The gabala archaeological expedition
Yüklə 14,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
122 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon Gürcüstan arxeoloqları ilə birlikdə beynəlxalq ekspedisiyasının Əhəmənilər dövrü saraylarının qazıntıları zamanı tapılır. Belə tapıntılar göstərir ki, Antik dövrdə Qəbələ şəhəri yarananda orada Son Tunc və İlk Dəmir dövründə əmələ gələn kiçik yaşayış yerində həyat davam edirdi. Burada şəhərsalmadan əvvəlki ya- şayış yerinin sahəsi də şəhərin ərazisinə daxil ol- muşdur.
dulusçuluq emalatxanasi III qazıntı sahəsində üst təbəqədə aşkar edilən 1-ci oval planlı tikintinin orta hissəsində 2011-ci ildə alt təbəqələrin stratiqrafıyasını müəyyən etmək üçün oval tikintinin divar hissələrini və digər bəzi qazıntı- larını saxlamaqla 10x10 m ölçülərində kiçik sahədə alt təbəqələrin qazıntısına başlamışdıq. O zaman oval tikintinin döşəməsindən altdakı təbəqələrdə gil qab bişirilən kürələrin qalıqları aşkar edilmişdir. Burada kürədə təkayaq qara rəngli vazalar bişirmişlər. Xey- li miqdarda vazalar kürədə qalmışdır. Onların çoxu əzilsə də aralarında salamat qalanları da vardır. O za- man məlum oldu ki, burada qab bişirmək üzrə böyük emalatxana yerləşir. Emalatxananın qalıqları qazılan sahədən şimal və şərq tərəfə uzanır. Bu emalatxana Ellinizm dövrünə aiddir. Buradakı kürələrin üstünü ta- mam açmaq üçün qazıntı sahəsini xeyli genişləndirmək lazımdır. Lakin buradakı qazıntı sahəsini şərq tərəfə çox genişləndirmək mümkün deyil. Bu halda qazın- tı sahəsindəki ən böyük oval tikintinin şərq divarını dağıtmaq lazım gələr. Ona görə də qazıntı sahəsini şərq istiqamətinə ancaq oval tikintinin divarına qədər genişləndirmək mümkündür. Bu səbəblərə görə keçən qazıntı mövsümündə qazıntı apardığımız 100 m 2
2 -ə çatdırdıq. Məlum oldu ki, burada saxsı qab bişirmə kürələrinin qalıqları yenə də bütünlüklə qazıntı sahəsinə düşmür. Bütün sahədə kürələrin yalnız odluq hissələrinin odun təsirindən ya- nıb şlaklaşmış döşəmələri qalmışdır (şək.7, 9a, 9b, 9c, detected in Gabala city area. Dish fragments typical of the mid first millenium were also encountered in this stratum. These kinds of dishes were found during the excavation of a palace of the Achaemenid period near Garajamirli village by archaeologists of Azerbaijan, Germany and Georgia. Such finds show that life was continuing in the small settlement which arose in the Late Bronze Age and Early Iron Age when Gabala city was established. The area of the previous settlement was also incorporated into the city area before the city had been established here.
In 2011, we started excavating a small area of lower strata in squares of 10×10 m within the remaining wall parts, as well as excavating in the middle part of oval- planned building I which was detected in the top layer of excavation area III. At that time, the remains of clay dish-making kilns were detected in the layers located under the floor of oval building I. Single-footed black- coloured vases were manufactured here. There was a great number of vases remaining in the kiln. The major- ity of them are collapsed although there are also undam- aged vases among them. The location of a great dish- making workshop here was determined at that time. The remains of the workshop extend to the north and the east from the excavated area. This workshop belongs to the Hellenistic Period. It is necessary to enlarge the excavation area much more in order to open the roofs of the kilns completely. But it is impossible to enlarge the excavation area here much further eastwards with- out destroying the east wall of the biggest oval building located in the excavation area. Therefore, it is possible to enlarge the excavation area eastwards only up to the wall of the oval building. For these reasons, we enlarged the excavation area by 100 sq.m and reached a total area of 175 sq.m in the previous excavation season. It was known that there were no remains of faience dish-mak- ing ovens in the excavation area. All that remained was floor slack, left by the fire in the furnace parts of the kilns (Fig.7, 9a, 9b, 9c, 9d, 10a, 10b, 12). Black-coloured and 2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Ancient site, Gabala in 2012 SEBA
