T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
kabul edilmesi halinde hazır olduğunu açıkladı. Ancak padişah II. Abdülhamit, bu koşullara cevap vermedi (Ortaylı, 2003; Wallach, 1985:82). Genellikle Türk dostu olarak tanıtılan Goltz’un her şeyden önce bir Alman subayına has davranışlara ve fikirlere sahip olduğunu söyleyebiliriz. Sadakat yemini ettiği Alman İmparatoruna ve ordusuna sıkı sıkıya bağlıydı. Türk dostluğu da Osmanlı ordusundan edindiği maddi, manevi çıkarları ve Almanya ile bu orduyu bütünleştirebildiği ölçüdedir. Osmanlı ordusu hakkında Alman makamlarına günü gününe bilgi vermekten çekinmeyen Von der Goltz’un 1895’te Türkiye’den ayrılmasından sonra, ülkedeki bilgi kaynağından yoksun kalan Almanya, bu açığı atadığı askeri ateşeler vasıtasıyla kapatmaya çalıştı. Hatta 1898’de üçe yükselttiği reformcu subay sayısını da, 1898’de Yüzbaşı Von Mesmer ve Yüzbaşı von Ruedgisch’in heyete katılmasıyla beşe yükseltmiştir (Ortaylı, 2003:117). Osmanlı Devleti hizmetinde bulunduğu süre içerisinde, Almanya’nın Balkan politikasına uygun bir şekilde Türk savunma sistemini şekillendirmeye çalışan Goltz, Balkanlar’daki savunma sisteminin Avusturya-Macaristan’a karşı değil de diğer Balkan devletlerine karşı düzenlenmesi fikrini kabul ettirmeye çalışmıştır. Ayrıca, Goltz’un en büyük amacının, dış siyasette denge politikası yürüten Sultan II. Abdülhamit’i Almanya tarafına çekmek olduğunu görmekteyiz. Von der Goltz, 16 Ekim 1889’da Alman makamlarına yazdığı mektubunda: “Rusya ve Fransa Alman İmparatorluğu aleyhinde Padişahı kışkırtıyorlar. Padişah ise kararsızlık içerisindedir” demektedir. Mektubun bir başka yerinde ise bir ayaklanma tertip ederek sultana bu konuda baskı yapmak için şu önerilerde bulunuyordu: “Ben bu işin mümkün olduğuna inanıyorum ve Alteslerine temin edebilirim ki, İstanbul’da bulunan askeri kıtalar arasında hoşnutsuzluğu tahrik edebilecek durumdayız. Sadece bununla kalmayıp, evvelce mavzer tüfekleri işinde bize çok faydalı olan R.Paşa’dan ve sonra M.Paşa ve H.Paşa’dan müessir şekilde yardım görebiliriz. Altesleri bu adamları tanıyorlar ve kamulaştırılan mülklerinin meblağını, emirleri gereğince kendilerine iki kere ödemiş olduğumu da biliyorlar. İrsalâtın yenilenmesi kâfi gelecektir ve bu usul sayesinde, Alteslerine adlarını biraz önce hatırlattığım zevatın kesin ve çok önemli yardımlarının sağlanacağından eminim. Topçu ve piyade kuvvet komutanları da kendi sahalarında hareketsiz kalmayacaklardır. Bir resmigeçit günü, askeri kıtalar arasında herhangi bir isyan 212 hareketini kışkırttığımız anda, yatıştırmek için derhal müdahale edeceğim ve dostlarımız tarafından tesir ve telkin altında bırakılacak olan padişaha, böyle ciddi bir isyan karşısında ancak Alman hükümetinin faydalı ve kendilerini korumaya muktedir tek devlet olduğunu göstermek hususunda durumdan faydalanıp padişahtan bir ittifaka muvafakatlerini elde etmeyi başarırsam, böyle bir halden şüphelenecek Rusya’nın alacaklarının derhal ödenmesini talep etme ihtimalini de dergiş eylemek lüzumunu, Alteslerine açıklamaya mecbur olduğumu bildiririm. Bu hareketi birkaç haftada uygulayabilirim. Buna müteallik kati teferruatı size derhal göndereceğim. Birçok Generaller bizim dostumuzdur ve kararlaştırılan parayı muntazam almaktadırlar. Bize yardıma hazırdırlar” (Ortaylı, 2003: 114–115). Aslında Sultan II. Abdülhamit de olup bitenden habersiz değildi. Hem Almanya’nın hem de Von der Goltz’un düşüncelerini çok iyi biliyordu. Hatta Von der Goltz tarafından yazılmış olan yukarıdaki mektubu da hafiyeleri aracılığıyla ele geçirmiş ve Türkçeye çevirttirmişti. Peki, padişah kendisine karşı bir ayaklanma tertip etmeyi düşünen Von der Goltz’u neden Almanya’ya göndermiyor ve kalması için ısrar ediyordu? Çünkü Abdülhamit, dış dünyaya karşı Alman İmparatorluğu ile olan sıkı dostluğunu ve askeri yardımı göstermek istiyordu Bu sırada Fransa Tunus’u bir yıl sonra da İngiltere Mısır’ı işgal etmişti. Bu nedenle Abdülhamit, sadece askeri konularda değil, ekonomik konularda da Almanya ile işbirliğini arttırıyordu. 