Tck tanitim semineri notlari

1. Korunan Hukuksal Yarar : Bu suçta korunmak istenen hukuksal yarar malvarlığıdır. Bu suçta ön fiilin malvarlığı açısından meydana getirdiği hukuka aykırı durumun ön suçun failinin işbirliği ile devam ettirilmesi söz konusudur.

2. Maddi Konu : Suçun konusunu “eşya” oluşturur. Eşya, taşınır veya taşınmaz olabilir ise de, eşya sayılmayan diğer menfaatler (talep ve haklar), örneğin dolandırıcılık yoluyla elde edilen bir banka hesabı bu suçun konusunu oluşturmaz. Buna karşılık bu talep ve haklar, belge biçiminde maddi bir bünyeye sahipse, bu suçun konusunu oluşturabilir.

Eşyanın “bir suçun işlenmesiyle elde edilmiş” olması gerekir. Eşyanın doğrudan ön suçun işlenmesi suretiyle elde edilmiş olması gerektiği için, suça konu şeyin yerine geçen değer, örneğin çalınan para ile satın alınan bir mal bu suça konu oluşturmaz. Öğretide bir görüşe göre suça konu şeyin para olması durumunda çalınan para sonradan bozdurulmuş ise, çalınan ve bozdurulan para arasında “maddi açıdan ayniyet” bulunduğu kabul edilmelidir ve bu nedenle bu durumda da bu suç oluşabilir.

3. Önşartlar

A. Önceden Bir Suç İşlenmiş Olması

Bu suçun Ceza Kanunu’nda veya özel bir kanunda yer alması; Türkiye’de veya yabancı ülkede işlenmesi önemli değildir. Önceki suçun, mutlaka malvarlığına karşı işlenmesi zorunluluğunu kanunumuz aramamıştır. Önceki suç kasten veya taksirle işlenmiş olabilir. Kanunumuz önceki suçun cezalandırılabilir ve koğuşturulabilir olmasını aramadığı için, önceki suçun failinin kişisel bir cezasızlık nedeninden yararlanıyor olması durumunda da (örneğin TCK m. 524), bu suç oluşur. Öte yandan önceki suçun koğuşturulabilir olması aranmadığı için, şikayetin bulunmaması veya geri alınması veya zamanaşımına uğraması nedeniyle önceki suçun faili cezalandırılamıyor olsa bile, fail bu suçtan dolayı cezalandırılabilir. Önceki suça göre bu suç bağımsız bir suç olup, kendine özgü ve yeni bir haksızlık oluşturur.

Önceki suçun kesin olarak tespit edilmiş olması aranmaz; yalnızca birden fazla olası fiilden birisi olduğunun tespit edilmiş olması yeterlidir.

B. Failin Önceki Suça İştirak Etmemiş Olması

İştirakte bağlılık kuralının bir sonucu olarak (YTCK m. 40), iştirak kurallarının uygulanabilmesi için, suçun icra hareketleri başlamış ve bitmemiş olması gerekir. Bu nedenle suça konu şeyin satın alınmasından, kabul edilmesinden önce önceki suç bitmiş olmalıdır; suçun tamamlanmasından, kesintili suç söz konusu ise bitmesinden sonra suç eşyası üzerinde bu suç işlenebilecektir. Aksi takdirde bu suçtan dolayı değil, önceki suça iştirakten dolayı failin cezalandırılması yoluna gidilir.

4. Maddi Öge

Suçun maddi ögesini oluşturan hareketler, bir suçun işlenmesi ile elde edilen eşyayı, satın alma veya kabul etme biçiminde seçimlik olarak sayılmıştır. Her iki durumda da eşyanın, önceki suçun failinin rızasına dayanarak faile intikali söz konusudur. Şayet önceki suçun failinin rızası dışında suça konu şeyin mülkiyeti faile intikal etmiş ise, fail bu suçtan dolayı değil, malı ele geçirme biçimine göre hırsızlık, dolandırıcılık veya yağma suçlarını işlemiş olur.

