46
kaldırma iĢlemi yapılabiliyorken mikro vida ile yarım turda 0.005 cm yukarı hareket
ettirilebiliyor. Sonuç olarak görüntünün netleĢmesinde kaba ayar makro vida ile
gerçekleĢtirilir, net görüntü hassas ayar sağlayan mikro vida ile gerçekleĢtirilmektedir.
Resim 4.4: Makro ve mikro ayar vidaları
Ayar vidaları ve hareketi sağlayan mil ve diĢli sistemi gövde kolu içine
yerleĢtirilmiĢtir. Gövde kolundan geçen milin ortasına yerleĢtirlen diĢli, milin iki ucunda ise
makro ve mikro vidalar bulunmaktadır. Vidalar mili, mil ise diĢliyi, diĢli ise diĢli rayı hareket
ettirmektedir. Mikro vidanın iç kısmında değiĢik bir diĢli sistemi kullanılarak mili daha
yavaĢ hareket ettiren bir sistem vardır. DiĢli ray ise preparatın bağlandığı bir düzleme vidalar
yardımı ile tutturulmuĢtur. DiĢli rayı düz hareket ettiren ve yalpalamasını engelleyen dikey
yataklama sistemi vardır. Bu sistemin içerisinde hareketi kolaylaĢtıran dikey bilye sistemi
bulunmaktadır. Ayrıca bu sisteme ek olarak preparatın üst seviyesini sınırlayan bir kol da
47
mevcuttur. Bu kolla preparatın yüksekliğini belli bir seviyede sınırlayabilmekteyiz. Bu kol,
makro vida ayar düğmesinin yanında bulunmaktadır. Burada karmaĢık gibi görünen
sistemin, aĢağıdaki resimler incelendiğinde basit bir yapıya sahip olduğu görülebilir.
Resim 4.5: Gövde kolu ve mekanik sistem Resim 4.6: Yükseklik sınırlayıcı kol
Resim 4.7: Ana diĢli Resim 4.8: Dikey yataklama ve bilye sistemi
Resim 4.9: DiĢli ray ve preparat sabitleme Resim 4.10: Yataklama prensibi
düzlemi
Sistem ana elemanları yukarıdaki parçalardan oluĢmaktadır. Arıza ya da bakım için
sökülmesi ve bakım yapılması gereken parçaların tekrar monte edilmesi ise hayli zor ve
beceri gerektiren bir iĢlemdir. Yapılması gereken iĢlemler dizisi Ģu Ģekildedir. Sağ ve sol
48
dikey yataklama parçalarından gövde kolu sıkıĢtırmasız olan gövde koluna takılır. Hareket
esnekliği sağlamak için tuturma vidaları fazla sıkılmaz. Yataklama üzerine bilye yuvası ve
bilyeler yerleĢtirilir.
Resim 4.11: Yataklama ve bilyelerin yerleĢtirilmesi
Bu iĢlemden sonra diĢli ray ve ray üzerine diğer bilye yuvası yerleĢtirilir. Bu iĢlemden
sonra bilyeler dizilir.
Resim 4.12: DiĢli ray, preparat tutucu düzlem ve bilyelerin yerleĢimi
Sonraki basamakta diğer dikey yataklama yerine oturtulur. Yataklama arasında boĢluk
kalmaması için resimde görüldüğü gibi iki adet sıkıĢtırma vidası ile yataklar çıkmayacak
Ģekilde sıkıĢtırılır. Daha sonra yataklama vidaları yerlerine takılarak sıkılır.
49
Resim 4.13: Dikey yatakların sabitlenmesi ve sıkıĢtırılması
Mekanizma yerine takıldıktan sonra kontrolleri yapılır. Fonksiyon testi yapılarak
hareketin rahatlığına bakılır. Daha sonraki aĢamada ise preparat montajına geçilir. Preparat
da yerleĢtirildikten sonra cihaz kullanıma hazırdır.
Resim 4.14: Preparatın yerleĢtirilmesi ve vidalanması
Bu mekanizma üzerinde aĢağı yukarı yönde hareket edebilen diyafram, renk filtresi ve
ıĢın demeti ayarlayıcı bulunan bir sistem daha vardır. Preparatın alt kısmında bulunan bu
sistem yapı olarak daha basittir. Fotoraf 4.13’te bu sistemin iç kısmı görülmektedir. Numune
üzerine düĢen ıĢığın odaklanması ve ıĢık çapının ayarlaması için kullanılan bu sistem için
ayrıca bir seviye ayar düğmesi bulunmaktadır. IĢın demetini ayarlayan bir kol ve renk filtre
camı için tutucu bir parça da sistem üzerindedir. Sistemin ayrıntılarını aĢağıdaki resimde
görebilirsiniz.
50
Resim 4.15: Diyafram hareket sistemi ve dikey yatakların sökülmesi
Resim 4.16: Diyafram ve hareket mili yatağı, hareket diĢlisi
Resim 4.17: Dikey yataklar ve hareket mili
Resim 4.18: Diyafram perdesi, renk filtresi ve diyafram merceği
51
4.3. Sağ-Sol ve Ġleri-Geri Hareket Sistemi
Resim 4.19’da görüldüğü gibi preparat çift yönde hareket edebilmektedir. Bu hareket
esnasında lam lamel tutucu preparat üzerine monte edildiğinden incelenecek numunede
preparat ile birlikte hareket eder. Bu hareket mekanizmasının amacı da daha önceden
belirtildiği gibi numunenin değiĢik bölgelerinde görüntü almaktır. Ġleri geri harekette
preparat tablası üzerine monteli bütün parçalar ile birlikte hareket ederken, sağ sol
hareketinde sadece diĢli raya monteli olan lam lamel tutucu hareket etmektedir. Hareket
sisteminin prensibi hemen hemen makro ayar vidalarının hareket sistemine benzerdir.
Resim 4.19: Preparat hareket yönleri
Preparat üstünde numunenin ne kadar ötelendiğini saptamak için her iki yön içinde
cetvel bulunmaktadır. Bu parçalar, Resim 4.20’de görülebilir. Bu sayede kullanıcı,
mikroskop görüntüsünde uzaklık kavramına hâkim olmakta ve numune üzerinde belirli
uzaklıkta hareket edebilmektedir. Bazı bilim dallarında mesafe tabanlı ölçümler için bu
cetveller büyük önem taĢımaktadır.
Dostları ilə paylaş: |