Tədris prosesində elektron lövhələrdən və

Kimyəvi reaksiyaların sxemlərinin yazılış nümunələri

ChemDraw proqramını mükəmməl mənimsəmək üçün, aşağıdakı sadə tapşırıqları yerinə yetirək.

Metan yüksək temperaturda (800-900C) və katalizator iştirakı ilə su və karbon-dioksidlə reaksiyanın sxeminin qurulmasına baxaq:

Əvvəlcədən Object menyusunda Fixed Lengths və Fixed Angles parametrlərini yoxlamaq lazımdır. Əgər bu parametrlər qeyd olunmayıbsa, onları qeyd etmək lazımdır. Bu parametrlərin secilməsi imkan verir ki, əlaqənin bərkidilmiş uzunluğuyla və verilmiş valentlik bucağın strukturuna uyğun qurulmasında bizə köməklik etsin.

Əlaqələrin yaradılması:

1. Köməkci menyu siyahısında Solid Bond (\) düyməsini sıxırıq.

2. Siçanın (+) göstəricisini istənilən boş sahədə klikləmək, bu halda 30 dərəcə bucaq altında maili xətt çəkiləcək:

İndi isə ikinci əlaqəni əlavə edək:

1. Siçan (+) göstəricisini xəttin (atomun) sağ yuxarı küncünə gətirmək:

2. Növbəti xəttin (atomun) alınması üçün siçanın sol düyməsini iki dəfə klikləmək.

İki xəttin birləşməsindən alınan bucaq 120-cə olacaq:

Üçüncü və dördüncü əlaqəni əlavə edirik:

1. yuxarıda etdiyimiz əməliyyatları təkrarlayaraq aşaxıdakı formanı alırıq:

2. (Clean Up Structure) düyməsinin köməkliyi ilə normal hala gətirək:

Atomun struktur nişanını əlavə edək:

1. Siçanın göstəricisini atomun əlaqələrinin mərkəzinə gətiririk:

2. Atomun nişanının daxil etmək üçün siçanın ikiqat klikiylə aktivləşdiririk.

Atomun tipini pəncərədə böyük hərflə daxil edirik:

Eyni qayda ilə atomun nişanını kənarlarada daxil edirik:

Köməkci menyu siyahısında Chemical Symbols tools düyməsini sıxmaqla alt menyu açılır siyahıdan plus () simvolu secib yazdığımız karbon-dioksid formulunun qarşısına qoyub suyun atom quruluşunu eyni qayda ilə yazaq.

Köməkci menyu siyahısında Arrow tools düyməsini sıxmaqla alt menyu açılır siyahıdan birinci oxu () simvolu secib yazdığımız karbon-dioksid və su formulunun qarşısına çəkirik. Oxun üstündə həmin menyuda Text (A) düyməsi seçib oxun üzərində mətni daxil edirik.

Analoji olaraq CO molekulların srukturunu daxil edib sonuna plus () simvolu secib yazırıq.

3H₂-ni yazmaq üçün köməkci menyu siyahısında Cyclohexane Ring () simvolu secib cəkirik.

Əvvəldə qeyd etdiyim kimi atomun struktur nişanını əlavə etmək üçün siçanın göstəricisini atomun əlaqələrinin mərkəzinə gətirərək atomun tiplərini pəncərələrdə böyük hərflə daxil edirik.

Sonda bizə lazım olan su və karbon-dioksidlə reaksiyanın sxeminin qurulmasını tamamlamış oluruq.

Məsələn: Alkan molekulunda ən uzun karbon zəncirini seçirik və karbon atomların 2,3,3-trimetilheksan quruluşda proqramın köməkliyi ilə aşağıdakı kimi yazırıq.

Həmin quruluşu qeyd edərək əsas menyunun Structure bölmənin siyahısında Convert Structure to Name funksiyasını seçirik, qısa müddətdən sonra həmin funksiyanın adı altında yazılır.

Əksinə, həmin quruluşun adını əsas menyunun Structure bölmənin siyahısında Convert Name to Structure funksiyasını seçirik. Açılan sorğu pəncərəsində 2,3,3-trimethylhexane (Azərbaycanca 2,3,3-trimetilheksan yazılır) yazıb OK düyməsini vururuq.

Qısa zaman kəsiyindən sonra həmin funksiyanın struktur sxemi və adı altında yazılmış formada ekranda görəcəyik.

