Tilshunoslik asoslari

-m uqovachi, -yozuvchi, -matbaachi, -poligrafchi, ~
annotatsiyalovchi, -sahifalovchi (vyorstkachi)
va hokazo.
B ugungi fan -tex n ik a sohasidag i k esk in o'zgarish lar natijasida 
k itob atchilik so h a sid a ham y a n g i k asb -h u n ar turlari va ularni 
ifodalovchi te rm in la r v u ju d ga kelm oqda. Xususan, kitob n ash r 
etish ish id a k o m p b y u te r texnikasining k e n g qo'llanishi bilan - 
chi
affiksi ish tiro k id a yasalgan 
kom phyuterda sahifalovchi
yoki 
dasturchi-operator
k ab i y ang i term in lar v u ju d g a keldi.
Biz 
-ch i
affiksi yordam ida y asalgan term inlam i izohlashga 
b u g u n g i 
k u n
n u q ta i 
nazarid an yondashdik. 
A gar ushbu 
m asalaga d ia x ro n n u q tai nazard an qarasak, b u jarayonda anch a 
o'zg arish lar s o d ir b o 'lg a n in i ko'ram iz, M a ’lumki, o 'z b e k tilida -
chi
bilan 
-so z («yasamoq»
m a ’nosidagi forscha-tojikcha 
«soxtan»
fe ’lidan) affik slarin in g term in y asash dag i vazifalari bir-biriga 
anch a y a q in
[~soz
affiksi 
yasash asosi ifodalagaii narsani yasash,
sozlash, tuzatish bilan shug'ullanuvchi shaxs otini yasaydi).
H ar 
ikki affiksga x o s b o 'lg a n u shbu ho latn i m azkur affikslar 
ishtirokida y a sa lg a n va 
«kitob muqovalaydigan kish i usta»
m a'n o sini ifo d alab kelish g a xizm at qiluvchi 
m uqovachi
ham da 
m uqovasoz
te rm in la ri (O 'rta asrlarga o id m anbalarda 
muqovachi,
m uqovasoz
term in lari o 'm id a arab tilidan o 'zlashgan 
sahhof
ham da 
m ujallid
ten n in larin in g faol m uom alada b o'lg an lig i 
kuzatiladi) m iso lid a ko'rishim iz m um kin. H ar ikki term in 
o 'tm ish d a b o 'lg a n id e k , hozirda ham iste ’m olda mavjud. Bu bilan

---

biz o 'z b e k tilida 
-ch i
ham da 
—so z
affikslari sinonim a ffik sla r 
b o ‘lib, h a r doim ham term in y a s a s h d a te n g im koniyatga e g a , 
deyish fikridan yiroqmiz. C h u n k i b u h ar ikki affiks b a ’zi 
jihatlarda yuqo ridag i singari m a ’n o d o sh term inlarni y a s a s a
(tunukachi - tunukasoz),
b a ’zi 
h o latla rd a b u n d a y
h o d isa
b o ‘lm asligi ham mumkin. M asalan , 
shishachi
ham d a 
shishasoz
term inlarining 
-chi
ham da 
-soz
affikslari orqali y a sa lg a n lig i 
m a'lum , lek in h ar ikki term in tu rli m a ’nolarni ifodalab k e la d i: 
shishachi - bo'shagan shisha idishlarni qabul qiluvchi kishi;
«shishasoz» - shisha sanoatida ishlovchi kishi».
O 'z b e k kitobatchilik term in o lo g iy a sid a
kitob
s o 'z ig a
-c h i
affiksini q o 's h is h orqali 
kitobchi
sh a k lid a g i term inn ing y a s a lish
holati m avjud em as. Lekin tu rk tilid a ushbu holatni k u z a tis h
m um kin. T u rk tilida 
kitobchi
term in i 
«kitob sotuvchi y o k i
kitobni nashr ettirib sotuvchi kishi»ga
nisbatan q o ‘!lan adi. 
O 'zbek tilida turk tilidagi ush b u term in o 'rn ida 
kitobfurush / /
kitob sotuvchisi
ham da 
noshir
te rm in la ri ishlatiladi. Ayni s h u n g a
o 'x sh a sh h o latn i tu rk tilidagi 
«qo g ‘o z ishJab chiqarish ish i bilan
shug ‘ullanuvchi kishi yo ki q o g ‘o z m ahsulotlarini sotuvchi kishi»
m a’nosidag i