TəDQİqat bülleteni n-2
Yüklə 315,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rusiya Mərkəzi Bankı kreditlərin dəyəri üzrə məsləhət verəcəkdir
- Türkiyə Mərkəzi Bankının məzənnənin sabitləşməsi tədbirləri
- Qeyri-işlək kreditlərin tanınması meyarları: beynəlxalq müqayisə
13
Belə bir ehtimal da var ki, BRİCS Bankı dünya resurslarının bölüşdürülməsində ―yeni paradiqma‖ kimi Dünya Bankına potensial rəqib ola bilər. Belə ki, Avropa və Amerikanın dominantlıq etdiyi Dünya Bankında digər ölkələrin səs hüququ məhduddur. BRİCS Bankının əsas fəaliyyəti infrastruktur layihələrinin maliyyələşməsindən ibarət olacaqdır. Hesablamalara görə, növbəti 5 ildə BRİCS ölkələrinin iri infrastruktur layihələrinə (avtomobil, dəmir yollarının və digər infrastruktur obyektlərinin tikintisi) 4.5 trln. ABŞ dollarından çox vəsait lazımdır. Bundan
əlavə, BRİCS bankı ―BRİCS ölkələrinin müştərək ehtiyatları‖ adlı ehtiyat fondu da yaradacaq. Burada məqsəd BRİCS ölkələrini iqtisadi şoklardan müdafiə etmək və qərb institutlarından asılılığını azaltmaqdır. Bir çox ekspertlərin fikrincə, Çin yeni yaradılacaq bankda üstün mövqeyə malik olacaqdır. Belə ki, Çinin iqtisadiyyatı Cənubi Afrika Respublikasından (CAR) təqribən 20 dəfə, Rusiyadan və Hindistandan isə 4 dəfə böyükdür. Bankın
baş ofisi CAR-da yerləşəcəkdir. Rusiya Mərkəzi Bankı kreditlərin dəyəri üzrə məsləhət verəcəkdir İqtisadi artımı stimullaşdırmaq məqsədi ilə Rusiya hökuməti mərkəzi nanka kreditlər üzrə faiz
dərəcəsini aşağı salmaq tapşırığı vermişdir. Belə ki, Rusiya mərkəzi bankı indikativ faiz dərəcəsi üzrə yeni metodologiya işləyib hazırlayacaq. Kommersiya bankları kreditlər üzrə faiz siyasətini formalaşdırarkən indikativ faiz dərəcəsinə əsaslanacaqdır. Bu, bank və sahibkarlara bazarda olan faiz dərəcələri ilə mərkəzi bankın məsləhət bildiyi faiz dərəcələrini müqayisə etmək imkanı verəcək. Bundan əlavə, hökumətə və mərkəzi banka real iqtisadiyyatda fəaliyyət göstərən sahibkarların kreditləşdirilməsi üzrə maya dəyərinin aşağı salınması tapşırılmışdır. Bu məqsədlə banklar tərəfindən inzibati xərclərin azaldılması, kreditorların hüquqlarının müdafiəsi sisteminin təkmilləşdirilməsi və bank sektorunda rəqabətin inkişafı üzrə tədbirlərin həyata
keçirilməsi nəzərdə
tutulmuşdur. Türkiyə Mərkəzi Bankının məzənnənin sabitləşməsi tədbirləri Siyasi proseslər türk lirəsinin dollara qarşı məzənnəsinin ucuzlaşmasına və valyuta bazarında volatilliyin artmasına səbəb
olmuşdur. Valyuta bazarının və məzənnənin sabitliyinin qorunması məqsədi ilə Türkiyə Mərkəzi Bankı (TMB) qısamüddətli sərt pul siyasəti elan edərək bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir. Belə ki, TMB xarici valyuta hərraclarında kommersiya banklarına ABŞ dolları satmaqla bank sistemində türk lirəsinin miqdarını azaltmış və bankların maliyyə resurslarını bahalaşdırmışdır. Son illər
Türkiyədə rəsmi valyuta ehtiyatlarının artması TMB-nin bu addımının effektivliyini təmin etmişdir. Nəticədə valyuta təzyiqləri də azalmışdır. Bundan əlavə, TMB-nin Pul Siyasəti Komitəsinin 18.06.2012-ci il
iclasında repo faiz dərəcələrinin 4.5% səviyyəsində, faiz dəhlizinin isə 3.5-6.5% intervalında sabit
saxlanması qərara
alınmışdır. Qeyd edək ki, son hadisələrə kimi TMB yumşaq pul siyasəti çərçivəsində faiz dərəcələrini davamlı olaraq azaltmışdır. Yumşaq pul siyasətini i) iqtisadi artımın
