TəDQİqat bülleteni n-2
Yüklə 315,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekzogen amillər
- Real vaxt rejimində ödənişlər.
- İctimai nəqliyyatda innovasiya.
- Maliyyə inkluzivliyi siyasəti.
- Nəzarət və tənzimləmə orqanları.
- Endogen amillər: Əməkdaşlıq.
- Qiymətqoyma və qiymət strukturu.
15
1.6. Ödəniş sistemləri üzrə son meyillər və qlobal tədqiqatlar Ödəniş sistemlərində innovasiyanı şərtləndirən amillər Ödəniş
sistemlərində innovasiyaların inkişafına ekzogen və endogen amillər təsir edir. Ekzogen amillər ödəniş sisteminin kənar mühit, xüsusilə, texniki inkişaf, istifadəçilərin davranışı və tənzimləmə ilə əlaqədar olmasını nəzərdə tutur. Endogen amillər isə ödəniş sisteminin daxili mühiti, məsələn, əməkdaşlıq, qiymət strukturu və təhlükəsizliklə əlaqədardır.
sürətli inkişafı, o cümlədən yeni ödəniş metodlarının yaranması nəticəsində online ödənişlərin miqyası əhəmiyyətli artmışdır. Bundan başqa, mobil telefon və smartfonların inkişafı mobil telefonları ödəniş vasitəsinə çevirmişdir. İstifadəçilərin davranışı. Araşdırmalar göstərir ki, istifadəçilərin daha təhlükəsiz, effektiv və rahat ödəniş alətinə ehtiyacı ödəniş sistemində innovasiyaya təkan verir. Belə ki, i)
e-ticarətin artması innovativ ödəniş sistemlərinə tələbin artması ilə nəticələnmişdir ii) istifadəçilər davamlı olaraq daha rahat yolla ödəniş etməyin yollarını axtarırlar iii) istifadəçilər ödəniş xidmətlərinin təhlükəsizliyini tələb edirlər. Real vaxt rejimində ödənişlər. Bir çox ödəniş alətləri ödəniş prosesini gecikmə ilə həyata keçirir. Gecikmə isə kredit və likvidlik riskinin yaranmasına səbəb olur. Belə ki, alıcı kredit kartı ilə ödəniş edərkən risklə üzləşə bilər.
Məsələn, pul
vəsaiti hesaba
köçürülərkən gecikə (likvidlik riski) və ya tam çatmaya (kredit riski) bilər. Ödəmə prosesinin sürətlənməsi bu
riskləri azalda
bilər. Həmçinin prosesin sürətlənməsi xərclərin effektivliyini də artırır: i) istehlakçılar daha effektiv kanallarla ödənişi həyata keçirməyə başlayırlar (məsələn, kağızdan internetə keçid) ii) ödəniş sistemləri üzrə infrastruktur müasirləşir və konsolidasiya edilir iii) elektron ödəniş sisteminin inkişafı nağd puldan istifadənin azalmasına səbəb olur.
sonlarında ictimai nəqliyyatda smart kart vasitəsi ilə ödənişin tətbiqi bilet probleminin effektiv həllinə kömək etmişdir. İlk dəfə bu kart (Octopus Card) 1997-ci ildə Honq- Konqda istifadəyə verilmişdir. Sonradan 1999-cu ildə Vaşinqtonda (SmarTrip), 2011-ci ildə Tokioda (Suica) və Sinqapurda (EZ-link), 2003-cü ildə Londonda (Oyster Card) və 2004-cü ildə Seulda (T-Money) buraxılmışdır. Hazırda isə dünyanın əksər ölkələrində bu kartdan istifadə edilir. Lakin, ödəniş alətləri kimi smartkartlardan yalnız ictimai
nəqliyyatda istifadə edilir. Bununla belə, bəzi kartlardan çoxməqsədli ödənişlər üçün istifadə edilir. Bu tip kartlar istifadəçinin ehtiyacını daha rahat və sürətli qarşılayır. Maliyyə inkluzivliyi siyasəti. Bir
sıra ölkələrdə əhalinin müəyyən seqmentinin ya bank xidmətlərinə çıxışı yoxdur, ya da yalnız effektiv olmayan qeyri-formal maliyyə xidmətləri ilə əlaqələri mövcuddur. Maliyyə inkluzivliyinin əsas məqsədi də maliyyə
16
xidmətlərinə çıxışı inkişaf etdirməkdir. Məsələn, başqa bir ölkədə işləyən və öz ölkəsində ailəsinə pul göndərmək (pul baratları) istəyən şəxsə maliyyə inkluzivliyi kömək edə bilər. Dövlət üçün isə maliyyə inkluzivliyi sosial ödənişləri (məsələn, tibb ödənişləri, işsizlik, pensiya və təhsillə əlaqədar təqaüd) bank xidmətlərindən istifadə imkanı olmayanlar arasında effektiv bölüşdürməyə imkan verir. Beləliklə, maliyyə inkluzivliyi dövlət sektorunda innovasiya üçün təkanverici qüvvə hesab oluna bilər.
