Tck tanitim semineri notlari

6. Nitelikli Hal:

Eski TCK’da bu suçun nitelikli hali olarak itiyattan söz edilmiş iken, Yeni TCK bu suçta her hangi bir nitelikli hale yer vermiş değildir.

7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri

A. Teşebbüs

Suç, neticesi harekete bitişik bir suçtur. Bu nedenle tam teşebbüse elverişli değildir. İcraya başlama anı tespit edilebiliyorsa, eksik teşebbüs düşünülebilir ise de; bunun gerçekleşme olasılığı oldukça düşüktür. YTCK açısından bu ayırımın önemi kalmamıştır; burada bir zarar suçu söz konusu olmadığı için suç konusu üzerinde icra hareketlerinin meydana getirdiği “tehlikenin ağırlığı”nı göz önünde bulundurarak teşebbüs nedeniyle verilecek cezayı tayin edecektir.

B. İçtima

Suç, içtima açısından özellik göstermez. Ancak burada seçimlik hareketli bir suç söz konusu olduğundan, seçimlik hareketlerin biri veya birkaçının birlikte gerçekleştirilmiş olması suçun da birden fazla olduğu anlamına gelmez. Birden fazla suç eşyasının aynı anda alınması durumunda eğer bu eşya aynı kişiye ait ise, ortada tek bir suç vardır. Bununla birlikte aynı kişiye ait birden fazla eşyanın farklı zamanlarda alınması durumunda ise suçun birden fazla olduğu kabul edilmelidir. Ancak bu sonuncu durumda, eğer farklı zamanlarda suçtan elde edilen eşyanın alınması aynı suç işleme kararına bağlanabiliyorsa, zincirleme suçun kabulüne bir engel yoktur. Buna karşılık aynı anda değişik kişilere ait eşyanın alınması durumunda birden fazla kişiye karşı suçun “tek bir fiille” işlenmesi söz konusu olacağı için zincirleme suç kuralları uygulanabilir (Yeni TCK m. 41/2). Fail, suçtan elde ettiği eşyayı, bunun suçtan ileri geldiğini bilen bir başka kişiye de devretmiş ise, her ikisi açısından suç ayrı ayrı gerçekleşmiş olur.

C. İştirak

Suç, iştirak açısından özellik gösterir. Şayet suçun maddi ögesini oluşturan hareketleri gerçekleştiren kişinin, ön suça iştiraki de söz konusu ise, bu suçtan dolayı değil, hangi suça iştirak etmiş ise o suça iştirakten dolayı –iştirakinin derecesine göre- cezalandırılması yoluna gidilir.

XIV. Bilgi vermeme

MADDE 166. - (1) Bir hukukî ilişkiye dayalı olarak elde ettiği eşyanın, esasında suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edildiğini öğrenmesine rağmen, suçu takibe yetkili makamlara vakit geçirmeksizin bildirimde bulunmayan kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. ¹³⁷

GEREKÇE :

Bir hukukî ilişkiye dayalı olarak, örneğin satın alınan veya bağış olarak kabul edilen eşyanın bir suçtan elde edildiğinin daha sonra öğrenilmesi durumunda, suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu oluşmaz. Zira, kast, fiilin işlendiği sırada mevcut olmalıdır. Ancak, eşyanın, örneğin satın alındıktan veya bağış olarak kabul edildikten sonra, bir suçun işlenmesi suretiyle veya işlenmesi dolayısıyla elde edildiğinin an­laşılması durumunda; satın alan veya örneğin bağış olarak kabul eden kişi açısından bildirim yükümlülüğü mevcuttur. Bu yükümlülüğe aykırı davranış, madde metninde bağımsız bir suç olarak tanımlanmış bulunmaktadır.