Bu suç anlamında “satın almak” bir edim karşılığı eşyanın mülkiyetini elde etmektir; eşyanın mülkiyetinin faile geçişini sağlayan sözleşmenin teknik anlamda satım sözleşmesi olmasına gerek yoktur; eşyanın mülkiyetinin faile geçmesi sonucunu doğuran her türlü hukuksal işlem bu çerçevede ele alınmalıdır. Yalnızca hukuksal işlemin yapılması suçun oluşması için yeterli olmayıp, eşyanın faile teslim edilmiş olması da gerekir. Satış bedelinin ödenmiş olup olmaması suçun oluşması bakımından önem taşımaz.

“Kabul etmek”, satın alma dışında herhangi bir yolla belirli bir süre için veya süresiz olarak eşya üzerindeki fiili egemenliğin bilerek ve isteyerek faile aktarılmış olması anlamına gelir. Eşyanın zilyedliğinin doğrudan faile geçirilmiş olmasına gerek yoktur; eşya üzerinde failin tasarruf edebilme olanağına kavuşması veya onun bilgisi içinde bir başkası tarafından suça konu şeyin alınması durumunda da bu suç oluşur.

Eski TCK’da sayılan hareketleri gerçekleştirmeye “aracılık” etmek de bu suçun diğer bir seçimlik hareketini oluşturmaktaydı. Yeni TCK’da “aracılık”tan ayrıca söz edilmediği için, aracının durumu, iştirake ilişkin genel kurallar çerçevesinde ele alınacaktır.

Suç, yalnızca satın alma veya kabul etme biçiminde işlenebileceği için, eşyanın olduğu yeri bilip de haber vermemek bu suçu oluşturmaz. Bunun gibi, satın aldığı veya kabul ettiği eşyanın sonradan bir suçtan elde edildiğinin öğrenilmesi durumunda da bu suç oluşmaz. Eski TCK’da böyle bir durumda failin nasıl cezalandırılacağı konusunda açık bir düzenleme bulunmamakta iken; Yeni TCK bu durumu ayrıca ve özel olarak düzenlemiştir (YTCK m. 166). Buna göre; “bir hukuksal ilişkiye dayalı olarak elde ettiği eşyanın, esasında suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edildiğini öğrenmesine rağmen, suçu takibe yetkili makamlara vakit geçirmeksizin bildirimde bulunmayan kişi” cezalandırılır.

5. Manevi Öge

Eski TCK m. 512’de bilerek deyimi kullanıldığı için, bu suç ancak doğrudan kastla işlenebileceği kabul edilmekte ve failin, eşyanın suçtan elde edildiğini bilmesi arandığından, bu suçun olası kastla işlenemeyeceği sonucuna varılmaktaydı. Buna karşılık Yeni TCK’da eşyanın suçun işlenmesi suretiyle elde edildiğinin fail tarafından “bilinmesi” koşuluna ayrıca yer verilmediğinden, suç genel kasta işlenebileceği gibi, olası kastla da işlenebilir. Sonuncu durumda ceza indirilir (Yeni TCK m. 21/2).

Failin, suça konu eşyanın bir suçun işlenmesi ile elde edildiğini bilmesi yeterlidir; suçun nerede, ne zaman ve kim tarafından işlendiğini bilmesine gerek yoktur. Başka bir anlatımla kastın, önceki suçun tüm ayrıntılarına ilişkin olarak somutlaşmış olması aranmaz; herhangi bir suçtan elde edildiğini bilmek yeterlidir. Eşyanın suçtan elde edildiği, mevcut koşullara göre anlaşılabilmekte ise, özellikle satın alınan malın değeri düşükse, bu durumda da kastın bulunduğu kabul edilmelidir. Bundan başka fail malın bir suçtan kaynaklandığını düşünmüş olmakla birlikte, gerçekte söz konusu mal suçtan elde edilmiş değilse, tipiklikte tersine yanılmadan söz edilir ve fail cezalandırılmaz.