The gabala archaeological expedition
Yüklə 14,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
126 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon 1960-cı ildə bu quyunun içərisi 19 m dərinliyə qədər təmizlənmişdir. Lakin onun təmizlənməsi bir qədər təhlükəli olduğu üçün iş dayandırılmışdır. O zaman quyunun tökmə torpağının içərisində yalnız qazın kəllə sümüyü, 17 m dərinlikdə isə kiçik day- ça skeleti tapıldı. 19-cu m-də isə 10-15 sm diametri olan 1 m dərinliyə qədər şaquli şəkildə basdırılan 4 ağac paya izi (çürüntüsü) aşkar edildi. Onların yerləşməsi düzbucaqlının künclərini təşkil edirdi. Bu dərinlikdə quyu bir qədər genişlənirdi. Belə qu- yunun nə məqsədlə qazılması maraq doğururdu. Qu- yunun tökmə torpağının içərisində şirsiz gil qabın 1-2 kiçik qırıqları tapıldı. Şirli gil qabların kiçik bir qırıntısı da tapılmamışdır. Bütün əlamətlər göstərirdi ki, bu quyu VIII əsrdən əvvəl qazılmış və tezliklə də doldurulmuşdur. 1960-cı ildə quyunun üstünü möhkəm palıd ağac- ları və torpaqla örtmüşdük. O vaxtdan bu quyunu axıracan təmizləməyə imkan olmamışdır. 50-dən çox keçən il ərzində quyunun üstünü örtdüyümüz ağaclar çürümüş, onlar və üstünə tökülən torpaq onun içərisinə tökülmüşdür. 2012-ci ildə bu quyunun sirrini açmaq üçün onun içərisini təmizləməyi qərara aldıq. Bu quyu çay tərəfdəki yarğandan 6 m məsafədə yerləşir. Qərara alındı ki, çay tərəfdən quyuya eni 1,5, hündürlüyü 2 m olmaqla lağım atılsın. Bu hazırlıqlardan sonra çay tərəfdən quyu istiqamətində lağım atıldı. Hesabla- malar göstərirdi ki, quyunun dibinə çatmağa az qalır (şək.15a, 15b, 16a, 16b, 16c). Doğurdan da məlum oldu ki, quyunun dərinliyi 20 m-dir. Onun dibinə yaxın 0,5-0,6 m qalınlığında geoloji çınqıl təbəqəsi vardır. Onun dibində bəzi gil qab parçaları tapıldı (şək.23, №1674). Bu qırıqlar açıq-qırmızı rəngli, üstü sarımtıl anqobla örtülən gil qaba məxsusdur. Qabın üstü 2 cüt dalğavari, onların arası isə na- zik cızma xətlərlə naxışlanıb. Görünür, qab barda- ğa oxşar dar boğazlı olub. Bu dərinlikdə quyunun dibindən üstü parıltılı irizasiya qatı ilə örtülən şüşə qabın çox kiçik qırığı da tapıldı. Bu tapıntılar göstərdi ki, çox güman ki, bu quyu Son Antik və İlk Orta əsrlərin ilk dövründə - eramı- zın II-IV əsrlərində qazılmışdır. In 1960, the inside of this well was cleaned to a depth of 19 m. But cleaning it was dangerous and for this rea- son the work was stopped. At that time, only a goose skull was found inside the bulk soil of the well and also a small foal skeleton at a depth of 17 m. The humus was detected of four trees knocked down vertically to a depth of 1 m at the nineteenth metre. The trees were 10-15 cm in diametre and they were arranged around the edges of the rectangle. The well at this depth was enlarged a bit. The excavation finds of this well aroused great interest. One or two fragments of an unglazed clay dish were found inside the bulk soil of the well, as was a small fragment of a glazed clay dish. All these signs showed that this well was dug before the 8th century and was filled in shortly after being dug. In 1960, we covered the surface of the well with solid oak trees and with soil. There had been no oppor- tunity since then to clean this well to the bottom. During that time, the trees with which we had covered the well, more than 50 of them, had decayed and the soil had fall- en into the well. We decided to clean the inside of this well in order to reveal its secrets. This well is located on the bank of the river, 6 m from the ravine. It was decided to place a 1.5 m wide and 2 m tall sapling into the well from the river bank and to secure this sapling to other trees to ensure the safety of the workers. After these preparations, the sapling was thrown into the well from the riverbank. Calculations indicated that there was less work left to reach the bottom of the well (Fig.15a, 15b, 16a, 16b, 16c). In fact, it was detected that the well was 20 meters deep. There is a geological layer of gravel 0.5-0.6 m thick near the bottom of the well. Some clay dish fragments were found at the bottom of the well (Fig.23, No. 1674). These fragments belong to a light red-coloured clay dish, the surface of which is covered with a yellowish engobe. The surface of the dish is pat- terned with two pairs of wavy lines; their middle is pat- terned with thinly incised lines. It seems that the dish was narrow-necked like a jug. Also found at the bottom of the well was a very small fragment of a glass dish, the surface of which was covered with a glossy reflet. These finds showed that this well was dug at the outset of the Early Middle Ages and Late Ancient Period in the 2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Ancient site, Gabala in 2012 SEBA
