236
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
HAYATI
Gazanfer Mehemmed oğlu PaĢayev 1937 yılı 27 Ağustos‟da
Azerbaycan Sovyet SosialistCumhuriyetine bağlı Tovuz ilinin Düzgırıklı
köyündedoğar (PaĢayev Gazanfar, 2013:11).O yıllarda sadece Azerbaycan
değil, Sovyetler Birliği zor günlerini yaĢıyordu. Ülkeyi bir korku sarmıĢtı.ġöyle
ki, aydınlar, iĢ adamları, düĢünürler kurĢuna dizilir, ceza evlerine gönderilir.
KardeĢ kardeĢle konuĢmaya korkar. Öğrenciler toplantılarda babalarını,
annelerini kötüler, onları reddeder. Babasını polise, KGB‟ye satan çocuklar
kahraman olarak tanıtılır. Okul dersilklerinde böyle çocuklar övülür.
Böyle zor günler bitmemiĢ Sovyetler Birliği Nazi Almanyası ile birlikte
Ġkinci Dünya SavaĢını baĢlatır. Böylece Sovyetler Birliği‟nde 20 milyon kiĢi
hayatını kaybeder. Köylerde, kasabalarda milyonlarla çocuk açlıktan ölür ve ya
psikolojık travma alır. Okullar öğretmensiz kalır.SavaĢ Sovyetler Birliği ve
onun müttefiklerinin zaferile sonuçlansa da ülkenin ekonomik durumu
düzelmez. Köylülerin toprakları ve hayvanları ellerinden alınarak kommunalar
(kolhozlar) yaratıldığı için erzak kıtlığı oluĢur. Milyonlarca insan açlıktan ölür.
Açlıktan ölmemek için yüz binlerce kiĢi Azerbaycan‟a, Türküstan‟a göç etmek
zorunda kalır. Böyle zor günlerde küçük Gazenfer PaĢayev Düzgırıklı
köyokuluna gider.1946–1956 yıllarında köylerindeki orta okulu bitirerek
Bakü‟ye gelir ve 1957 yılında yüksek puanla Azerbaycan Pedagoji
DillerEntitüsü‟nün Ġngiliz–Azerbaycan dilleri fakültesine kabuledilir. O
yıllarda Sovyetler Birliği‟ne dıĢ ülkelerden kitaplar, dergiler, gazeteler
getirilmesi, ünversitelere hocalar davet edilmesi, öğrencilerin yabancı ülkelere
tecrübeye gönderilmesi yasaktı. Bu yasaklar yabancı dil öğrenmek isteyen
öyrencileri daha çok zor duruma sokar. Gazenfer PaĢayev ise zorlukları
baĢarıyla aĢarak 1962 senesinde Azerbaycan Pedagoji Diller Entitüsünü bitirir
(PaĢayev Gazanfar, 2013:11).
Gazanfer PaĢayev çalıĢma hayatına 1962 yılında Ali Bayramlı ilinin
Vladimirovka köyündeĠngilizce–Azerbaycanca öğretmeni olarak baĢlar. 1962-
66 yıllarında Irak‟ta ingilizce-rusca çevirmen olarak çalıĢır. Daha sonra onu
Pedagoji Diller Enstitüsü‟ndeçalıĢmaya devet ederler. O, önce Gramer, sonra
Çeviri departmanlarında öğretmen olarak çalıĢır. 1969–1970‟li yıllardaEğitim
Bakanlığına iliĢkin Yabancı ülkelerde çalıĢmak için yollanacak olan uzmanlara
yabancı dil dersi veren kurslara rehberlik eder. 1969 senesindeIrak‟ta yaĢayan,
Türkmanlar‟ın Ģivesinedair tez savunarak Doktorluk derecesi alır. 1970–
1990‟lı yıllarda M.F.Ahundovadına Pedagoji EnstitütüdeYabancı diller
departmanında, 1990-95‟li yıllardaBakı Devlet Universitesinde, 2001–2005‟li
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 237
yıllarda Nizami adına AzerbaycanEdebiyyatı Müzesinde, 2003 senesinden
itibaren Nizami adına EdebiyyatEnstitüsünde çalıĢır.
1993 yılı, ġubat ayında «Irak–Türkman folklorlarının janrlar
sistemi»konulu tezini savunan G.PaĢayevgenç neslin, pedagoji veilmi
kadroların yetiĢmesinde çokĢey yapar. ġöyle ki, PaĢayev‟in rehberliyi ile üç
kiĢitez savunarak Doktorlukderecesi alır.
MeĢhur edebiyyatcı, folklorcu, lingustik, yazar ve çevirmen G.PaĢayev
ABD (Azerbaijan Ġnternational, 11 Ocak 2003), Irak (Altı sene Decle-Ferat
sahillerinde, Bağdat, 1996, 128 s.), Suudi Arebistan («Azerbaycan–Suudi
Erebistanı arasında edebi-medeni iliĢkiler»Kasım, 2007), Hindistan
(«Azerbaycan–Hindistan edebi-medeni iliĢkileri» Kasım-Aralık, 2012), Suriye
(«Nesiminin heyat ve yaratıcı lığına yeni bakıĢ», Kasım, 2008), Türkiye (Irak-
Türkman folkloru, Ġstanbul, 1998, 320 s.), vebaĢka ülkelerdebildiriler sunar ve
mekaleler yayımlatır. O,ABD (1983) ve Ġngiltere‟de (1988) uzun süreli kursları
bitirerek diploma alır.
