52
Resim 4.20: Mesafe ölçüm cetvelleri
Aynı eksende iki mile bağlı iki ayar vidası bulunmaktadır. Millerin diğer tarafında ise
helozonik diĢli mevcuttur. DiĢliler diĢli rayları ile bağlı bulundukları hareketli parçalara
konum ayarı yapılmasına olanak sağlamaktadır. Ġçe içe olan bu sistem mikro ve makro ayar
vidalarına benzer bir yapıdadır. DıĢ ayar vidası numuneyi tutucu ile birlikte sağa sola, iç ayar
vidası ise preparatı ileri geri hareket ettirmektedir. Resim 4.21’de bu sistemi görebilirsiniz.
Resim 4.21: Ġç ve dıĢ ayar vidaları, bağlantı noktaları
53
DiĢli raylar hareket etmesi gereken parça büyüklüğüne ve Ģekline göre değiĢiklik
göstermiĢtir. Ġleri geri hareketi sağlayan preparata bağlı diĢli ray daha geniĢ yüzeye sahipken
diğeri daha dardır. Burada hareket edecek parçaların ağırlıkları ve büyüklükleri diĢli rayların
büyüklüklerine doğru orantılı olarak yansır. DiĢli raylar, hareket ettirilecek parçalara
vidalarla tutturulmuĢtur. Gerektiğinde değiĢim için sökülebilir. AĢağıdaki resimde bu
elemanları görebilmekteyiz.
Resim 4.22: DiĢli ray elemanları
Hareket eden parçaların rahat konum değiĢtirebilmesi için makro ve mikro ayar
vidalarında kullanılan dikey yataklama ve bilye sistemi buradada mevcuttur. Tek fark her iki
hareket mekanizmasında da dikey yataklardan bir tanesi sabitken diğeri sökülebilir
Ģekildedir. AĢağıdaki resimde yataklama sisteminden bazı görüntüler yer almaktadır.
Resim 4.23: Dikey yataklama ve bilye sistemi
4.4. Diğer Mekanik Sistemler
Stereo okülere sahip mikroskoplarda çift gözle bakıldığında tek görüntü görülmesi
numunenin net incelenmesi açısından önemlidir. Yapılan bakım sonrası veya arıza
gideriminden sonra bu ayar değiĢebilmektedir. Okülerde bu ayarın yapılması basit bir
iĢlemdir. Görüntünün ayarlanabilmesi için oküler merceklerinin bağlı olduğu mekanik bir
sistem vardır. Ayarın yetkisiz kiĢilerce bozulmaması ve sistemi koruma amaçlı bir kapak
mevcuttur. Bu ayarın yapılabilmesi için bu kapağın sökülmesi gerekmektedir. Resim 4.24’te
bu kapak ve altındaki mekanik sistem görülmektedir.
54
Resim 4.24: Koruma kapağı ve mekanik sistem
Okülerin bağlı bulunduğu düzlem, hareket edebilmektedir. Ġki oküler birbirine bağlı
olan sistem sayesinde senkron konum değiĢtirebilmektedir. Hareket edebilmesi için 3 adet
tutucu vidanın sökülmesi gerekmektedir. Mikroskop çalıĢtırılarak çift gözle okülerden bakılır
ve tek görüntü elde edilene kadar düzlemler sağa sola hareket ettirilir. Görüntü elde
edildiğinde sökülen vidalar, yeniden takılarak sistem sabitlenir. Koruma kapağı kapatılarak
cihaz hazır hâle getirilir. AĢağıdaki resimlerde anlatılanların detaylarını görebilirsiniz.
Resim 4.25: Sabitleme vidaları ve hareket edebilen oküler düzlemleri
Bir baĢka mekanik sistem ise objektiflerin sabitlendiği revolverdir. Revolver
arızalarında onarım yerine değiĢime gidilmesi en iyi seçenektir. Revolverin konumu (yani
objektifin konumu) görüntü kalitesi açısından çok önemlidir. DeğiĢim iĢlemi için öncelikle
tüpün sökülmesi gerekmektedir. Tüp 360
o
dönebilen bir yapıya sahip olduğundan tırnaklarla
gövde koluna tutturulmuĢ ve üçüncü tırnak olarak hareketli bir vida kullanılmıĢtır. Vidanın
sökülmesi tüpün yerinden çıkması için yeterlidir.
Tüpün çıkması ile revolveri sabitleyen vidalara ulaĢılmıĢ olur. Bu vidaların sökülmesi
ile revolver gövde kolundan ayrılmıĢ bulunmaktadır. AĢağıdaki resimlerde yapılan iĢlemlerin
detaylarını görebilirsiniz.
55
Resim 4.26: Tüp sabitleme vidası ve tutucu tırnaklar
Resim 4.27: Revolver sabitleme vidalarını sökümü ve revolver konumu
Buraya kadar sizlere anlatılanlar basit yapıdaki bir ıĢık mikroskopu esas alınarak
verilmiĢtir. Tüm bilim dallarında kullanılabilen bu tür mikroskoplar sıkça karĢılacağınız
türden cihazlardır. DeğiĢik marka ve modeldeki cihazlarda temel prensip aynıdır. Detaylarda
farklılıklar olabilir. Burada anlatılanlar diğer modellere adapte olmanızı kolaylaĢtıracaktır.
Tablo3.1 de verilen boĢ arıza formunu yaptığınız iĢlemlere uygun olarak doldurarak
öğretmeninize kontrol ettiriniz. Birden çok iĢlem için formu çoğaltabilirsiniz.
56
UYGULAMA FAALĠYETĠ
Mikroskoptaki makro ve mikro ayar vidalarından hareket esnasında gelen sesin
kaynağını belirlemek üzere aĢağıdaki iĢlem basamaklarını uygulayınız.
ĠĢlem Basamakları
Öneriler
Eldiven ve iĢ önlüğü giyiniz.
Önce iĢ güvenliğini sağlayınız.
Servis el kitabının mekanik aksam
kısımlarını ve talimatlarını okuyunuz.
Mekanik sistem çalıĢmasını gözlemleyiniz.
Sesin geldiği yeri tahmin etmeye
çalıĢınız.
Diyafram mekaniğini sökünüz.
Yataklama yağ miktarını kontrol
ediniz.
Preparatı sökünüz.
Makro ve mikro vida dikey yataklama
sistemin sökünüz.
Bilye yuvalarının düzgünlüğünü kontrol
ediniz.
Mekanik sistemi monte ediniz.
Dikkatli ve özenli olunuz.
Cihazı test ediniz.
Arıza bilgi formunu doldurunuz.
UYGULAMA FAALĠYETĠ
Dostları ilə paylaş: |