tənzimləmə ödəniş sistemlərində innovasiya üçün potensial tələbə və ya xidmətlərin dəyərinə təsir edə bilər. Bu isə yeni xidmət növlərini genişləndirə və ya azalda bilər. Bu baxımdan tənzimlənmə innovasiya üçün ya təkanverici və ya onun qarşısını alan qüvvə rolunu oynayır. Ödəniş sistemləri bazarını tənzimləməkdə əsas
məqsəd bazarın
təhlükəsizliyini və
effektivliyini təmin
etməkdir. Endogen amillər: Əməkdaşlıq. İnnovasiyalar adətən sabit investisiya xərcləri tələb edir, lakin yeni məhsul və ya prosesin əhəmiyyətli dərəcədə tələb yaradacağı və ya uzunmüddətli dövrdə rəqabətli olacağına zəmanət yoxdur. Banklar arasında əməkdaşlıq bu maneəni xərcləri azaltmaq və ya əlavə xidmətlər təklif etmək yolu ilə aradan qaldıra bilər. Ödəniş sistemlərində innovasiyaların mürəkkəbliyi iştirakçılar arasında əməkdaşlıq əlaqələrini artırır. Bu əməkdaşlıq iki istiqamətdə inkişaf edir:
məsələn, ödənişləri həyata keçirmək üçün istifadə olunan POS-terminal, çip, mobil telefon istehsalçıları, şəbəkə operatoru və ödəniş üzrə təchizatçılar arasında əməkdaşlıq tələb olunur.
Ölkələrarası: Məsələn, ABŞ və Meksika arasında pul köçümələrini həyata keçirmək məqsədi ilə xüsusi bir fond yaradılmışdır. Qiymətqoyma və qiymət strukturu. Qiymətin formalaşması strategiyası innovasiyaların uğurlu olması üçün mühüm rola malikdir. Belə ki, Ödəniş Xidməti Təchizatçısı (ÖXT) tərəfindən müəyyən edilən qiymətlər həm rəqabətli olmalı, həm də gəlirliyi təmin etməlidir. Beləliklə, qiymətlərin innovasiyada rolu ikili xarakter daşıyır: əgər ÖXT-nin istiqaməti düzgün
müəyyən edilsə,
innovasiyaya təkan vermiş olacaqdır. Digər tərəfdən qiymət maneyə də çevrilə bilər. Belə ki, bir çox amillər qiymətin formalaşmasında çətinliklər yarada bilər: i) xərclərin strukturu və bazar iştirakçılarının gücü ii) şəbəkə effektinin növü və müddəti iii) tənzimlənmə mühiti.
əməliyyatlarda mövcud olan qeyri-qənaətbəxş təhlükəsizlik əhalinin inamını zəiflədə bilər. Texniki inkişaf və prosesin sürətlənməsi ödəniş sistemləri üçün yeni imkanlar yaratsa da, təhlükəsizlik risklərini də yüksəldir. Bu səbəbdən ÖXT-lər
davamlı olaraq
təhlükəsizlik səviyyəsinin keyfiyyətini artırır ki, bu da innovasiyada vacib amil hesab olunur.
Yüklə 315,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|