123 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon 9d, 10a, 10b, 12). Qazıntılar göstərdi ki, bu sahədə də bir neçə tikin- ti qatı olmuşdur. Kürə qalıqlarının altında daha qədim dövrə aid təbəqə, onlardan üstdə divarları çiy kərpiclərlə tikilən bina, daha sonra isə böyük oval tikinti yerləşir. Oval tikintinin altında yerləşən təbəqədəki quyular kürələrin döşəməsini kəsmişdir. Beləliklə, qazıntının bu sahəsində də dörd tikinti təbəqəsi yaxşı izlənilir. Bu əlamətlər də şəhərdə çox intensiv tikinti işlərinin apa- rıldığını göstərir. İndiyə kimi təkcə Qəbələdə deyil, Azərbaycanın digər bölgələrində də Ellinizm dövrünə aid belə gil qab bişirmə kürələri məlum olmadığına görə bu kürələrin qalıqlarını tam öyrənmək yaxşı olardı. Vaxtilə Antik dövrə aid kürələr Mingəçevirdən məlum idi. Lakin on- lar biz açdığımız kürələrdən fərqlidir. Görünür, onların dövrləri də müxtəlifdir. Qəbələnin Antik şəhər yerində bu kürələri daha ətraflı öyrənmək üçün qazıntı sahəsinin şimal və cənub istiqamətlərində bir qədər də genişləndirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Lakin şərq tərəfə doğru genişləndirilsə, çox maraqlı tikinti olan 1-ci oval planlı binanın divarla- rını dağıtmaq lazım gələr. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, kürələrin birinin döşəməsində 15-20 sm qalınlığında qara rəngli təkayaq vazalar qalmışdır. Bu göstərir ki, qablar hələ kürədə olarkən kürə hansı səbəbdənsə dağılmış, qablar kürənin yuxarı bişirmə kamerasından od yandırılan aşağı ka- meranın döşəməsi üstünə tökülmüşdür. Bundan sonra bu sahədə gil qab bişirilən emalatxananın fəaliyyəti dayandırılmış, həmin yerdə başqa binalar tikilmişdir. Qazıntının stratiqrafiyasına görə qab bişirilmə ema- latxanası e.ə. III-II əsrlərə aid edilir. Bu sahədə 1-ci oval planlı binanın altında, kürələrdən üstdə divarları çiy kərpiclə (43x43 sm) hörülən bina olmuşdur. Bu dövrdə qazılan quyular kürələrin döşəməsini kəsmişdir. Kürələrdən altdakı təbəqədə oval planlı təsərrüfat quyuları, tək-tək düzbucaqlı formada yo- nulan, sütunaltlığı kimi istifadə olunduğu güman edilən iriölçülü puç daşlar, bir qədər yerə basdırı- lan dayaq-sütün kimi istifadə olunan ağac yerləri izlənilir (şək.9c, 9d, 10a, 10b). red-coloured clay dishes were not fired together in these ovens as red-coloured clay dishes required more time and a higher temperature to make. The excavations indicated that there were also some construction strata in this area. A section belonging to a more ancient period is located under the remains of the kilns, a building with walls built of raw bricks is located over them and then the great oval building is located over that building. Pits in the stratum located under the oval building in- tersected the floors of the ovens. Thus, four construction strata are well detected also in this area of the excava- tion. These traces show that very intensive construction work was carried out in the city. It would be better to explore the remains of the kilns completely because such clay dish-making ovens be- longing to the Hellenistic Period are unknown not only in Gabala but also in any other region of Azerbaijan. Kilns belonging to the Ancient Period were once known in Mingachevir but they are different from the kilns which we opened. It seems that they also date from a different period. A slight enlargement of the excavation area was conserved in the north and the south direction in order to explore these kilns more comprehensively. But if the excavation area is enlarged eastwards, it will be neces- sary to destroy the walls of the 1st oval-planned build- ing - such an interesting building. As mentioned above, the remains of black-coloured single-footed vases 15-20 cm thick were found on one of the kiln floors. This indicates that the oven was de- stroyed for some reason while the dishes were inside it and that the dishes fell from the upper cooking shelf of the kiln onto the floor of the charred lower shelf. After this event, the activities of the clay dish-making workshop stopped in this area and another building was erected in the same area. According to the stratigraphy of the excavation, the dish-making workshop belongs to the 3rd-2nd centuries BC. A building whose walls were constructed of raw bricks (43×43 cm) was erected on top of the kilns under oval-planned building I. The pits dug in the period of this building intersected the floors of the kilns. 2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Ancient site, Gabala in 2012 SEBA
Yüklə 14,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|