Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   295 

133. gazel 1. beyitte Ģair yine vatan hasretini dile getirmektedir: 

Reg-i cismimde gelüp cûĢa muhabbet kanı 

Vatana dil yine pervâz idicek günlerdir 

“Bu  günler,  muhabbet  kanının  damarlarda  coĢarak  gönlün,  vatana  uçacağı 

günlerdir.”  

200.  gazel  6.  beyitte,  vatan  toprağını  unutamadığı  için  yaĢanılan 

sıkıntılar Ģöyle dile getirilir: 

Hâk-i vatanı bu dil-i dîvâne unutmaz 

Yâ Rab n‟ola bu fikri ferâmûĢ idebilsem 

“Vatan  toprağını  bu  çılgın  gönül  unutamaz.  Yâ  Rab,  Ģu  düĢünceden  bir 

sıyrılabilsem ne olurdu.” 

202.  gazel  1.  beyitte  Garibî,  gölünün  vatan  hasretiyle  yanıp 

tutuĢmasının önüne geçemediğini Ģöyle anlatır: 

Yâd-ı vatan eyler dil dîvâne midir bilmem 

Keyfiyyet-i gurbetden bî-gâne midir bilmem 

“Gönül,  gurbetin  gereklerini  bilmezmiĢ  gibi  vatanı  hatırından  çıkaramıyor, 

bilmem ki deli midir?” Halbuki gurbette bulunmak vatandan ayrılığa katlanmayı 

gerektirir. 

255. gazel 8. beyitte Ģair, vatan hasretinin ruhunda bıraktığı izleri Ģöyle 

anlatmaktadır: 

Fikr-i gül-geĢt-i vatan kıldı Garîbî beni hâk 

Cismimi tekye-zen-i seng-i mezâr itdi yine 

“Vatanın  gül  bahçelerini  seyretme  fikri  beni  toprak  kıldı.  Cismimi  de  mezar 

taĢının dayanağı yaptı.” 

269.  gazel  4.  beyit  Ģair,  vatan  sevgisi  dıĢındaki  her  arzuyu  aklından 

çıkardığını anlatmaktadır: 

FerâmûĢ eyledim her ârzû-yı zevk-i dünyâyı 

Dil-i pür-sûziĢimde hasret-i hâk-i vatan kaldı 

“Dünya  zevklerine  âit  ne  varsa  unuttum;  sadece  Ģu  yanık  yüreğimde  vatan 

toprağının hasreti kaldı.” 

---

296

 

  /  Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu 

Muhammes‟te  geçen  bir  mısrada  ise  Garibî  “Temennâ-yı  vatandan 

gayrı  nâz  u  niyâzum  yok”  diyerek,  vatan  düĢüncesinden,  hasretinden  gayrı 

bütün arzularını bıraktığını söylemektedir. 

SONUÇ 

Garibî  Yusuf,  Erbilli  bir  Türkmen  Ģairidir.  Divan‟ından  hareketle 

Ģairin  edebî  yönü,  Ģiirinin  muhtevası  ve  vatan  kavramına  bakıĢı  ortaya 

konulmaya çalıĢılmıĢtır. ġairin derin din bilgisinin eserine nasıl yansıdığı tespit 

edilmiĢtir.  Garibî  Yusuf,  bir  Türk  Ģairi  olarak  Türkçeyi  bütün  incelikleriyle, 

klasik edebiyatımızın sanat anlayıĢını yansıtacak tarzda kullanmayı baĢarmıĢtır. 

Garibî, vatan kavramını da Ģiirlerinde, hem gurbeti yaĢayan birinin duyduğu 

hasretle  hem  de  varlığının  kaynağını  teĢkil  eden  ulvî  bir  millî  anlayıĢla 

iĢlemiĢtir.   

 

Kaynakça 

Bursalı  Mehmet  Tahir  Efendi,  Osmanlı  Müellifleri,  I-II,  (haz.  A.F.  Yavuz,  Ġ. 

Özen), Ġstanbul 1972. 

Garîbî Yusuf Efendi el- Erbîlî Divanı, Rıza Efendi Basımhanesi, Ġstanbul 1284.  

TERZĠBAġI,  Atâ,  Erbil  ġairleri,  (haz.  Doç.  Dr.  Ali  Ġhsan  Öbek,  Duygu 

Dalbudak), Ankara 2007. 

TOK, Vedat Ali, Garibî‟nin Hayatı, Edebî KiĢiliği ve Divan‟ın Transkripsiyonlu 

Metni, 

(YayımlanmamıĢ  Yüksek  Lisans  Tezi), 

Erciyes  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler 

Enstitüsü, Kayseri 1995. 

 

TOSUN, Erhan, Erbilli Âmâ Yusuf Garibi Efendi Divanı (Ġnceleme - Tenkitli Metin), 

(YayımlanmamıĢ  Yüksek  Lisans  Tezi),  Sakarya  Üniversitesi  Türk  Dili  ve  Edebiyatı 

Anabilimdalı, Sakarya 2007. 

UÇMAN, Abdullah, Tanzimat Edebiyatı, Nâmık Kemal, Ankara 2006. 

---

Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu

  /   297 

 

 

 

 

 

 

GEÇMĠġTEN GÜNÜMÜZE BAYAT BOYU 

(IRAK-ĠRAN-SURĠYE) 

Çağrı BAKIR 

 

ÖZET 

Türk  Tarihinin  en  önemli  unsurlarından  olan  Oğuzlar  (Türkmenler) 

anayurtları  Orta  Asya'dan  özellikle  onuncu  yüzyılda  baĢlayan  göç  hareketleriyle 

büyük kitleler halinde Orta Doğu coğrafyasına gelerek bölge tarihinde önemli bir güç 

olmuĢlardır.  On  asra  yakın  bir  zaman  bu  önemli  bölgeyi  yöneten  bu  zümrenin  en 

önemli  boylarından  birisi  Bayatlardır.  Irak,  Ġran,  Suriye,  Anadolu  coğrafyasının 

hemen hemen bütün kısımlarında etki göstermiĢ ve iz bırakmıĢlardır. Bu çalıĢmada 

Bayatların Orta Doğu coğrafyasındaki tarihlerine kısaca değinilecektir. 

Anahtar Kelimeler:

 Oğuz, Türkmen, Bayat, Türk Boyları, Orta Doğu 

 

BAYAT TRIBE FROM PAST TO PRESENT 

(IRAQ, PERSIA, SYRIA) 

ABSTRACT 

Oghuzs, one of the most  significant members of Turkish history came to 

the  Middle  East  from  their  homeland,  Central  Asia  with  migration  movements 

which began especially in the tenth century and became a key power in the history 

of the region. Bayat tribe was one of the most important tribes which governed that 

region during approximately ten centuries. They had influence on nearly all parts of 

Iraq,  Persia,  Syria,  and  Anatolia.  In  this  study  the  history  of  Bayats  in the  Middle 

East will be touched briefly.  

Key Words:

 Oghuz, Turkmen, Bayat, Turkish Tribes, Middle East 

 

 

---