Prof. G.PaĢayev poliglot alimlerdendir. Ana dili ile beraber,Rusça,
Türkçe, Ġngilizce veArapça bilir.
YARATICILIĞI
Gazanfer PaĢayev‟in ilk kitabı1968 yılında Bakü‟de Resul Rza ile
beraber yayımladığı «Kerkük bayatıları» kitabıdır.
Bu güne kadar G.PaĢayev 28 kitap yazmıĢ ki, onun da iyirmi biri
IrakTürkmanları hakkındadır. Bu kitaplar defalarca Azerbaycan‟da ve Irakta,
Türkiye‟de Ġran‟da yayımlanmıĢtır. Azerbaycan okuyucuları Irak, özellikle
deIrakTürkman medeniyetine, sosyal vepolitik hayatına çok önem verirler. Bu
merakGazanfer PaĢayev‟in araĢtırmaları vetekrar-tekrar yayımlanan kitapları
sayesindeoluĢur.
Gazanfer PaĢayev‟in kitaplarından baĢka,çeĢitli dillerde çok sayıda
makaleleri ve kitapları Türkçe, Arapça, Rusça, Ġngilizceyayımlanır.
Gazanfer PaĢayev‟in IrakTürkmanları‟nın folkloru, dili, medeniyeti
hakkındaki araĢtırmalarına – kitaplarına aĢağıdakıları göstere biliriz:
«Kerkük bayatıları» (Resul Rza ile birge. 1968), «Arzu Gamber»
destanı (1971), «Kerkük mahnıları» (1973), «Kerkük atalar sözü» (1978),
«Irak-Kerkük bayatıları» (1984), «Kerkük tapmacaları» (1984), «Altı il Decle-
Ferat sahillerinde» (1985), «Kerkük folkloru antologiyası (1987, 1990), «Irak-
238
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
Türkman folkloru» (1992), «Irak-Türkman folkloru» (Bağdad, 1995), «Altı il
Decle-Ferat sahillerinde» (Arapça, Bağdad, 1996), «Irak-Türkman folkloru»
(Ġstanbul, 1998), «Azerbaycan folkloru antologiyası» IrakTürkman
cildi,E.Benderoğu ile beraber (1999, 2009), «Kerkük folklorunun janrları»
(2003), «Kerkük folklorunun janrlar sistemi». Rusca (2003), «Kerkük
dialektinin fonetikası» (2003), «IrakTürkman lehcesi»(2004) ve s. Daha sonra
müellifin «Nesimi hakkında araĢtırmalar», «Borcumuzdur bu ehtiram»,
«EdebiyyatĢinaslık elmimizin patriarhı», «Dilimiz-varlığımız» gibi kitapları da
yayımlanmıĢtır.
GAZANFER PAġAYEV YARATICILIĞINDA IRAK
TÜRKMANLARI
Gazanfer PaĢayev 20. yyın 60-70 li yıllarındaIrak‟ta bir rus firmasında
çevirmen olarak çalıĢtığı zaman Irak-Türkmanları‟nın folklor materyallerini
toplamıĢ, Irak Türkleri‟nin Ģair, edebiyatcı ve araĢtırmacıları ile tanıĢmıĢ, yazılı
vesözlükaynaklara nüfuz etmiĢtir. Ġlmi veedebi önemi olan materyallar
toplamıĢ, daha sonra bu materyalleri geniĢ araĢtırmaya tabi tutmuĢtur.
Gazanfer PaĢayev‟in Baküdeki 1967.yıl 10 Haziran‟da “Edebiyyat ve
incesenet” gezetesinde “Bağdad seferi” adlı bir makale yayınlatır. Makale
Azerbaycan‟da büyük ilgi görür. Bundan sonra o, 1967 yılındaElm ve hayat
dergisinin 4. sayında “Irak azerileri”;1967yılı 18 Kasım‟da“Edebiyyat ve
incesenet” gezetesinde“Uzag ve doğma eller”;1968 yılı 27 Aralık‟ta“Bakı”
gazetesinde“Az getdim, üz getdim”, 1978yılı 8 Nisan‟da“Edebiyyat ve
incesenet” gezetesinde “Decle–Ferat sahillerinde” ve b. makalelerini yazar.
Makaleler okurların dikkatini çekdiğinden 1985 yılında “Altı il Decle
ve Ferat sahillerinde”yol kayıtları kitabı yayımlanır. Bu kitap daha çok
hatıra,memorial yansımasından ibaret olsa da, eser bedii publisistiğin en güzel
örneyidir. Eser ilk kez 1985 yılında yayımlanmıĢ, yaranmıĢ böyük ilgi talep
esasında 1987 yılında büyük tirajla yeniden yayımlanmıĢtır. Bu eser Irak‟ı
Azerbaycan‟a yeniden geniĢ tanıtır.
1992 senesinde “Irak-Türkman folkloru” kitabı ilmi eser Ģeklinde
yazılır. Bu kitabın editörve yorumcuları Azad Nebiyev, dr.Ebdülletif
Benderoğlu, PaĢa Efendiyev, ikinci eserin editör ve yorumcuları Ayaz Vefalı,
ErĢad Hürmüzlü, Vagif Yusifli olur.
«Irak-türkman folkloru» eserini okumanın yanı sıra, beĢer
sivilizasiyasının merkezi olmuĢ bu ülke ile bağlı bir çok bilgi sahibi ola biliriz.
Dostları ilə paylaş: |