Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 191
Suriye'de yaĢayan Türkler'in nüfusu hakkında verilen rakamlardan 100.000
tahmini bu gün artık eskimiĢtir. Yakın zamanlarda verilen tahminler ise 500.000 -
1.000.000 daha azdır ,gerçek rakamlar 1.8 - 2 milyon arasında tahmin edilir, Onlarada
AraplaĢmıĢ Türkleri eklenirse onların sayısına ikiye katlaĢır
Suriye'de Toplam 523 Türk köyü vardır (büyük Ģehirler harlarından
baĢka). Suriye hükümeti, son yıllarda Türkçe yer adlarını Arapça'ya
çevirmiĢtir. Ġsabeğli "Ġseviye", Kabamazı "Belutiye", Tırınca "Ümitüyur",
Karınca "Behlüliye" olmuĢtur” (http://www.turkmens.com/Suria.html.,
http://www.gulceedebiyat.net/ konu-suriye-turkmenleri-17932.html).
Suriye‟deki Türkmanlar‟ın sayı hakkındaki kaynaklardaki farklılıklar
ülke istatistiğinden gelmekte. Suriye‟de bilinçli Ģekilde nüfuz sayımı milletlere
göre değil, dini inanca göre yapılmakta.
Suriye‟deki son iç savaĢlar Ümit Özdağ‟ın söylediklerini doğurladı. Ġç
savaĢtan en fazla zarar görecek olanlar Türkmanlar idise onların da en zor
durumda olanı Golan (Colan) Türkmanları. Neden ki, Halep ve çevresinde,
hem de Bayır-Bucak bölgesinde yaĢayan Türkmanlar sınıra yakın olduğundan
bir kısmı Türkiye‟ye sığınabilir. Golan (Colan) Türkmanları‟nın ise
gidebileceği yer yok.
Türk, Türkmen, yoksa Türkman?
Gazetelerde, dergilerde, kitaplarda, sosyal medyada, radyo ve
televizyonda Suriye‟de, Ġrak‟ta, Ġran‟da, Türkmenistan‟da yaĢayan Türk dilinde
konuĢan halklar için bazen Türk, bazen Türkmen, bazen de Türkman terimi
kullanılır. Konu ile ilgisi olmayan yabancı birisi bunları okuduğunda farklı
halklardan sözedilmekte olduğunu zanneder. Doç.Dr. Afseleddin Asgerov‟un
yakın günlerde yayınlanmıĢ “Ümumtürk folkloru tarihinde Oğuzname
yaratıcılğı” kitabında Türk, Türkmen, Türkman terminlerine açıklık
getirilmiĢtir. Afseleddin Asgerov yazar: “Türkman etnonimi tarih sahnasine
ilk defa 8-ci yüzyılda çıkmıĢ. O yüzyıllarda birden-bire Çin kaynakları
“Türkman (Te-kü-monq) ülkesi”nden bahs etmiĢ. Türkmanlar Oğuzların
Ġslamı kabul etmesinden en az 200 sene önce bir etnos olarak mevcuttu ve bu
etnos türksoylu etnik gruplardan olan bir sıra oba ve oymakları içinde
barındırmıĢtı. Ancak 10. yüzyıldan baĢlayarak Oğuzların Ġslamı kabul edib
Türkmanlara katılması bu etnosun kaderini değiĢtirdi.
Etnosdan, etnosun ve etnik sistemin varlığından sözeden araĢtırıcı
yazar: “Etnosun varlığı etnik sistemin varlığından, ömrü ise etnik sistemin
yaĢamasından asılı. Etnik Ģûurun ifadesi olarak etnik adın yaĢaması etnik
192
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
sistemin korunması hesabına etnosun kendi varlığını devam ettirmesinden
kaynaklı. Buradan Oğuzların (ümumiyyatla, Türkların) Ġslam dinini kabul
etmesi hâlâ onların etnik mânada “Türkman olmaları” demek olmadığı
anlaĢılmakta. Oğuz etnik sisteminin içinde Ġslamı kabul eden Oğuz, sadece,
“Müslüman Oğuz” ve “Müselman Oğuz” ifadesini “Türkman” etnoniminin
anlamı gibi deyil, yalnız bu mânada kullanmak mümkün. Oğuzların Ġslam
dinini kabuletmeleri “Türkman olmaları” ile sonuçlanmaz. Onlar kendi etnik
sistemlerini korumakla Türkman dünyasının içinde etnoloji bakımından
subetnos olarak varlıklarını devam etmiĢler” (Asgerov Afzeleddin, 2014:24-
42).
Golan (Colan) Türkmanları‟nın yakın tarihine kısa bakıĢ
Kaynaklarda ismi Golan, Colan, bazen de Kolan gibi yazılan, daha
fazla Golan Tepeleri Ģeklinde kullanılan bölge günümüzdeki Suriye, Ġsrail ve
Lübnan arasında 2 bin km kare. Burada yaĢayan Türkmanlar‟ın eski çağ tarihi
Doğu‟daki Türklerin tarihi ile aynıdır. ġam‟dan Akdeniz kıyısndakı Haifa
kentine giden kervan yolu Golan Tepelerindeki Küneytra aĢırımından geçer.
Golan Tepeleri'nden Güney Suriye ve baĢkent ġam rahatlıkla görülebilir.
(http://www.zaman.com.tr/dunya_golan-tepeleri-nicin-
onemli_431441.html).
Stratejik bir yer olduğundan her zaman Osmanlı devletinin dikkatinde
olmuĢtur. Ġkinci Dünya SavaĢından sonra dünyanın güçlü devletleri Orta
Doğu‟yu etkisi altında tutmak için bölgede Ġsrail devletini yaratırlar. Ġsrail
devleti yarandığı ilk günden büyük stratejık önemi olan Golan (Colan)
Tepelerini ele geçirmek için türlü pilanlar hazırlar.
1967 yılı Temmuz‟un 5‟de baĢlayan ve 6 gün devam eden savaĢta
Ġsrail asgerleri Golan (Colan) Tepeleri'nden 1158 km karelik alanı iĢgaleder. O
günlerde bir Golanlı (Colan) genç öldürülür, binlerce Türkman ise bölgeden
kovulur. Ata-baba yurtlarından kovulanlar, evlerini terketmek zorunda
kalanlar Ġsrail asgerlerine karĢı sert tepki gösteremezler. Bölge ile ilgili değerli
araĢtırmalar yapmıĢ HiĢam ġabani sömürgecilere karĢı savaĢta Ģehit olan
Golanlılardan (Colan) 1920 yılında 4; 1948 yılında 3; 1949 yılında 1; 1967
yılında 18; 1968 yılında 2; 1972 yılında 1; 1973 yılında 5; 1974 yılında 1; 1978
yılında 2; 1979 yılında 1; 1982 yılında 1 kiĢinin ismini, soy ismini ve doğduğu
köyün ismini verir (Fadi Ġsa, ġabanî HiĢam, 2007:8).
Ortadoğu'nun en önemli su kaynakları burada bulunur. Ġsrail su
ihtiyacının yüzde 30'unu bu bölgeden sağlar. Ġsrail savaĢ günlerinde