Proterozoy
Bu erada quruqlik maydoni kengayib, dastlabki “materik” (orollar) iqlimlari
tarkib topgan. Shamollar kuchaygan, atmosfera aylanma harakati va
siklonlar vujudga kelgan. Natijada muzliklar paydo bo‘la boshlagan.
Paleozoy
Bu eraning kembriy davrida iqlim zonalari vujudga kelgan. Silur va Ordovik
davrlarida esa dastlabki bosim markazlari paydo bo‘lgan hamda iqlim
quruqlasha borgan. Devon davrida iqlimning quruqligi yanada ortgan,
toshko‘mir davrida yil fasllari vujudga kelgan. Permda iqlimning kontinentalligi
birmuncha kuchaygan, troposfera frontlari tashkil topgan, atmosfera
sirkulyatsiyasi kuchayib, deyarli hozirgiga o‘xshash holatga kelgan.
Mezozoy
Bu erada iqlim zonalari va mahalliy tafovutlar tobora orta borgan. Sovuq
qutbiy iqlimlar hosil bo‘lgan. Mezozoyda sutemizuvchilar paydo bo‘lgan.
Kaynozoy
u erada ham iqlim birmuncha o‘zgargan: issiq iqlim juda sovib ketgan.
Natijada Yer shari iqlimi sovib, muzliklar orta borgan. Materiklarning o‘rtacha
geografik kenglikdagi qismlarida qoplama muzliklar paydo bo‘lgan.
Mezozoy erasidan kaynozoy erasigacha bo‘lgan iqlim o‘zgarishlari turli xil sutemi-
zuvchilar turlarining yashash joyiga qanday ta’sir ko‘rsatgan bo‘lishi mumkin?
Iqlimlarning o‘zgarish sabablari to‘liq
o‘rganilmagan. Iqlim o‘zgarishiga Quy
-
oshning faolligi va quyosh tizimining
harakati, Yerdagi omillar sabab bo‘ladi.
Ba’zi olimlar iqlimning geologik davr
-
lar davomidagi hududiy o‘zgarishlarini
materiklarning gorizontal harakati bi
-
lan bog‘laydilar. Masalan, bu gipoteza
-
ga ko‘ra, paleozoyda Antarktida bilan
Avstraliya Janubiy Osiyoga tutashgan
va, tabiiyki, uning iqlimi hozirgidan
boshqacha bo‘lgan.
1. Joyning relyefi iqlim tarkib topishiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
2. Hozirgi iqlim kelajakda yana kuchli o‘zgarishga uchrashi mumkinmi?
Dostları ilə paylaş: |
