Telman Orucov Çin qədim sivilizasiya və müasir möcüzələr ölkəsi
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
174 mülayimliyinə deyil, yararlı olub-olmamasına yönəldir və ona görə də miqyasından asılı olmayaraq qan tökməkdən belə çəkinmirlər. Ona görə də heç bir siyasi xadim özünə mələk və ya göyərçin qiyafəsi seçmir, onu birinci növbədə yalnız qarşıya qoyulan məqsəd düşündürür. Quzğunlar qidalandıqları leşin iyləndiyinə fikir verməyən kimi, inqilab da öz hədəfinə qarşı mübarizədə istənilən vasitəyə haqq qazandırır. İnqilab rəhbəri o vaxt böyük şəxsiyyətə çevrilir ki, zamanın, şəraitlərin irəli sürdüyü çağırışa müvafiq qaydada cavab verməyi bacarır. Axı o, müəyyən məkan və zaman çərçivəsində hərəkət etməyə məcburdur. Ona görə də onun fəaliyyətinə qiymət verərkən hadisələrin cərəyan etdiyi məkan və dövr konteksti hökmən nəzərə alınmalıdır. Konkret tarixi hadisədə fəaliyyət göstərən bir şəxsə mücərrəd ölçüdən, xeyli zaman məsafəsi güzgüsündəki əksə görə qiymət vermək düzgün deyildir. Çünki onun fəaliyyəti tam başqa paralellərdə gedir, həmin parametrlərə müvafiq olaraq da onun tarixə daxil olub-olmaması məsələsi həll edilir. İnqilab və ya radikal islahat, sakitləşdirmək üçün atın yalını daramaq qaydasında, xalqın başını sığallamaq fürsəti deyildir, əksinə, onu cuşə gətirməklə mübarizəyə sövq etmək və yeni həyat yoluna salmaq imkanıdır. Təəssüf ki, bu məqsəd həyata keçirildikdə qan tökülməsi, təqiblər ən yararlı vasitəyə çevrilir. Fransız mütəfəkkiri Sebastyan Şamforun dediyi kimi, “İnsanları idarə etmək üçün baş lazımdır. Şahmat oyunu üçün təkcə yumşaq ürəklilik azdır.” Ona görə də tarixə daxil olmuş adamları sonrakı dövrlərin qaydalarına, dəyərlərinə, əhval-ruhiyyələrinə və ya əxlaq standartlarına görə tutduqları taxçadan – tarix səhnəsindən çıxarmaq, qovmaq, uzaqlaşdırmaq mümkün deyildir. Tarixdə öz yerini tutanlar heç də köçəri quş deyillər ki, asanlıqla öz yuvalarını – həmin məkanı tərk edib, instinktlərinin göstərdiyi istiqamətə üz tutsunlar. Onlar burada məskunlaşmışlar, nə ostrakizmə uğradıla, nə sürgün edilə bilərlər. Onlar məqsədlərinin diktə etdiyi əməllərdə bulunmuşlar, heç vaxt göyərçin damında qərar tutmaq fikrində olmamışdılar. Böyük Britaniya qanunlarına görə ABŞ-ın bani- ataları – imperiyaya qarşı inqilabı həyata keçirən və yeni dövlət yaradan cəsarətli mübarizlər olsalar da, cinayətkar hesab olunurdular. Onlar Yeni Dünyadakı doğma koloniyalarını azad cəmiyyət, qədim ənənələr ruhundakı demokratik quruluş, respublika kimi görmək istəyirdilər. Böyük qurbanlar hesabına olsa da, buna nail oldular. Məgər dünyaya Birləşmiş Ştatlar kimi bir unikal demokratik dövləti bəxş etmiş bu insanlar (əlbəttə, ABŞ-ın xarici siyasətinə indi münasibət heç də birmənalı deyildir) təkcə öz ölkələrində deyil, bütün dünyada böyük ehtiram bəslənən tarixi şəxsiyyətlər