T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
Almanya’ya dönüşünden Kaehler nezaretindeki askeri heyetin gelişi (1882) ve Colmar von der Goltz’un bu heyete katılışına kadar geçen (1883) uzun zaman içinde, etkin ve düzenli bir Alman askeri yardımı söz konusu değildir. Bu süre içinde resmi bir heyet gelmemekle beraber, çok sayıda Alman subayının gayri resmi olarak Osmanlı hizmetinde çalıştıkları görülmektedir. Bu dönemdeki dikkati çeken olaylardan birisi de Osmanlı Devletine sığınan Polonya’lı subayların çalışmalarıdır. 1838’de Osmanlı hizmetine giren Polonya’lı General Chrzanowski ile başlayan bu çalışmalar, 1849’da Macar ihtilali sonrası Osmanlı Devletine sığınan General Bem, Dembinsky, Wisocki ve Bulharin gibi isimlerle devam etmiştir. Bu dönemde Osmanlı hizmetine giren subayların bir bölümü müslümanlığı kabul etmiş ve Osmanlı ordusunda başkomutanlık, ordu komutanlığı gibi çok yüksek makamlara kadar yükselmiştir. Dinlerini değiştirmeyen çok sayıda subay ise kendi rütbelerine karşılık gelen rütbeler alarak Osmanlı ordusunda hizmetlerine devam etmiştir. Diğer yabancı uzmanların aksine Osmanlı Devletini benimseyen Polonya’lı subaylar, Osmanlı ordusunun modernize edilmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Hatta bazıları Türk kültürünü iyice benimsemiş, Osmanlı Devleti uğruna canlarını feda etmekten çekinmemiştir. 1838–1882 yılları arasında münferit olarak Almanya’dan gelerek Osmanlı Devletinin hizmetine giren çok sayıda Alman Subayı bulunduğunu görüyoruz. Bu subayların bir kısmı Müslümanlığı seçerek Osmanlı tabiiyetine geçmiş, bir kısmı da dinlerini değiştirmeyerek bir süre hizmet ettikten sonra memleketlerine geri dönmüştür. Hiçbir resmi görevi olmadan çoğunlukla para kazanmak için gelen Alman subaylarının yanı sıra müslümanlığa geçenlerin bile kendi devletleriyle ilişkilerini kesmeyerek bütün faaliyetleri hakkında hükümetlerine bilgi verdikleri görülmektedir. Dönemi yakından inceleyen Wallach’a göre bu dönemde Osmanlı hizmetinde bulunan Alman subaylarının hiç olmazsa kendi vatanları için yaptıkları en büyük hizmet, Osmanlı ordusuna cephanesiyle birlikte 500 Krupp topu aldırmak olmuştur. (Wallach, 1985:22). Sultan Abdülaziz döneminde Avrupa silah teknolojisinde yaşanan gelişmeler Osmanlı hizmetindeki Alman subayları sayesinde çok yakından takip edilmiştir. 1841 yılına kadar Osmanlı ve Avrupa ordularında kullanılan çakmaklı tüfeklerin yerini kapsüllü tüfekler almış, kısa bir süre sonra icat edilen milli ve yivli tüfekler sayesinde silahların 227 etkili menzilleri ise beş kat kadar artmıştı. Almanlar tarafından icat edilen iğneli tüfekler ise dakikada 15–20 kurşun atabiliyordu. Padişah Abdülaziz Osmanlı Ordusunu son sistem silahlarla donatmak için Almanya’ya sipariş vermiş, ayrıca Alman Krupp firmasından çeşitli çaplarda toplar alarak kritik bölgeleri bunlarla teçhiz ettirmişti. Ayrıca ilk defa bu dönemde subaylara tabanca ve süvarilere de kısa filintalara benzeyen tüfekler verilmiştir. Askeri idadilere mecburi ders olarak Fransızca ve Jimnastik dersleri koyulmuştur. 1866 yılında Serasker Rüştü Paşa’nın girişimiyle bir komisyon kurulmuş ve Viyana Harp Okulu’nda eğitim gören Galip Paşa Harp Okuluna, Huber adındaki İngiliz subayı da Heybeliada’daki Deniz Okuluna müdür olarak atanmıştır. Ancak bu girişimden herhangi bir sonuç alınamamıştır. 1869 yılında Hüseyin Avni Paşa’nın seraskerliğe getirilmesiyle yeni bir reform girişimi başlamıştır. Osmanlı Ordusu, Nizamiye, Redif ve Müstahfiz olmak üzere üç kısıma ayrılmış, Prusya ordu teşkilatı esas alınarak yeni talim usülleri kabul edilmiştir. Yabancı uzmanlardan yararlanarak sık sık manevralar ve harp oyunları düzenlenmiş, İstanbul ve İzmit tersaneleri ıslah edilmiştir. Ayrıca gemilerin zırhla donatılabilmesi için İngiltere’den borç alınmıştır. Bütün bunların sonucunda Osmanlı Ordusu teşkilat ve malzeme yönünden daha kuvvetli bir hale gelmiş, ancak bilgili ve tecrübeli komutan eksiği giderilememiştir (Karal, 1977:184-185; TSK Tarihi 3/5, 1978:206). 