127 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon 2nd-4th centuries AD. It is thought that this well was dug for water. Thus, it would be impossible to use these water sources while the city was surrounded, though there are many springs in the lowlands located around Gala and Salbir, and it would be impossible to use them today also. That is why digging a water well was of military importance. But water was not drawn from the well though the depth of the well crossed over the current level of the water- course. Therefore, after a short while, the well was filled in. The well was certainly not filled in in one day. After 3 m of soil had been poured into the well, a very lit- tle foal happened to fall in and died because the lip of the well was open. Other wells might have been dug in other areas of the city to draw water from and some of them produced water. After a while, ditch water chan- nels were dug, with an aqueduct to the city from the north. After the inside of the well in Selbir was cleaned to the bottom, stakes were hammered in to surround the well from the upper side, and the middle area of these supports was closed off with horizontal, parallel, nailed long wooden pickets. The sapling entrance opened from the riverbank was also closed off with trees (Fig.16d). Visits to Sheki and Oghuz regions with the Korean archaeologists were organised in 2012. The participants viewed Sheki Khan Palace and archaeological materials which are preserved in other museums. The expedition members also visited the Bronze Age barrows found in Karimli village, Oguz Region, by archaeologist Nasib Mukhtarov, and they also viewed other ancient period monuments (Fig.17, 18).
Following the completion of the excavations, all the finds were submitted to the Gabala Historical- Regional Studies Museum. Ehtimal olunur ki, bu quyu su üçün qazılmışdır. Belə ki, Qala və Səlbirin ətrafındakı çökəkliklərdə çoxlu bulaqlar, indi də yerin səthində su çıxan sahələr olsa da, şəhər mühasirəyə alınanda bu su mənbələrindən istifadə etmək mümkün olmazdı. Ona görə də şəhərin içərisində su quyusunun qazıl- masının hərbi əhəmiyyəti var idi. Lakin quyunun dərinliyi çay yatağının indiki səviyyəsini keçsə də oradan su çıxmamışdır. Buna görə də quyunu qaz- dıqdan az sonra doldurmalı olmuşlar. Əlbəttə ki, quyunu bir günə doldurmamışlar. Onun təxminən içərisinə 3m qalınlığında torpaq töküləndən sonra hələ ağzı açıq olan quyuya təsadüfən çox kiçik at ba- lası (dayça) düşərək ölmüşdür. Ola bilsin ki, şəhərin başqa yerlərində də su çıxarmaq məqsədi ilə başqa quyular qazılmış, onların bəziləri müsbət nəticə ver- mişdir. Bir qədər sonralar şəhərə şimal tərəfdən saxsı tünglərlə su xətti çəkilmişdir. Səlbirdəki quyunun içərisi axıra qədər təmizləndikdən sonra üstdən onun ətrafına payalar basdırılaraq onların arası üfüqi şəkildə paralel mıx- lanan uzun ağac qəhəllərlə bağlanmışdır (şək.16d). 2012-ci ildə Koreya arxeoloqları ilə birlikdə Şəki və Oğuz rayonlarına səfər təşkil olunmuşdur. Bu zaman Şəkinin Xan sarayı və digər muzeylərində saxlanan arxeoloji materiallarla, arxeoloq Nəsib Muxtarovun Oğuz rayonunun Kərimli kəndində qazıntı apardığı Tunc dövrü kurqanları, Antik dövr abidələrinə baxılmışdır (şək.17, 18).
Qazıntılar zamanı götürülən bütün tapıntılar Qəbələ Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təhvil verildi. 2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Ancient site, Gabala in 2012 SEBA
Yüklə 14,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|