14
dəstəklənməsi zərurəti və ii) ölkəyə daxil olan kapital axınlarının türk lirəsının məzənnəsini möhkəmləndirməsi şərtləndirmişdir. Lakin, ABŞ-da ―Aktivlərin alışı proqramı 3‖ (Quantitative Easing 3)-ün 2014-cü ildə sona çatdırılması haqqında elanı yenidən lirənin məzənnəsinin ucuzlaşmasına təkan vermişdir. Belə ki, ABŞ-da pul siyasətinin sərtləşməsi gözləntiləri ABŞ dövlət
istiqrazlarının gəlirliyini yüksəltmiş və Türkiyə kimi inkişaf etməkdə ölkələrdən kapitalın ABŞ-a axınını şərtləndirmişdir. Ekspertlərin fikrincə, siyasi vəziyyətin daha da pisləşməsi halında kapitalın ölkədən qaçışı ehtimalı yaranır. Bu isə Türkiyənin cari əməliyyatlar balansındakı artan kəsirin maliyyələşdirilməsində problem yarada bilər. Bu
vəziyyətdə TMB
türk lirəsinin ucuzlaşmasının qarşısını almaqda çətinliklə üzləşə bilər. Qeyri-işlək kreditlərin tanınması meyarları: beynəlxalq müqayisə Beynəlxalq təcrübədə kredit borclarının qeyri- işlək borc kimi tanınması üçün iki əsas meyar mövcuddur: i) əsas məbləğin və faizlərin 90 gün və ya daha çox gecikdirilməsi, ii) borc alanın ödəniş qabiliyyətinin aşağı düşməsi haqda faktların olması. Lakin, bu əsas meyarlardan əlavə, ikinci dərəcəli meyarlar da mövcuddur: i) borcların restrukturizasiyası ii) təminatın mövcudluğu iii) bir borcalanın digər borclarının qeyri-işlək borc kimi tanınması iv) kredit üzrə gecikdirilmiş hissənin deyil, kreditin tam qalıq məbləğinin qeyri-işlək kimi tanınması. Qeyd edək ki, bu meyarlardan istifadə səviyyəsi ölkələr üzrə fərqlidir. Belə ki, bəzi ölkələr bu meyarların yalnız bir qismindən istifadə edir. Nəticədə ölkələr üzrə qeyri-işlək kreditlərin həcmində fərq yaranır və beynəlxalq müqayisə çətinləşir. Məsələn, İngiltərədə yuxarıdakı meyarlardan yalnız ―90 gün və daha çox gecikmə‖ meyarından istifadə edilir və
beləliklə, beynəlxalq müqayisədə qeyri-işlək kreditlərin həcmi azaldılmaya meyilli olur. Portuqaliyada isə əgər kredit üzrə 90 gün və ya daha çox gecikmə olduqda, kreditin yalnız gecikmiş hissəsi qeyri-işlək kredit kimi tanınır. Bu isə qeyri-işlək kreditlərin məbləğinin daha az göstərilməsinə səbəb olur. Bundan əlavə təminatın mövcudluğu Avstriya, Finlandiya, Fransa, Almaniya, İrlandiya, İtaliya və İspaniya kimi ölkələrdə kreditlərin təsnifləşdirilməsi zamanı ―təminat‖ meyar kimi çıxış etmir. Azərbaycanda isə kreditlərin təsnifləşdirilməsi zamanı yuxarıda göstərilən meyarlardan hər ikisi (90 gün və daha çox gecikmə və ödəniş qabiliyyətinin aşağı düşməsi), həmiçinin ikinci
dərəcəli meyarlardan: i) borcların restrukturizasiyası, ii) təminatın mövcudluğu və iii) kredit üzrə gecikdirilmiş hissənin deyil, kreditin tam qalıq məbləğinin qeyri-işlək kimi tanınması meyarlarından istifadə olunur. Qeyri-işlək kreditlərin tanınmasında meyarların əhatə dairəsinin genişliyi kredit həcminin daha böyük hissəsinin qeyri-işlək kimi tanınmasına imkan. Beynəlxalq təcrübədə istifadə edilən meyarların demək olar ki, hamısından istifadə edilməsi kreditlərin təsnifləşdirilməsinə daha ciddi yanaşmadan xəbər verir. Qeyd edək ki, yaxın illərdə qeyri-işlək kreditlərin tanınması uçun
Avropa İttifaqı üzrə vahid
metodologiyanın təqdim edilməsi gözlənilir. Yüklə 315,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|