180
lakin köhnəni kökündən uçurmaq, xarabalıq üstündə öz sarayını ucaltmaq fikrindən
uzaq idi. Qısa müddət ərzində SSRİ-də nəhəng ağır sənaye yaradılmışdı, çoxlu
şəhərlər salınmış, fabrik, zavodlar tikilmişdi. Ölkədə bir onillik ərzində savadsızlıq
ləğv edilmiş, təhsildə, elmin və mədəniyyətin inkişafında əsl inqilab baş vermişdi. Bir
amerikan tarixçisi öz kitabını SSRİ-dəki 1930-cu illərin görünməmiş sənaye
inkişafına həsr etmiş, bunun tarixdə analoqunun olmadığını qeyd etmişdi. Həqiqətən
də qısa müddətdə çox iri sənaye potensialı meydana gəlmişdi, məhz bu qüdrət, Böyük
Vətən müharibəsində xeyli ərazi itkisinə baxmayaraq, döyüşən ordunu hərbi texnika,
silah və sursatla aramsız təchiz etməyə imkan vermişdi.
Stalin İkinci Dünya müharibəsində Hitler Almaniyası üzərində qələbənin
başlıca arxitektoru, müharibənin ilk il yarımlıq uğursuzluqlarına baxmayaraq ən
səmərəli sərkərdələrindən biri olmuşdu. Çox vaxt SSRİ-yə öz müttəfiqi olsa da, mənfi
münasibətini gizlətməyən Çörçill də Sovet ordusunun alman hərb maşınının
bağırsaqlarını çıxarıb tökdüyünü xüsusi qeyd etmişdi. Stalin qələbədən istifadə
etməyi, fayda götürməyi də bacarırdı, müharibədən sonra Avropada dünya sosializm
cəbhəsinin yaradılmasına nail olmuşdu.
Hitler Almaniyası üzərindəki qələbə də daxil olmaqla Stalinin əməllər
arxipelaqının ərazisi çöz geniş idi. Qələbədən, nailiyyətlərdən isə Stalin adətən
öyünmürdü, illyuziyaya qapılmırdı. Bunu onun düşmənləri də qeyd edirdilər. 1943-
1946-cı illərdə ABŞ-ın SSRİ- də səfiri işləmiş Avarell Harriman müharibədən sonra
Stalindən soruşmuşdu ki, yəqin ki, Sizə xoşdur ki, vaxtilə almanlar Moskvanın
yanında dayanmışdılar, indi isə Siz Berlini bölüşdürürsünüz? Və Stalin belə cavab
vermişdi: “Çar Aleksandr isə Parisə gedib çatmışdı.”
Təəssüf ki, ona nifrət edənlər Stalin dövrünün böyük işlərini görmək istəmirlər,
çirkli su ilə birlikdə təknədən uşağı da atmağı qəbahət saymırlar. Lakin nəhəng
şəxsiyyətlər sarsılmaz qaya kimi onlara atılan daşdan elə bir ziyan çəkmir. Onları
lənətləmək mümkündür, lakin əməllərinin bəhrəsini silib yoxa çıxarmaq cəhdi əbəs
bir işə çevrilir.
Stalinə qarşı çıxanlar hündürlüyü və sıx çətiri heç də kiçik olmayan repressiya
ağacının arxasındakı həyatın bütün sahələrində qazanılan iqtisadi və sosial proqress
meşəsini görmək istəmir, tarixə münasibətdə qərəzlilikdən yaranan daltonizm
xüsusiyyətləri nümayiş etdirirlər. Onlar Stalini aşağılamaq üçün istənilən vasitədən
istifadə etməkdən də çəkinmirlər. Çox istəyirlər ki, Stalini eyiblər və qüsurlar
daşıyıcısı kimi təqdim etsinlər. Onun fiziki qüsurları da diqqətdən yayınmır, ağlı,
iradəsi, idarəetmə istedadı kənara atılaraq, sol əlinin çolaq olduğu, ayağının birində
altı barmağının olduğu bir elmi kəşf, evrika timsalında vurğulanır. Çünki onun əqli
181
zəifliyi və ya xarici dövlətlərin liderləri ilə diplomatik danışıqlar apararkən
uduzduğunu bildirən heç bir fakt tapa bilməmələri bir yana qalsın, hətta uydurma
ittihamlara da əl ata bilmirlər. Çoxları Stalin kimi böyük şəxsiyyəti öz ölçüləri ilə
ölçür, ona görə də tərifdə olan kimi tənqiddə də primitiv yanaşma tərzi aparıcı rol
oynayır.
