilir.

c. İvmeli hareket için konum-zaman grafiği çizdirilmez.

9.3.2. Kuvvet

9.3.2.1. Kuvvet kavramını örneklerle açıklar.

a. Öğrencilerin temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvetlere örnek vermeleri sağ-

lanır.

b. Öğrencilerin kuvvetin gözlemlenebilir etkileri üzerinden farklı özelliklerini tartış-

maları sağlanır.

c. Öğrencilerin kuvvet kavramının bilim tarihi boyunca farklı anlamlarını tartışma-

ları sağlanır.

---

9.3.2.2. Sürtünme kuvvetini açıklar, statik ve kinetik sürtünme kuvvetlerini karşılaştırır ve 

sürtünme kuvvetinin bağlı olduğu değişkenleri keşfeder.

a. Öğrencilerin deneyler yaparak elde ettiği verilerden çıkarım yapmaları sağlanır. 

b. Öğrencilerin bilim insanı Amonton’un deneyini inceleyerek bağımlı, bağımsız ve 

kontrol değişkenlerini belirlemeleri sağlanır.

c. Öğrencilerin bağımlı, bağımsız, kontrol değişkenlerini tartışmaları için uygun or- 

tam hazırlanır.

ç. Öğrencilerin deney yaparak değişkenler arasındaki ilişkinin matematiksel mode- 

lini çıkarabilmeleri sağlanır.

d. Öğrencilerin sürtünmenin günlük hayattaki avantaj ve dezavantajlarını karşılaş-

tırarak sunmaları sağlanır.

9.3.3. Newton’un Hareket Yasaları

9.3.3.1. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki bir cismin öteleme hareketini analiz eder.

a. Öğrencilerin bir cisme etki eden aynı doğrultudaki dengeleyici kuvvetleri çizme- 

leri sağlanır.

b. Öğrenciler bir cisme etki eden aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesini hesapla-

yarak cismin öteleme hareketini açıklar.

9.3.3.2. Maddenin eylemsizlik özelliğini açıklar.

a. Öğrencilerin günlük hayat örnekleri üzerinden eylemsizliği tartışmaları sağlanır.

9.3.3.3. Kuvvet, ivme ve kütle arasındaki ilişkiyi keşfeder.

a. Öğrencilerin Galileo’nun eğik düzlem deneyini inceleyerek bağımlı, bağımsız ve 

kontrol değişkenlerini tartışmaları sağlanır.

b. Öğrencilerin deney yaparak net kuvvet, ivme ve kütle arasındaki matematiksel 

modeli çıkarabilmeleri için ortam hazırlanır.

c. Tek kütle ile yapılan uygulamalar dışındaki matematiksel işlemlere girilmez.

9.3.3.4. Etki-tepki kuvvetlerini örneklerle açıklar.

a. Öğrencilerin deneyim ve gözlemlerini kullanarak etki-tepki kuvvetlerine yönelik 

çıkarımlar yapmaları sağlanır.

b. Öğrencilerin farklı etkileşimler için serbest cisim diyagramlarını kullanarak etki- 

tepki kuvvetlerini göstermeleri sağlanır.

9.3.3.5. Günlük hayatta gözlemlenen olayları Newton’un hareket yasalarını kullanarak yo-

rumlar.

a. Öğrencilerin Newton’un hareket yasaları ile ilgili kavramsal problemler çözme-

leri sağlanır.

b. Newton’un Hareket Yasaları ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

9. Sınıf

6

---

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

7

9. Sınıf

9.4. Enerji

Bu ünitede öğrencilerin;kuvvet ve hareket ünitesinde oluşturulan kavramlardan yola çıkarak iş, 

enerji, güç ve verim kavramlarını yapılandırmaları amaçlanmıştır. Öğrenciler söz konusu kavram-

ları kullanarak fizik, toplum, teknoloji ve çevre arasındaki ilişkileri analiz edebilmeli ve farklı enerji 

kaynaklarının kullanımına yönelik sosyo-bilimsel olaylarla ilgili argümanlar oluşturabilmelidir. Bu 

ünitenin diğer amaçları ise öğrencilerin enerjinin tasarruflu kullanımına yönelik olumlu tutum geliş-

tirmeleri ve dengeli beslenme konusunda farkındalık kazanmalarıdır.

Kavramlar/Terimler: İş, enerji, güç, kinetik enerji, potansiyel enerji, mekanik enerji, enerji        

korunumu, enerji dönüşümü, enerji aktarımı, verim, yenilenebilir enerji, 

yenilenemez enerji

Önerilen Süre: 14 saat

9.4.1. İş, Enerji ve Güç

9.4.1.1. İş, enerji ve güç kavramlarını açıklar ve birbirleriyle ilişkilendirir.

a. Mekanik enerji, elektrik enerjisi, nükleer enerji gibi farklı enerji türleri için verilen 

örnekler ile öğrencilerin iş ve enerji kavramlarını ilişkilendirmeleri sağlanır.

b. Öğrencilerin iş ve güç kavramlarının matematiksel modellerini incelemeleri sağ- 

lanır.

c. Öğrenciler iş ve güç kavramları ile ilgili günlük hayattan mekanik ile ilgili prob-

lemler çözer.

9.4.2. Mekanik Enerji

9.4.2.1. Mekanik enerji kavramını, kinetik ve potansiyel enerji kavramları ile ilişkilendirerek 

açıklar.

a. Kinetik enerji ve potansiyel enerjinin bağlı olduğu değişkenleri günlük hayat ör 

nekleri üzerinden analiz eder.

b. Öğrenciler iş, kinetik enerji ve potansiyel enerji ile ilgili hesaplamalar yapar.

c.. Öğrencilerin kinetik enerji ve potansiyel enerjinin matematiksel modellerini kul- 

lanarak hesaplama yapmaları sağlanır.

ç. Öğrencilerin iş ve enerjideki değişim ile ilgili hesaplamalar yapmaları sağlanır.

d. Kinetik ve potansiyel enerji dönüşüm hesaplamalarına girilmez.

---