deyilmi? Onlar Böyük Britaniya kralının tabeliyində olan 13 koloniyanın azadlığına nail 175 olmaqla, həm də başqalarına bənzəməyən yeni dövləti yaratmaq vəzifəsini həyata keçirdilər. Amerikadakı inqilab böyük təsir gücünə malik oldu, 23 il sonra – 1789-cu ildə Böyük Fransa inqilabının başlanması üçün detonator rolunu oynadı. Birləşmiş Ştatlara heç məhəbbət hissi ilə yanaşmayanlar da yaxşı bilirlər ki,, bu dövlət Birinci və İkinci Dünya müharibələrinə girməsəydi (1941-ci ilin dekabrında yaponların Pyörl-Harbor hərbi-dəniz bazasına xaincəsinə hücumu və ağır zərbə vurması ABŞ-ı İkinci Dünya müharibəsinə girməyə sövq etmişdi), müvafiq olaraq Antantaya və Müttəfiqlərə hərbi və maddi yardım göstərməsəydi, qələbələrin taleyinin necə olacağı böyük sual altında ola bilərdi. Amerikadan xoşu gəlməyənlər də, XX əsrdə dünya iki dəhşətli sınaqla üzləşəndə bu dövlətin qələbəyə verdiyi böyük töhfəni kölgə altına salmağa cəhd etməməlidirlər. Hər iki qələbədə Amerikanın rolu danılmazdır. Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, məhz iki dünya müharibəsi Amerika Birləşmiş Ştatlarını fövqəl dövlətə çevirmişdi. İkinci Dünya müharibəsindən sonra da Avropanın, xüsusən Qərbi Almaniyanın, həmçinin məğlub edilmiş Yaponiyanın iqtisadi, sosial və siyasi cəhətdən dirçəldilməsində Birləşmiş Ştatların böyük yardımı yalnız minnətdarlıq hissləri ilə yad edilməlidir. Tarixi inkar etmək cəhdləri SSRİ dağıldıqdan sonra, onun tarixinə, Oktyabr Inqilabinin rəhbər xadimlərinə ittiham dalğası xeyli genişlənmiş, tsunami timsallı tənqid və qaralama ölkə tarixinin böyük bir hissəsini inkar etmə səviyyəsinə çatmışdır. Hər cür tənqidin və ifşa rəngindəki ittihamların əsas hədəfi V.İ.Lenin, xüsusən SSRİ-yə 30 il ərzində rəhbərlik etmiş İ.V.Stalindir. Əlbəttə, onlar sadə adamlar deyildilər, siyasətin dahiləri səviyyəsinə qalxmışdılar. Radikallıq, bir inqilabçı kimi onların əsas silahı idi. Lev Trotski 1917-ci ilin yayında Lenini radikallığına görə Fransa inqilabının liderlərindən biri, Terrora başçılıq edən, “Satılmayan” ləqəbli Robespyerə bənzədərək, onun adı ilə “Maksimilian Lenin” adlandırırdı. Bolşeviklərin bir-birinə belə ləqəb verməsi isə nadir hal deyildi. Lenin Zinovyevi və Kamenyevi 1917-ci ildə Oktyabr inqilabına xəyanətlərinə görə fahişə, xeyli əvvəl isə Trotskini İncildə xəyanət simvolu kimi verilən, İisusu 30 gümüş pula romalılara satan apostol İuda İskariota bənzədərək, dəfələrlə “İuduşka” adlandırmışdı. Leninin inqilabdan üç ay əvvəl silahlı üsyana çağırışı da nəinki başqaları, hətta öz partiyasının xeyli üzvləri tərəfindən heç də razılıqla qarşılanmırdı. Bu vaxt vəziyyət çox mürəkkəb idi, yalnız Lenin yaxın perspektivi görməklə, belə vasitəyə əl atmağı təklif edə bilərdi. O, dövrün nəbzini tutmağı bacarırdı. Çünki bir qədər əvvəl Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|