Fikir verdinizsə maddənin rabitələrinin sxemini cızıb ancaq, adı yoxdur bunun üçün həmin sxemi qeyd edib siçanı üzərinə gətirib cağ düyməni vururuq. Açılan menyuda Atom+Show Terminal Carbon Labels əmrini seçirik və sonda sxemdə maddələrin adlarını kənarlarda verdi. Sxemdə maddələrin adlarını Açılan menyuda Atom+Show Terminal Carbon Labels əmrini seçməklə ekrana gətiririk.

Orta rabitələrin maddələrini biliriksə özümüz köməkçi paneldən A-text funksiyasını seçib rabitələrin birləşən yerinə siçanın  işarəsini gətiririk və arxada kvadrat fon alındıqda siçanın sol düyməsini vururuq. Əmr yerinə yetirildikdə iri kvadrat pəncərə yaranır və içində isə düz xətt yanıb sönməyə başlayır. Onda biz bildiyimiz maddənin iri hərflərlə yazırıq. Əks halda təxmini biliriksə, onda əsas menyunun View bölməsindən Show Periodic Table Window – Mendeleyev dövri elementlər sistemi cədvəlini acırıq və ordan Carbon elementini seçib sxemdə rabitələrin birləşən hissəsinə vurduqda avtomatik olaraq aid olan elementin adı yazılır.

Yaxud da maddələrin yerləşmə ardıcıllığı öyrənmək üçün sxemi qeyd edib siçanı üzərinə gətirib sağ düyməni vururuq. Açılan menyuda Atom+Show Atom Number əmrini seçirik və qısa müddətdən sonra rabitələrin nömrələrini görmüş oluruq.

Bundan başqa alətlər paneli- tez-tez müraciət olunan xüsusi işarələr və formulalar məcmuəsi ilə aşağıda tanış olaq.

• Fragmentation Tools düyməsi struktura çoxlu sayda fraqmentlər əlavə edir.

• Pen düyməsi rəsm çəkmə rejimini vektor qrafiklərini daxil edir: hamarlanmış qırıq xəttə.

• Arrow düyməsiylə hər cür oxları əlavə etmək.

• Orbital düyməsi müxtəlif elektron orbitalları çəkməyə icazə verir.

• Drawing Elements düyməsi müxtəlif fiqurlar, xətlər və müxtəlif elementləri əlavə edir:

• Brackets düyməsi – mötərizələrin müxtəlif növünün yerləşdirməsidir.

• Chemical Symbols düyməsi ilə xüsusi kimya simvolları (ionların yükləri, radikalların nişanları, elektron cütlük və başqalar) çəkmək olur.

• Query Too1s düyməsi –stereokimya, əlavə qruplar və atomların arasında qarşılıqlı təsir rəsminin çəkilməsidir.

• Acyclic Chain düyməsi zənciri əlaqələri sayıyla birgə yaradır və göstərir.

• Advanced Tools düyməsi – cədvəl və qrafikin qurulması.

• Atom mapping düyməsi molekulların mürtəcelik uyğunluğunu əks etdirir və eyni zamanda reaksiyanın bir stanitsalığını dəstəkləyir.

• Templates düyməsi tədarüklərin kontekst menyusuna səbəb olur: amin turşular, ətirli dövrlər, bisiklov, konformerov və s. Hamısı vaxta qənaət etmək üçün proqramın bazasına yerləşdirilib.

Ədəbiyyat

1. 
   Akdeniz, A.R. ve Yiğit, N. (2001). Fen Bilimleri Öğretiminde Bilgisayar (Logo) Destekli Materyallerin Öğrenci Başarısı Üzerine Etkisi: Sürtünme Kuvveti Örneği (ss.229-234).İstanbul: Yeni Bin Yılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı
   
2. 
   Altın, K. (2001). Fizik Dersinde Bilgisayar Kullanımı: Bir Simülasyon Yazılımıyla Ders Geliştirilmesi. (ss.242-247). İstanbul: Yeni Bin Yılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı.
   
3. 
   Altın, K. (2003). Fizik Eğitiminde İnternetten Yararlanma Uygulama Örnekleri, III. International Educational Technology Confirence & Fair, Kıbrıs
   
4. 
   Akpınar, Y. (2005). Bilgisayar Destekli Eğitimde Uygulamalar (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
   
5. 
   Aycan, Ş., Yumuşak, A. (2003). Lise Müfredatındaki Fizik Konularının Anlaşılma Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma,http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/159/aycan-yumusak.htm adresinden 10 Nisan 2007 tarihinde alınmıştır.
   
