T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
içeren nota, program ve planlar vererek batılılaşma hareketlerine müdahale ettiği görülmektedir. Batılı devletler gözlerini diktiği Osmanlı topraklarına sahip olabilmek için bir yandan onun kendi uygarlığının nimetlerine yönelmesini desteklemiş, diğer taraftan da onu bir kimlik kargaşasına sürükleyecek kültürel ve siyasi propagandayı yürüterek ekonomik olarak kendisine bağlı kılmıştır. Avrupa devletleri tarafından kapitalist dünya sisteminin bir parçası haline gelmesi için yönlendirilen Osmanlı Devleti de, 19. yüzyıl boyunca bir yarı sömürge konumuna gelmiştir. İthal edilen tüketim mallarına yönelik harcama artışları da Osmanlı bürokrasisinin üst kademeleri tarafından körüklenmiş ve devlet maliyesi iyice bozulmuştur. Bunun sonucu olarak Osmanlı Devleti, 1855 yılında imzaladığı bir antlaşma ile ilk kez dış borç almış ve bu süreç 1881’de Düyunu Umumiye idaresinin kurulmasına kadar devam etmiştir. Sultan II. Mahmut döneminde Moltke ve arkadaşlarının gelişiyle başlayan Alman Subaylarının çalışmaları, Osmanlı devletinin bir yarı sömürge devlet haline geliş sürecinin en önemli etkenlerinden biri olmuştur. Aslında Alman başbakanı Bismarck ve Von der Goltz’un Osmanlı Devletinin geleceği için kafalarında biçtikleri rol, başından beri bellidir. Buna göre Osmanlı Devleti için en hayırlısı, Afrika ‘da, Ortadoğu’da ve Balkanlar’da bulunan topraklardan çekilmesi olacaktır. Zaten Alman Subayları da Osmanlı hizmetinde bulundukları süre boyunca Türk savunma sistemini Almanya’nın Balkan politikasına uygun bir şekilde oluşturmaya çalışmışlardır. Kaehler paşa’nın da dediği gibi; Aslında Alman Subayları için aşağılık insanlarla dolu bu ülkede bulunmalarının tek nedeni Almanya’nın yüksek çıkarlarıdır. Onlarda bu görevi büyük bir başarı ile yerine getirmiş, verdikleri yenilik teklifleriyle Osmanlı Devletini Alman silah sanayisinin en büyük müşterisi haline getirmişlerdir. Askeri alanda başlayan işbirliği Avrupa konjöktürünün de zorlamasıyla ekonomik ve siyasal işbirliğine dönüşmüştür. Yeraltı ve yerüstü kaynaklarını Almanya’ya teslim eden Osmanlı Devleti, bir süre sonra Alman hayranı devlet adamları tarafından yönetilerek I. Dünya savaşına girmiş ancak yok olmaktan kurtulamamıştır. Sonuç olarak ışık tutmaya çalıştığımız askeri modernleşme serüveninden günümüz Türkiye’si için de bazı çıkarımlar yapmak mümkündür; Hangi dönemde olursa olsun bir askeri yardım, daima politik bir faaliyetin parçasıdır. Bununla beraber bir askeri yardımın destekleyen ve desteklenen ülkeler arasında objektif bir ilişkinin sonucu 236 ortaya çıktığını söylemek pek mümkün değildir. Destekleyen devlet askeri yardımla politik bir amaç güttüğünden, işin başından beri desteklenen devleti belli bir ölçüde bağımlı hale getirmek niyetindedir. Bunun da en iyi çözümü, askeri yardım yapan ülkenin silah sistemlerinden birinin söz konusu ülkeye sokulmasıdır. Böylece silahların bakım ve korunması, yedek parça ihtiyacı ve teknik eğitimi için yeni talepler gelecek ve yardım askeri sektörden başka sektörlere de sıçrayacaktır. Yeni ihtiyaçlar demek yeni teknisyenler veya yeni uzmanlar getirilmesi demektir. Yani askerlerin peşinden teknisyenler gelir ve onları er geç uzmanlar ve yöneticiler izler. Böylece yabancı askeri yardımın “kartopu süreci” tamamlanmış olur. Bugün, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin geçmişin izlerini taşımadığını söylemek pek mümkün değildir. 