Yəqin ki, onlara xoş olardı ki, Stalin bir tarixi personaj kimi yalnız Leninin
bərbəri tək xatırlansın. Axı həqiqətən də Lenin təqiblərdən qorunmaq üçün
gizlənməkdən ötəri 1917-ci ilin iyulunda Petroqraddan Razlivə yollananda,
tanınmamaq üçün Stalin onun bığını və saqqalını qırxmışdı, ona evində yaşadığı,
gələcək qayınatası Sergey Alilluyevin paltarını geyindirmişdi. Çünki Stalinin
əleyhdarları heç bir tarixi və hüququ sənəd olmadan, buna dəlil-sübut tapmaq üçün isə
çox sayda uğursuz cəhdlər edilmişdi, qara yaxmaq məqsədilə onu çar gizli polisinin,
jandarmın agenti olduğunu iddia edirdilər. Bəzi mülahizələrə görə bu iftiranı ilk dəfə
Xruşşov və Mikoyan ortaya atmışlar. Böyük Aleksandrın müəlliminin ona öyrətdiyi:
“Dişlə, ən azı çapıq qalacaqdır” prinsipi öz işini görür, adi yalan da buna susayanların
qəlbini isitmək gücünə malikdir. Stalinin Tiflis bankını yarması da onun quldurluğu
kimi qələmə verilir. Axı bu işdə onun heç bir şəxsi təmənnası olmamışdı, pullar
qəpiyinə qədər İsveçrəyə, Leninə, partiyanın ehtyacları üçün göndərilmişdi. Stalin isə
həmin vaxt əsl yarı ac həyat sürürdü.
Trotski Stalini “böyük qabiliyyətsiz” adlandırmışdı, görən belə fərasətsiz adam üç
onillik ərzində az qala düşmən münasibəti olan bir əhatədə dünyanın ən böyük yeganə
sosialist dövlətinə necə başçılıq etmişdi, dəhşətli müharibəni necə qalibiyyətlə başa
çatdırmışdı. Yəqin Trotski macəraları ilə öyünüb, özünü hətta fövqəl şəxsiyyət hesab
edə bilərdi. Əlbıttə o,heç də bəzi istedadlardan xali deyildi. Yəqin ki, Trotski ( ilk
dustaqlığına qədər o Lev Davidoviç Bronşteyn kimi tanınırdı) öz macəraları ilə
müqayisədə başqa siyasi xadimi “qabiliyyətsiz” adlandıra bilərdi. Nədənsə ona
dünyanın məşhur maliyyə maqnatları xüsusi himayə göstərirdilər. Rokfellerlər və
Rotşildlər ailələrinin maddi köməyi ilə Amerikada yaşamış, Kanada dustaqxanasından
azad edilmişdi. Maliyyə maqnatları bunu filantropluqlarına görə etmirdilər, axı adətən
onları qazancdan savayı heç nə düşündürmür. Yəqin ki, Trotski vasitəsilə Rusiya
barədə də onların müəyyən maraqları var imiş.
Trotski qəddarlıqda da başqalarından geri qalmırdı. Gənc Sovet Rusiyasının hərbi
komissarı (naziri) kimi İnqilabi Hərbi Şuranın sədri olanda orduda qəddar tədbirləri
ilə məşhurlaşmışdı. Qızıl Ordunun yaranmasında və Vətəndaş Müharibəsindəki 4
mühüm döyüşdə onun xidmətləri danılmazdır. Bununla yanaşı o, əsirlərlə yanaşı
dezertirləri və hərbi intizamı pozanları güllələtdirir, ölüm düşərgələrinə saldırırdı.
Dostları ilə paylaş: |