6. 
   Demirel, Ö., Seferoğlu, S. S. ve Yağcı, E. (2004). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (5. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
   
7. 
   Kutluca, T., Birgin, O. (2007). Doğru Denklemi Konusunda Geliştirilen Bilgisayar Destekli Öğretim Materyali Hakkında Matematik Öğretmeni Adaylarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 2, s.81-97
   
8. 
   Mdledshe, K.D., Manale, J., Vorster L. & Lynch. (1995). Student perceptions of attitudes toward science. Paper Presented at the Conference on Improving Science and Mathematics Teaching: Effectiveness of Interventions in Southern Africa, 11-15 December, Nambia, Southern Africa.
   
9. 
   Özdener, N. ve Erdoğan, B. (2001). Bilgisayar Destekli Eğitimde Kullanım Amaçlı Bir Simülasyonun Tasarlanması ve Geliştirilmesi. (ss.235-241). İstanbul: Yeni Bin Yılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı.
   
10. 
    Öztekin, B. (2001). Excel Yardımıyla Birinci ve İkinci Dereceden Fonksiyonlar Konusunun Öğretimi Tasarım, Uygulama, Değerlendirme. YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
    
11. 
    Saka, A. Z., Yılmaz, M. (2005). Bilgisayar Destekli Fizik Öğretiminde Çalışma Yapraklarına Dayalı Materyal Geliştirme ve Uygulama, The Turkish Online Journal of Educational Technology 1303-6521 4(3), 120-131
    
12. 
    Şahin, T. Y. ve Yıldırım, S. (1999). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
    
13. 
    Şen, A. İ. (2001). Fizik öğretiminde bilgisayar destekli yeni yaklaşımlar. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21(3), 61-71.
    
14. 
    Uşun, S. (2000). Dünyada ve Türkiye’de Bilgisayar Destekli Eğitim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
    
15. 
    Yager, R.E. (1991). The Constructivist Learning Model: Towards Real Reform in Science Education. The Science Teacher, 58(6), 52-57
    
16. 
    Yalın, H. İ. (2001). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (5.baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
    
17. 
    Yaman, S. Ve Öner, F. (2003). Lise Fizik Laboratuarlarında Kullanılan Araç-Gereçlerin Yeterlilik Düzeyleri ve Laboratuar Çalışmalarının Değerlendirilmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi Cilt:11, No:2, s.379-386
    
18. 
    Yiğit, N. ve Akdeniz, A. R. (2003). Fizik öğretiminde bilgisayar destekli etkinliklerin öğrenci kazanımları üzerine etkisi: Elektrik devreleri örneği. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (3), 99-113.
    
19. 
    Yiğit, N.,(Ed.) Alev, N., Altun, T., Özmen, H., Akyıldız, S. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Trabzon: Derya Kitabevi
    
20. 
    http://ourworld.compuserve.com/homepages/g_knott/ [04/07/2002 09:18:04]
    
21. 
    G. Randy Slone Tab Electronics Guide to Understanding Electricity and Electronics gibilisco_s._mathematical_and_physical_data,_equations,_and_rules_of_thumb_(2001)
    
22. 
    brown, j. r. (1999). foseco non-ferrous foundryman's handbook (11th ed.).rar/BROWN, J. R. (1999). Foseco Non-Ferrous Foundryman's Handbook (11th ed.)\Foseco_Non-Ferrous_Foundryman's_Handbook_11E.pdf
    
23. 
    brown, j. r. (2000). foseco ferrous foundryman's handbook.rar/BROWN, J. R. (2000). Foseco Ferrous Foundryman's Handbook\Foseco_Ferrous_Foundryman's_Handbook.pdf
    
24. 
    Asia minor studies (international journal of social sciences) cilt/ volume:2 sayı / issue:4 temmuz/ july 2014
    
25. 
    Adile Aşkım Kurt1 Abdullah Kuzu2 Ö.Özgür Dursun3 Fuat Güllüpınar4 Mehmet Gültekin5 FATİH Projesinin Pilot Uygulama Sürecinin Değerlendirilmesi: Öğretmen Görüşleri Journal of Instructional Technologies & Teacher Education Vol.1 No2 (2013), 1-23 1
    
26. 
    Adıgüzel, T., Gürbulak, N. Ve Sarıçayır, S. (2011). Akıllı tahtalar ve öğretim uygulamaları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 457-471.
    