18. yüzyılın başında yönünü batıya çeviren Türkiye’nin cumhuriyet sonrası yönü de batı olmuştur. Siyasal ve kültürel alanlarda yapılan inkılâplarda örnek olarak batı devletleri alınmış, eğitimden hukuka, yönetim biçiminden alfabeye, kıyafetlerden ekonomiye kadar bütün konularda çağın gereklerine göre düzenlemeler yapılmıştır. Bu yenilikler yapılırken hiçbir ülke model olarak alınmamış, yabancı bir heyet görevlendirilmemiştir. Medeniyet ve kültür ayrımı yapılarak devlet kurumları çağın gereklerine göre düzenlenmiş, ancak batı taklitçiliği şiddetle reddedilmiştir. Osmanlılık kavramının yerine Türk Milliyetçiliği koyularak bunun üstünlüğü vurgulanmıştır. Böylece batı karşısında oluşan hayranlık ve aşağılık duygularının önüne geçilmesi hedeflenmiştir. İstiklal savaşından da başarıyla çıkmış olmanın etkisiyle bağımsız bir milli devlet politikası güdülmüş ve özellikle Avrupa’ya karşı mesafeli durulmuştur. Bunun yanı sıra yakın Türkiye tarihimizde ve günümüzde 19. Yüzyılda Osmanlı-Batı ilişkilerine benzer gelişmeler olduğunu söylemek mümkündür. 1940 ‘lardan itibaren tıpkı tarihte olduğu gibi Rus tehdidi karşısında arayışa giren Türkiye, kendisine müttefik olarak Amerika Birleşik Devletlerini seçmiş ve NATO ‘ya üye olmuştur. Ordusunu modernize etmek için Amerika Birleşik Devletlerinden silah satın alan Türkiye, bazen de hibe kabul etmiştir. Referans olarak aldığı Amerikan ordusunda kullanılan talimnameleri kullanmış, eğitim görmek üzere Amerika’ya personel göndermiştir. Müttefiki Amerika Birleşik Devletlerine topraklarını açarak üsler kurmasına izin veren Türkiye, dış politikasını da buna göre şekillendirmiştir. Hatta Türk Silahlı 237 Kuvvetlerinde kullanılan eğitim üniforması bile Amerika’dan alınmıştır. Yani askeri modernleşme açısından yakın zamana kadar izlenen politika, 18 ve 19. yüzyıllarda izlenen politikaya oldukça benzemektedir. Bu süreç içerisinde değişen, sadece örnek ülkenin adı olmuş ve yabancı bir askeri yardımın doğası gereği birbirine paralel gelişmeler yaşanmıştır. Ancak 1990’lardan itibaren bu yanlıştan dönülerek askeri ihtiyaçların temininde yeni bir usûl izlenmeye başlamıştır. Buna göre, Türk Silahlı Kuvvetlerini dışa bağımlılıktan kurtarmak için savunma sanayisinde faaliyet gösteren şirketler desteklenerek, ordunun ihtiyaçlarına dönük üretim yapmaları konusunda teşvik edilmiştir. Bunun sonucunda Türk ordusu yavaş yavaş dışa bağımlılıktan kurtulmaya başlamış, dünya standartlarında top, havan, obüs, uçaksavar, tüfek, zırhlı araç, roket ve füze gibi harp araç gereçlerini yerli kaynaklardan karşılar hale gelmiştir. Ordu haberleşme sistemi Türk sanayi şirketleri tarafından üretilen cihazlarla millileştirilmiş ve çağın gereklerine uygun hale getirilmiştir. Amerikan askeri talimnameleri yerine milli talimnameler hazırlanmaya başlamış ve ülkemize özgü bir üniforma kabul edilmiştir. Yurt dışından temin edilmesi zorunlu olan silah sistemlerinde ise ilgili yabancı firmaya, teknoloji transferi ve ortak üretim şart koşularak geçmişteki yanlışlara düşülmemeye çalışılmaktadır. Zaten geçen süre içerisinde Türk Ordusu ile Modern Batı orduları arasındaki mesafe süratle kapatılmış hatta bir çok açıdan tekrar öne geçilmiştir. Öte yandan, askeri modernleşme çalışmalarında yaşanan Osmanlı-batı ilişkilerine benzer bir sürecinde Türkiye-Avrupa ilişkilerinde yaşandığını söyleyebiliriz. Bugünkü Avrupa Birliği müzakere süreci ile Tanzimat ve Islahat Fermanlarının hiçbir benzerliğinin olmadığını söylemek mümkün değildir. Hatta bugün gerek Avrupa’nın Türkiye’ye karşı politikasında, gerek Türkiye’nin Avrupa’ya karşı mahçup tutumunda, gerekse kimi aydınlarımızın kendi milletini hakir görerek Avrupa’ya öykünmesinde geçmişin izlerini gördüğümüzü söyleyebiliriz. Sonuç olarak bir ülkenin milli gücünü oluşturan bütün unsurları tarihte olduğu gibi bugün de bir bütün olarak dikkate alınmalıdır. Siyasi ve Ekonomik açıdan güçsüz, bilimsel açıdan geri kalmış ve manevi açıdan yıpranmış bir ülkenin, askeri açıdan güçlü olması söz konusu olamaz. Bu anlamda herhangi bir orduyu yalnızca son model silahlarla donatmakta aynı sonucu doğuracaktır. Bu nedenle yapılacak yenilik 238 çalışmalarının başarıya ulaşılabilmesi için ülkenin siyasal, ekonomik, bilimsel ve askeri alanlarında birbirleriyle paralel olarak ve özellikle toplumsal değerler ve gerçeklikler göz önünde tutularak yapılması gerekmektedir. 