Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- GARĠBÎ YUSUF‟UN ġĠĠRLERĠ VE ġAĠRLĠĞĠ Bünyamin AYÇĠÇEĞĠ ÖZET
- Anahtar Kelimeler
- Key Words : Garibî Yusuf, Divan, Turkman poetry, homeland, Erbil ġAĠRĠN HAYATI
286
SAATÇĠ Suphi, Tarihten Günümüze Irak Türkmenleri, Ötüken NeĢriyat, Ġstanbul, 2007.
San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea, 12
June, 1994,
http://www.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Treaty.xsp?documentId=5B310CC97F166B E3C12563F6005E3E09&action=openDocument SEYMEN ÇAKAR AyĢen, “Ġnsanlığa KarĢı Suçlar”, Türkiye Barolar Birliği
SHETTY Salil, “Ġnsan Hakları Sınır Tanımaz”, Uluslararası Af Örgütü Raporu 2013-Dünyada Ġnsan Haklarının Durumu, www.amnesty.org.tr/.../Uluslararası%20Af%20Örgütü%20Yıllık%20Rapor. STAUB Ervin, The Roots of Evil-The Origins of Genocide and Other Group Violence, Cambridge University Press, Cambridge, 1989. ġĠMġĠR Bilal N., Türk-Irak ĠliĢkilerinde Türkmenler, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2004. Tadic Davası, Dava No:IT-95-17/1-T, Savcı: Anto Frundzija, Yargıçlar: Mumba (BaĢkan), Cassese
ve May,
(Çeviren: Defne
Orhun), http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/Books/khuku/ictihat_hukuku/ictihat_huku ku_savci_-_anto_frundzija.pdf TEZCAN DurmuĢ, “Saldırgan SavaĢ ve Devletlerarası Ceza Hukuku”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:49, Sayı:1, 1994,
dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/462/5290.pdf . The Public Commission to Examine the Maritime Incident of 31 May 2010- The Turkel Commission Report Part I, 19 Ocak 2010, www.turkel- committee.gov.il/files/wordocs/8808report-eng.pdf (E.T. 28.12.2013). YAMANER Melike Batur vd., 12 Ağustos 1942 Tarihli Cenevre SözleĢmeleri ve Ek
www.icrc.org/eng/.../sozlesmeleri-protokolleri-conventions-protocols.pdf . Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 287
GARĠBÎ YUSUF‟UN ġĠĠRLERĠ VE ġAĠRLĠĞĠ Bünyamin AYÇĠÇEĞĠ
ÖZET Türkmen coğrafyasında yaĢamıĢ Türk Ģairlerin gün yüzüne çıkarılması, eserleri üzerinde akademik çalıĢmaların yapılması Türk edebiyatının daha iyi anlaĢılması bakımından önem arz etmektedir. ÇalıĢmanın asıl konusunu teĢkil eden Garibî Yusuf da Türkmen Ģairleri içinde önemli bir yere sahiptir. 18. yy.ın sonu 19. yy.ın baĢında Erbil‟de yaĢamıĢ Garibî, âmâ olması sebebiyle Âmâ Yusuf Garibî olarak tanınmaktadır. Arapça ve Farsçaya hakim, dînî ilimlere vâkıf biridir. Hayatı hakkında fazla bir bilgi olmayan Ģairin Ģiirlerinde derin bir duygusallık göze çarpmaktadır. Özellikle “Vatan” kavramını Divan Ģiiri geleneği içinde, kendine has bir tarzda kullanması dikkati çeken bir husustur. Bu çerçevede hazırlanan çalıĢmada, Garibî Yusuf‟un hayatı ve Divan‟ı hakkında bilgi verilmiĢtir. ġiirlerinde öne çıkan belli baĢlı hususlar vurgulanmıĢtır. Ayrıca Ģairin vatan kavramını nasıl iĢlediği de değerlendirilmeye çalıĢılmıĢtır.
Academic research is very important in enhancing our understanding of Turkman poetry and poets. As a result of these studies, our comprehension of Turkish literature will be clarified. Garibî Yusuf is a remarkable Turkman poet who lived in Erbil at the end of 18th and beginning of the 19th centuries. He was known as Âmâ Yusuf Garibî (Âmâ is a blind individual). He was fluent in Arabic and
Yrd. Doç. Dr., Ġstanbul Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi, fuzulibaki@gmail.com 288
Persian, and was recognized as a specialist in religious sciences. Unfortunately, we do not know much about his life. His poetry evokes strong emotions. Especially, he used “the concept of homeland” in the tradition of Divan poetry. The present article reviews what is known of Garibî Yusuf‟s life and his extraordinary poetry. Key Words : Garibî Yusuf, Divan, Turkman poetry, homeland, Erbil
Garibî'nin hayatı hakkında bilgi veren kaynaklar sınırlıdır. Asıl adı Yusuf, mahlası Garibî olan Ģair h.1169/m.1756 senesinde Erbil‟de doğmuĢtur. Erbilli diye anılan Ģair, gözleri kör olduğu için Garibî-i Âmâ ya da Garibî Yusuf olarak kaynaklarda anılmaktadır. ġair, Erbil‟de klasik medrese eğitimi almıĢ; ardından da Ahmediye Medresesi‟nde Arap dili ve belağatiyle ilgili dersler vermiĢtir. ġairin Arapça ve Farsçaya olan hakimiyeti, dînî terimlere olan vukufiyeti Ģiirlerinde kullandığı dilden, mazmunlardan anlaĢılmaktadır. Bursalı Mehmet Tahir onun hakkında Ģu bilgileri verir: “ÂĢık Ģâirlerden bir zat olup Erbil'dendir. Takriben h.1210 yılında
1
verdiği yaklaĢık ölüm tarihi hatalıdır. Çünkü Ģair, diğer kaynaklarda verilen bilgilere göre h.1231/m.1816 senesinde Ahmediye Medresesi‟nde Arap dili ve belağatiyle dersler vermekteydi. ġâir, hayatını fakirlik içinde Erbil'de devam ettirmiĢ 63 yaĢında 1232 /1818 senesinde Erbil'de vefat etmiĢtir. Fakir bir hayat süren Garibî usta bir Ģair olarak tanınmaktadır. Divan‟ı, Bağdat Valisi MüĢir ReĢid PaĢa‟nın oğlu RüĢdi Bey tarafından basılmıĢtır. Mezarı Erbil‟de Çırağ mezarlığındadır. Son Asır Türk ġairleri‟nde ve Tuhfe-i Nailî‟de de, Ģairin hayatıyla ilgili Osmanlı Müellifleri‟nde verilen bilgiler tekrar edilmekte, ek olarak basılmıĢ divanı zikredilmektedir. ġâirin hayatı ve edebi kiĢiliği hakkında en kapsamlı bilgi, Atâ TerzibaĢı'nın “Erbil ġâirleri” adlı eserinde rastlanmaktadır. Aynı zamanda Atâ TerzibaĢı, "KardaĢlık" dergisinin Ağustos 1964 tarihli nüshasında Garibî'nin hayatına dair bir yazı yayımlamıĢtır. 2
1 Bursalı Mehmet Tahir Efendi, Osmanlı Müellifleri, C 2, (haz. A.F. Yavuz, Ġ. Özen), Meral Yayınevi, Ġstanbul 1972, s. 137. 2 Atâ TerzibaĢı, Erbil ġairleri, (haz. Doç. Dr. Ali Ġhsan Öbek, Duygu Dalbudak), Kerkük Vakfı Yayınları, Ankara 2007, s.28-29. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|