Tabiiy fanlar 6 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik Yangi nashr

Ovqat bilan qabul qilingan moddalarning hazm siste-
masi organlarida parchalanib qonga so‘rilishi hazm qilish deyiladi. 
Ovqat hazm qilish sistemasiga ovqat hazm qilish yo‘llari va ovqat 
hazm qilish bezlari kiradi. Ovqat hazm qilish yo‘li og‘iz bo‘shlig‘i, halqum, 
qizilo‘ngach, oshqozon, ingichka ichak, yo‘g‘on ichakdan iborat. Ovqat 
hazm qilish bezlariga so‘lak bezlari, oshqozon bezlari, ichak bezlari, os
-
hqozon osti bezi, jigar kiradi. 
▸
Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida qanday moddalar mavjud? 
▸
Tirik organizmlar nima uchun oziqlanadilar? 
▸
O‘simlik va hayvonlarning oziqlanish jarayonlarini taqqoslang. 
Ovqat hazm qilish og‘izdan 
boshlanadi. Og‘izda til, 
tishlar, so‘lak bezlari 
joylashgan. Tishlar 
oziqni maydalaydi. 
Til esa ovqatni 
aralashtiradi va 
halqum tomonga 
itaradi.
Oziqning hazm 
bo‘lmagan qismi 
yo‘g‘on ichakka 
o‘tib, tashqi muhitga 
chiqarib yuboriladi.
Ovqat og‘iz 
bo‘shlig‘idan 
halqum-
ga, undan 
qizilo‘ngachga 
o‘tadi va oshqo
-
zonga tushadi.
So‘lak bezlari og‘iz bo‘shlig‘iga 
so‘lak ajratadi. So‘lak ovqatni 
namlaydi, bu esa ovqatning oson 
yutilishini ta’minlaydi. Undan 
tashqari, so‘lak tarkibida bak
-
teriyalarni zararsizlantiruvchi 
moddalar bor.
Oshqozon devoridagi juda 
ko‘p mayda bezchalar hazm 
shirasi ishlab chiqaradi. 
Osh qozonda ovqat bir 
necha soat davomida hazm 
shirasi ishtirokida parchala-
nadi, ya’ni hazm bo‘ladi. 
Ovqat zarrachalari oshqo-
zondan ingichka ichakka 
o‘tadi. Ingichka ichak hazm 
sistemasining eng uzun qis-
midir. Bu yerda oziq moddalar 
to‘liq parchalanib, qonga so‘riladi. 
Bu jarayon hazm bo‘lish deb ataladi.
A M A L I Y M A S H G ‘ U L O T