239 KAYNAKÇA ADIVAR, Adnan,(2000), Osmanlı Türklerinde İlim, Remzi Kitabevi, İstanbul ARSLANTÜRK, Zeki (1997) Naima’ya Göre XVII.Yüzyıl Osmanlı Toplum Yapısı, Ayışığı Kitabevi, İstanbul ATEŞER, Rıfkı, (2001),Osmanlı Askeri Gücüne Yeniden Etkinlik Kazandırma Çalışmaları,7.Askeri Tarih Seminer Bildirileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara AYBARS, Ergün, (2000)Türkiye’de Modernleşme Mücadelelerinde Türk Silahlı Kuvvetleri, 7.Askeri Tarih Semineri, Genelkurmay Basımevi, Ankara AY, Metin,(2005),II.Abdülhamid Zamanında Alman Askeri Faliyetleri http://balıkesir.edu.tr/metinay/abdul 1.htm 21.12.2005 AYDIN, Mehmet, (2001), II.Abdülhamid Han’ın Liderlik Sırları,Okumuş Adam Yayınları,İstanbul BAYSUN, Cavit,( 1952 ) Eski Mühendishanelerin Kuruluşuna ve Bazı Hocalarına Dair, Yıldız Teknik Okulu Yıllığı,İstanbul BERKES, Niyazi, (2004) Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul BEŞİRLİ, (2004) II.Abdülhamid Döneminde Osmanlı Ordusunda Alman Silahları http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayı 16/09 besirli.pdf 12.11.2005 BEYDİLLİ, Kemal, (1983),18.Yüzyılda Osmanlı Devleti-Prusya Münasebetleri, İÜEF Yayınları, İstanbul CEVİZOĞLU, Hüseyin, (2001), Osmanlıda Çağı Yakalama Çabaları, 7.Askeri Tarih Seminer Bildirileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara ÇADIRCI, Musa,(2000),Redif Askeri Teşkilatı,7.Askeri Tarih Seminer Bildirileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara ÇATALTEPE, Sipahi, (1989), 19.yy Başlarında Avrupa Dengesi ve Nizami Cedit Ordusu İstanbul Üniversitesi Uluslar arası İlişkiler Bölümü Doktora Tezi ÇETİN, Birol, (2001), Osmanlı İmparatorluğunda Barut Sanayi 1700-1900 Kültür Bakanlığı Basımevi, Ankara ÇULCU, Murat, (1990), Osmanlıda Çağdaşlaşma-Taassup Çatışması Kastaş Yayınevi, İstanbul DAVİSON, Roderic, (1997), Osmanlı İmparatorluğunda Reform (1-2) Papirüs Yayınevi, İstanbul 240 DURMUŞ, İlhami, (Temmuz 2005), Eski Türklerde Askeri Kültür Silahlı Kuvvetler Dergisi Sayı: 385, Genelkurmay Basımevi, Ankara ESENCAN, Tahsin, (1946), Türk Topçuluğu ve Kaynakları, ;Askeri Fabrika Basımevi, Ankara ERENDİL, Muzaffer, (1988), Topçuluk Tarihi, Genelkurmay Basımevi, Ankara GENCER, Ali İhsan, (2001), Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara GÜLEN, Nejat, (2001), Şanlı Bahriye, Kastaş Yayınevi, İstanbul HAKSUN, Korel, (2004), Tarihten Notlar (1-2), Kastaş Yayınevi, İstanbul IŞIK, Hüseyin, (1989), Osmanlı Ordusunda Reform Çalışmaları ve Sonuçları, Askeri Tarih Bülteni Sayı:26 Genelkurmay Basımevi, Ankara İbn Haldun (Çev.2.Kadiri UGAN) (1997) Mukaddime I-II, M.E.B. Şark İslam Klasikleri, İstanbul İslam Tarihi, (1994), 11.Cilt, Esra İletişim, Konya İHSANOĞLU, Ekmeleddin, (1996) Büyük Cihad’dan Frenk Fodulluğuna, İletişim Yayınları, İstanbul KAHRAMAN, Seyit Ali, (1992),Ahmet Cevdet Paşa Eserlerinden Seçmeler (1-2), Morpa Kültür Yayınları,İstanbul KARAL, Enver Ziya, (1983), Osmanlı Tarihi Nizam-ı Cedit ve Tanzimat Devirleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara KARAL, Enver Ziya,(1977),Osmanlı Tarihi Islahat Fermanı Devri, Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara KARAL, Enver Ziya,(1946),III. Selim Hattı Hümayunları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara KOÇER, Hasan Ali, (1991), Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara LEWİS, Bernard, (1996), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara Mahmut Şevket Paşa, (1983) Osmanlı Askeri Teşkilatı ve Kıyafeti, Genelkurmay Basımevi, Ankara M.S. B.