27. 
    Çepni, S. (2006). Performansların Değerlendirilmesi. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme (Editörler: Ahmet Doğanay -Emin Karip, 1.Baskı). PegemA: Ankara
    
28. 
    Erduran, A. ve Tataroglu, B. (2009). Comparison of the science and mathematics teachers’ opinions on the usage of interactive whiteboard in education. 9th International Educational Technology Conference (IETC2009). Ankara.
    
29. 
    Fullan, M., & Hargreaves, A. (1992) Teacher development and educational change, in: Fullan, M. & Hargreaves, A. (Eds), Teacher Development and Educational Change (pp. 1–9). London: Falmer Press
    
30. 
    Kayaduman, H., Sırakaya, M., Seferoğlu, S. S. (2011). Eğitimde FATİH Projesinin öğretmenlerin yeterlik durumları açısından incelenmesi. Akademik Bilişim, İnönü Üniversitesi, Malatya
    
31. 
    MEB (2005). İlköğretim 1–5. sınıf programları tanıtım el kitabı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Eğitim Öğretim ve Program Dairesi BaĢkanlığı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
    
32. 
    MEB (2012a). Fatih projesi tanıtım sunumu. [Çevrim-içi: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/icerikeklenti/e240912115330.pptx], Erişim tarihi: 11.11.2013.
    
33. 
    MEB,(2012b). FATİH projesi hakkında. [Çevrim-içi: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/tr/icerikincele.php?id=6], Erişim tarihi: 13.11.2013.
    
34. 
    MEB,(2012c). Derslerde BT kullanımı için öğretmenlere hizmetiçi eğitim. [Çevrim-içi: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/tr/icerikincele.php?id=4], Erişim tarihi: 11.11.2013
    
35. 
    Noe, Raymond A. (1999). İnsan kaynaklarının eğitim ve gelişimi. Çeviren: Canan Çetin. Beta Yayınları.
    
36. 
    Tarman, B.(2011). Teknolojinin Eğitimdeki Yeni Rolü: Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bakış Açıları��. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10(2):891 -908
    
37. 
    Turan,A.H. ve Çolakoğlu, B.E. (2008). Yüksek öğrenimde öğretim elemanlarının teknoloji kabülü ve kullanımı: Adnan Menderes Üniversitesinde Ampirik bir değerlendirme. Doğuş Üniversitesi Dergisi,9(1),106-121
    
38. 
    Dr. R. Akar VURAL, Veysel Karani CEYLAN, Fatih Projesi Eğitimde Teknoloji Kullanım Kursunun Öğretmen Görüşlerine GöreDeğerlendirilmesi,
    
39. 
    http://www.hitachi-solutions.com/
    
40. 
    http://www.crocodile-clips.com/
    
41. 
    http://www.yenka.com/
    
42. 
    http://www.einstruction.com/
    
43. 
    http://admin.bhbl.neric.org/~rkopa/FOV2-0010BBF3/FOV2-0010BD88/S020711E6.0/ Workspace_8-5_Training_Manual_with_TOC_ver_3%5B1%5D.pdf
    

İÇİNDƏKİLƏR

Ekran elementləri 8

Menyu 10

Simgə menyusundan istifadə qaydaları. 18

Qələm rəngini, qalınlığını dəyişdirmə 19

Whiteboard rejimini 24

Ekranda menyuların secilməsi 30

Gallery menyusu 32

Workspace necə işləyir 33

Workspace Menyusu 34

Workspace Alətləri 35

İnteraktiv Rejimlər 36

İş masası Rejimində Annotasiya 39

İşıqlandırma 64

İmtahan Baxışdan İstifadə 74

CROCODILE PHYSICS 90

PROQRAMLA NECƏ İŞLƏMƏK? 91

SƏHNƏLƏRDƏ İŞ 111

"Fizika üzrə virtual sınaqların Konstruktorları" tətbiqi təcrübəsindən nümunələr 113

Crocodile Chemistry Programı 122

PROQRAMLA İŞLƏMƏ QAYDASI. 122

ChemOffice 134

Ədəbiyyat 156

Hörmətli oxucu! Hazırlanmış vəsaitlə baglı hər hansı bir irad və təkliflərinizi [e-mail] elektron ünvanına göndərməyiniz xahiş olunur.