AÇIKLAMALAR :

166. madde ile yeni bir suç tipi düzenlenmiştir. Bu düzenleme suç eşyasının alınmasına ilişkin özel bir durumu düzenlemektedir. Buna göre; “Bir hukukî ilişkiye dayalı olarak, örneğin satın alınan veya bağış olarak kabul edilen eşyanın bir suçtan elde edildiğinin daha sonra öğrenilmesi durumunda, suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu oluşmaz. Zira, kast, fiilin işlendiği sırada mevcut olmalıdır. Ancak, eşyanın, örneğin satın alındıktan veya bağış olarak kabul edildikten sonra, bir suçun işlenmesi suretiyle veya işlenmesi dolayısıyla elde edildiğinin anlaşılması durumunda; satın alan veya örneğin bağış olarak kabul eden kişi açısından bildirim yükümlülüğü mevcuttur. Bu yükümlülüğe aykırı davranış, madde metninde bağımsız bir suç olarak tanımlanmış bulunmaktadır.”

Şahsî cezasızlık sebebi veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî sebep

MADDE 167. - (1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;

a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,

b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın,

c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,

Zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.

(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi hâlinde; ilgili akraba hakkında şikâyet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.¹³⁸

Etkin pişmanlık ¹³⁹

MADDE 168. – (1) Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs ve karşılıksız yararlanma suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.

(2) Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.

(3) Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya giren hallerde üçte birine kadarı indirilir.

(4) Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.¹⁴⁰

GEREKÇE :

Suç tamamlandıktan sonra kişi pişmanlık gösterebilir. Bu durumda, işlenmiş ve tamamlanmış olan suç işlenmemiş hâle artık dön­dürülemez. Ancak, suç tamamlandıktan sonra, pişmanlık duyarak, gerçek­leştirilen haksızlığın neticeleri mümkün olduğunca ortadan kaldırılabilir.

Bu düşüncelerle, etkin pişmanlık; hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık ve karşılıksız yararlanma suçlarında cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî sebep olarak kabul edilmiştir. Ancak, bunun için bazı koşulların gerçekleşmesi gerekir. Önce, failin veya suça iştirak eden kişinin bizzat kendisinin pişmanlık göstererek iade veya tazmini gerçekleştirmesi gerekir. Suçun işlenmesiyle kişilerin görmüş bulundukları zararın aynen iade veya mümkün olduğu kadar azaltılmak suretiyle tazmin edilmesi gerekir. Etkin pişmanlığın cezada indirim yapılması sebebi olarak kabul edilebilmesi için, zararın tamamen veya mümkün olduğu kadar aza indirilerek gerçekleştirilmesi gerekir. Kısmen geri verme veya tazminde, etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, mağdurun aynen iadeye veya tazmine rıza göstermesi gerekir.

Etkin pişmanlığın kovuşturma başlamadan önce, yani işlenen suçtan dolayı kamu davası açılmadan önce gösterilmesi gerekir.

Etkin pişmanlık durumunda hâkim maddede belirlenen oranda cezada indirim yapabilir. Bu konuda, hâkime etkin pişmanlığın samimiyetine ve zararın tazmin edilen miktarına göre, takdir yetkisi tanınmıştır. Bu hükümle, işlenen suçun yağma olması hâlinde de, cezada belli oranda indirim yapıl­ması yolu açılmıştır.

5357 SAYIL KANUN İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİK GEREKÇESİ :

Yapılan değişiklikle malvarlığı aleyhine işlenen suçlarla ilgili olarak etkin pişmanlık yeniden düzenlenmiştir. Bu değişikliğe göre, cezada indirim yapılmasını gerektiren etkin pişmanlık sadece soruşturma evresiyle sınırlı tutulmamıştır. Kovuşturma evresinde de hüküm verilinceye kadar etkin pişmanlık gösterilmesi halinde bu nedenle cezada indirim yapılabilecektir.

Ayrıca, madde metnine eklenen yeni fıkra hükmüne göre; hapis cezası ile adli para cezasının birlikte yer aldığı suçlarda etkin pişmanlık gösterilmesi halinde adli para cezasına hükmedilmeyecektir. Dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma gibi malvarlığına karşı işlenen çeşitli suç tanımlarında hapis cezası ile birlikte adli para cezası öngörülmüştür. Bu suçlardan dolayı etkin pişmanlık gösterilmesi halinde, sadece hapis cezasına hükmolunacak ve cezada bu madde hükümlerine göre indirim yapılacaktır.