T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
258 

Texnologiya huquqiy va davlat tizimlaridan koʻra tezroq rivojlanadi. 

Arzon va ixcham sensorlar yanada koʻproq tarqaladi. 

Turli falokatlarning oldini olishda haqiqiy vaqt axborotlari koʻlami yanada 
oshadi. 

Metama’lumot va boshqa turdagi ma’lumot olish yoʻllari yanada 
rivojlanadi. 

Ochiq kodli va bepul geoaxborot dasturlari tahliliy va qayta ishlash uchun 
yanada rivojlanishda davom etadi. 

Yerni oʻrganish tizimlari yanada koʻpayib, sun’iy yoʻldoshlar tasvirlari 
barcha joy va vaqt uchun koʻproq mavjud boʻladi. 

Geofazoviy ma’lumotlar infratuzilmasi yanada rivojlanadi va keng omma 
uchun soddalashgan holda yetkaziladi. 

GNSS ma’lumotlari aniqligi hatto qoʻl telefonlari va planshetlarda ham 
ortib boradi va kishilar onlayn ma’lumotlarga yanada koʻproq ega 
boʻlishadi. 

Yaqin 10 yil ichida barcha telefonlar 360 gradus aylanish ostida uch 
oʻlchamli filmlarni olish imkoniyatiga ega boʻladi va tiniqligi ortadi. Bunda 
foydalanuvchilar uni turli sohalarda qoʻllashlari mumkin boʻladi. 

Bepul va ochiq ma’lumotlar barcha uchun beriladi va rivojlanishda davom 
etadi. 

Ma’lumotlarni himoyalash va sir saqlash juda muhim boʻladi. 

Ma’lumotlarning birdan koʻpayishi uning egasi kimligi, huquqi va boshqa 
huquqlarini aniqlashni qiyinlashtiradi. 

Qonunlar raqamli imzolarni qonuniylashtiradi. 

Davlat geofazoviy ma’lumotlarni himoya qilish, monitoring qilish boʻyicha 
tashabbusni qoʻlga oladi. 

Milliy geofazoviy ma’lumotlar markazlarini tashkil etish zaruriyati paydo 
boʻladi. 

---

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
259 

Geoaxborot boʻyicha ta’lim va oʻqitish davlatlarning ehtiyoji va sharoitiga 
qarab ishlab chiqiladi. 

Milliy kartografiya tashkilotlari oʻz xodimlarini turli sohalarga 
moslashtirib, malakasini oshira boshlaydi. 

Milliy kartografiya markazlarining eng aniq va ishonarli ma’lumotlar bilan 
ta’minlovchi tashkilot sifatidagi oʻrni yanada oshib boradi. 

Milliy kartografiya markazlarining ishlari boshqa xususiy tashkilotlarga 
boʻlib beriladi va bunda ular faqatgina ishonchliligi va toʻgʻriligini 
tekshirib turuvchi tashkilot sifatida qoladi. 

Davlat tashkilotlari geoaxborot boʻyicha oʻz talablaridan kelib chiqib, 
qonunlar va me’yorlar ishlab chiqadi va tartibga solib turadi. 

Global geofazoviy ma’lumotlarni yetkazib beruvchi yirik kompaniyalar 
soni 10 tadan oshmaydi. 

Ixtiyoriy kiritiladigan geoma’lumotlar soni koʻpayib boradi va bunda 
geoportalning ahamiyati katta boʻladi. 

Barcha uchun ochiq boʻlgan shaharlar kartalari yanada rivojlanadi va 
tekinligicha qoladi.