(Milli Savunma Bakanlığı)(1999),Osmanlı Ordu Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara ORTAYLI, İlber, (2003), Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, İletişim Yayınları, Ankara 241 ORTAYLI, İlber , (2000), Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi ve Sosyal Değişim, Turhan Kitabevi, Ankara ÖZKAN, Abdullah, (2003), Osmanlı Tarihi (Kuruluş-Yükseliş-Duraklama-Son Yıllar), Boyut Yayıncılık, İstanbul ÖZKAYA, Yücel, (2000), III. Selim Döneminde Kara Ordusunda Yapılan Yenilikler, 7.Askeri Tarih Seminer Bildirileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara ÖZKUL, Osman, (2005), Gelenek ve Modernite Arasında Ulema, Bir Harf Yayınevi, İstanbul SERTOĞLU, Mithat, (1958), Mufassal Osmanlı Tarihi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul TEKELİ, Sadık, (2005), Ateşli Silahlar ve Gelişimi, Silahlı Kuvvetler Dergisi Sayı: 385 Temmuz Genelkurmay Basımevi, Ankara TOTT, Be Baron, (2005), 18. Yüzyılda Türkler, Elips Yayınevi, İstanbul TURHAN, Mümtaz, (1988), Kültür Değişimleri, Çamlıca Yayınları, İstanbul Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, (1964), 3. Cilt 1. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, (1977), 3. Cilt 2. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, (1982), 3. Cilt 4. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, (1981), 3. Cilt 3. Kısım, Genelkurmay Basımevi, Ankara Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, (1995), İdari ve Lojistik, Genelkurmay Basımevi, Ankara UCUZSATAR, Necati, (1990), Tarih Boyunca Türk Harp Sanatı Taktik ve Stratejisi, Genelkurmay Basımevi, Ankara ULUÇAY Çağatay ve Enver Kartekin, (1958), Yüksek Mühendis Okulu, Berksoy Matbası, İstanbul UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, (1988), Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları( I-II ) Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1978 ),Osmanlı Tarihi III.Cilt I.Kısım,Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara UZUNÇARŞILI,İsmail Hakkı,(1982),Osmanlı Tarihi III.Cilt,II.Kısım,Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara UZUNÇARŞILI,İsmail Hakkı,(1983),Osmanlı Tarihi,4.Cilt,1.Kısım,Türk Tarih Kurumu Basımevi,Ankara ÜNAL, Osman , (2000), Nizam-ı Cedit ve Sekban-ı Cedit Denemeleri ile Yeniçeri Ocağının Kaldırılması,7.Askeri Tarih Seminer Bildirileri, Genelkurmay Basımevi, Ankara 242 YILDIZ, Burak, (1999),Osmanlı Modernleşmesine Fransız Etkisi, Kırıkkale Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi YILMAZ, Veli, (1993), Türk-Alman İttifakı ve Askeri Yardımlar, Cem Ofset, İstanbul YÜCEL, Yaşar ve Ali Sevim,(1995),Türkiye Tarihi (1-2-3-4),Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara WALLACH, Jehuda L. ,(1985), Bir Askeri Yardımın Anatomisi, Genelkurmay Basımevi, Ankara 243 ÖZGEÇMİŞ Ali Rıza ŞİMŞEK, 1976 yılında Ankara’da doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini Ankara’da, lise öğrenimini Balıkesir’de tamamlayarak, 1994 yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümüne girmiştir. 1998 yılında buradan mezun olan Ali Rıza ŞİMŞEK, 2004 yılından beri Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji bölümünde yüksek lisans eğitimine devam etmektedir. Halen Türk Silahlı Kuvvetlerinde Topçu Subayı olarak görev yapan ŞİMŞEK, evli ve bir çocuk babasıdır. 244 Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|