31 Aralık 1876 günü törenle tahta çıkan II. Abdülhamit’in 33 yıl süren saltanat dönemi, Osmanlı Devletinin geleneksel yapısının değişmesi açısından son derece önemli bir dönemdir. En önemli gelişmelerden birisi Sadrazam Mithat Paşa’nın başkanlığında, mülkiye memurları, ulema ve generallerden oluşan 28 kişilik bir kurul tarafından hazırlanan ilk Türk anayasası Kanun-i Esasi’nin ilan edilmesidir. Böylece Osmanlı Devleti, sadece padişahın keyfine göre yönetilen bir devlet olmaktan çıkmış ve devlet yönetimine parlemento kavramı girmiştir. Kanuni Esasi’ye göre oluşturulan Ayan Meclisi’nin üyelerini Padişah seçerken, Mebusan Meclisi ise halk tarafından seçilen milletvekillerinden oluşturulmuştur. Bu şekilde başlayan I.Meşrutiyet dönemi 13 Şubat 1878’de padişah II. Abdülhamit’in Mebusan Meclisini kapatmasıyla sona ermiştir. Mithat Paşa’yı da sürgüne gönderen II. Abdülhamit, bundan sonra geçen dönem boyunca da kararları tek başına almış ve uygulamıştır. 228 Bütün saltanat süresi boyunca dış politikada denge siyaseti izleyen II. Abdülhamit’in iç politikadaki en büyük hedefi de ülkenin sınırlarını koruyarak ekonomik ve siyasi açıdan güçlenmesini sağlamaktı. Ancak II. Abdülhamit’e göre parlementer bir sistemle devletin güçlü kalması olanaksızdı. Siyasi bir muhalefet devletin birliğini bozabilirdi. Bu nedenle kurduğu istihbarat örgütünün de yardımıyla devlet içerisinde kendi yönetimine tehdit oluşturabilecek siyasi ve askeri hareketlerin ortaya çıkmasını sürekli engellemeye çalıştı. Bu nedenle kimi tarihçiler tarafından II. Abdülhamit’in 33 yıllık saltanat dönemi “İstibdat Dönemi” olarak adlandırılmıştır. II. Abdülhamit döneminde Osmanlı ordusunda yapılan yenilikler çoğunlukla Alman silah teknolojisinin alınması şeklinde cereyan etmiştir. Padişah II. Abdülhamit, ordunun güçlenmesi için yeni top, tüfek ve savaş gemileri alınması gerektiğine inanıyor, fakat subay yetiştirme meselesini pek önemsemiyordu. Hatta politik fikirleri olduğu gerekçesiyle Harp Okulundan mezun olan genç subayları terfi ettirmiyordu. Sürekli, ordunun kendisine karşı bir komplo düzenleyeceği endişesini taşıyan II. Abdülhamit, bu nedenle kendisine sadık olan Alaylı subayları yüksek makamlara getirmiştir. Bu terfiler ordudaki Harbiyeli subayları rahatsız etmiş ve padişaha karşı oluşan muhalefetin güçlenmesini sağlamıştır. 1880 yılında Padişah II. Abdülhamit’in orduyu güçlendirmek için Alman hükümetine müracaat etmesi, Osmanlı ordusu için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. 1882 yılında İstanbul’a gelen Kaehler başkanlığındaki Alman askeri heyeti, genellikle orduyu modernize etmek için danışmanlık görevlerinde çalışmıştır. Bir süre sonra Kaehler tarafından ayrıntılı bir ıslahat programı hazırlanarak padişaha sunulmuştur. Hazırlanan program teşkil edilen bir komisyon tarafından incelenmiş fakat uygulamaya geçilmemiştir. Aynı dönemde padişahın isteğiyle Almanya’ya eğitim görmek için subaylar gönderilmeye başlanmıştır. Ancak gönderilen subaylar, İstanbul’a döndükten sonra padişah tarafından şüpheyle karşılanmıştır. Padişah II. Abdülhamit, Alman subaylarının yenilik tekliflerine de güvenmemesine rağmen, dış dünyaya karşı bir dostluk gösterisi yapmak için bu politikayı sürdürmeye devam etmiştir. Osmanlı hizmetinde görevine devam eden heyetin başkanı Kaehler’in 1885’te ölmesi üzerine bu heyetin başkanlığına Von der Goltz getirilmiştir. Genelkurmay İkinci Başkanlığı görevini de yürüten Goltz, Osmanlı Devleti hizmetinde bulunduğu süre 229 Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|