6 Ekim 1888’de Haydarpaşa-İzmit demiryolunu işletme ve İzmit-Ankara demiryolunu inşa etme hakkı Deutsche Bank’a verilmişti. 1889’da Alman İmparatoru II. Wilhelm, İstanbul’a geldi. Bu ziyaret, hem ekonomik hem de siyasi amaç taşıyordu. 26 Ağustos 1896’da Osmanlı Devleti ile Almanya arasında bir ticaret antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Alman ekonomisinin Osmanlı topraklarında yayılmasını kolaylaştırdı. 1896’da Eskişehir- Konya demiryolu tamamlandıktan sonra, Konya-Bağdat demiryolunun yapımı için Avrupa devletleri arasında rekabet başladı. 27 Kasım 1899’da Osmanlı hükümeti Konya-Bağdat-Basra demiryolu yapımının Almanlara verildiğini resmen açıkladı. 18 Mart 1902 de Osmanlı hükümeti ile bir Alman şirketi olan “Anadolu Demiryolu Kumpanyası” arasında, Bağdat demiryolunun yapılmasıyla ilgili antlaşma imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti, 99 yıl için Demiryolu şirketine, Bağdat, Basra ve Basra Körfezine limanlar kurup işletme, ayrıca yapılacak demiryolunun iki yanındaki 20’şer km.lik alan üzerinde bulunan tüm madenlerin işletilmesi, ormanlardan yararlanılması ve arkeolojik kazılar yapma hakları vermiş oluyordu (Özkan, 2003:94). 213 Gerçekte Sultan Abdülhamit, dönemin en güçlü ordusu olan Alman ordusuna göre Osmanlı Ordusunu da düzenlemek istiyordu. Fakat hem reformcu Alman subayların şüpheli tutumları, hem de özellikle Harbiyeli subaylar arasında yayılan muhalif fikirler nedeniyle, ordunun kendisine karşı bir isyan çıkaracağından kuşku duyuyordu. Bu nedenle, içinden hiçbir zaman çıkamadığı bir ikilem içinde kalmıştı. Bir taraftan orduyu ve donanmayı en modern harp silah ve malzemeleriyle donatıyor, diğer taraftan da atış eğitimi ve tatbikatların yapılmasına izin vermiyor, donanmayı Haliç’e hapsettiriyor ve cephaneleri depolarda bekletiyordu. Ordu içerisinde kendisine muhalif olan ve Alman temsilcisi Goltz ile sıkı ilişkiler içerisinde bulunan, hatta Almanya’dan para alan bazı subayların bulunduğu Goltz’un mektubundan açıkça anlaşılmaktadır. Ancak ordu içerisindeki bu grup başından beri var mıydı, yoksa Abdülhamit’in politikaları sonuncunda mı oluştu orası pek belli değildir! Çünkü 1876’da iktidara geldiği ilk günden itibaren ordu ile yakından ilgilenerek, ordu içerisinde kendine yakın bir komuta heyeti oluşturan, bizzat padişahın kendisidir. Kendisine sadakati, liyakata tercih eden Sultan Abdülhamit, başlangıçta ordu üzerindeki hâkimiyeti sağlamıştı. Ancak en büyük yanılgısı sadece polisiye tedbirlerle bu hâkimiyeti sürdürebileceğini ve yalnızca yeni silahlarla orduyu güçlendireceğini düşünmesi olmuştur. Padişahın kuruntuları nedeniyle depolarda bekletilen modern silahların, personel tarafından kullanılmaması ordu için yapılan ekonomik fedakârlıkların da boşa gitmesine neden olmuştu. Nitekim 1895’te İstanbul’da Ermeniler ayaklanıp Babıaliye yürüdüklerinde, burasını korumakla görevli askerlere daha önce mermi verilmediği görülmüş ve vazifesini süngü ile yapmaları emredilmişti. Yine Aydın ilinde türeyen Çakıcı eşkiyasının elinde Mavzer bulunmasına karşılık, Jandarma da Martin bulunuyordu. Hatta bayramlarda top atışları için gerekli barut bile Tophaneden ancak özel izinle alınabiliyordu. Ancak bütün bu önlemler, Sultan II. Abdülhamit’in İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından 1909 yılında tahtından indirilmesine engel olamayacaktı. II. Abdülhamit ise ordu ile ilgili kendisine yöneltilen tenkitlere şu cevabı vermekteydi: “Ben orduyu, yükseltemedim ise de mevcudu muhafaza ettim. O benim için bir şeref vesilesidir” (TSK Tarihi 3/5, 1978:265). 214 Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|